Robert Duvall: Aktor i reżyser amerykański

5 stycznia 1931 w San Diego) – amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, piosenkarz. Odznaczony Narodowym Medalem Sztuki. Otrzymał Oscara za występ w filmie Pod czułą kontrolą (1983). Oprócz tego był nominowany do tej nagrody sześciokrotnie. Otrzymał też cztery Złote Globy.

Robert Duvall

Duvall na MFF w Toronto (2014)
Imię i nazwisko	Robert Selden Duvall
Data i miejsce urodzenia	5 stycznia 1931 San Diego
Zawód	aktor, reżyser, scenarzysta, producent, piosenkarz
Współmałżonek	Barbara Benjamin (1964-1975; rozwód) Gail Youngs (1982-1986; rozwód) Sharon Brophy (1991-1995; rozwód) Luciana Pedraza (od 2005)
Lata aktywności	od 1952
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Wczesne lata

Urodził się w San Diego jako syn Mildred Virginii (z domu Hart; 1901–1985) i Williama Howarda Duvalla (1904–1984), admirała United States Navy urodzonego w Wirginii, potomka imigrantów z Francji. Jego matka była krewną generała Roberta Lee, przywódcy konfederatów w wojnie secesyjnej. Jego rodzina była pochodzenia angielskiego, niemieckiego, szwajcarskiego, francuskiego, walijskiego i szkockiego.

Jego ojciec chciał go wysłać do Akademii Marynarki Wojennej w Annapolis. Kariera wojskowa go jednak nie interesowała. W 1953 ukończył studia na wydziale dramatu w Principia College w Elsah w Illinois. Następnie pełnił krótko służbę wojskową w United States Army jako starszy szeregowy podczas wojny koreańskiej.

Po powrocie do Stanów zamieszkał wraz z innymi początkującymi aktorami (takimi jak Dustin Hoffman, Gene Hackman i James Caan) w wynajętym mieszkaniu w Nowym Jorku. Zimą 1955 studiował w nowojorskiej The Neighborhood Playhouse School of the Theatre.

Kariera

Początkowo występował w teatrze. W 1952 debiutował w Gateway Theatre w Bellport w roli pilota w sztuce Laughter In The Stars, będącym adaptacją Małego Księcia. W 1957 był w obsadzie spektaklu Hortona Foote Rozmowy po północy (The Midnight Caller). W 1958 na off-Broadwayu wystąpił jako Frank Gardner w przedstawieniu George’a Bernarda Shawa Profesja pani Warren. W 1966 trafił na Broadway jako Harry Roat, Jr. w sztuce Doczekać zmroku w Ethel Barrymore Theatre. Choć jego role były dobrze oceniane przez krytykę, nie odnosił sukcesów, dlatego musiał jakiś czas zarabiać na chleb, m.in. jako pracownik poczty i kierowca.

Po raz pierwszy był obecny na ekranie jako Boo Radley w dramacie Roberta Mulligana Zabić drozda (1962). Jego rola spotkała się z dużym uznaniem krytyków i otworzyła mu drogę do kariery. Wcielał się przeważnie w silnych mężczyzn - wojskowych, prawników oraz ludzi interesu. Do tych najbardziej pamiętnych należą role w filmie kryminalnym Petera Yatesa Bullitt (1968) ze Steve’em McQueenem w roli głównej, kreacja Toma Hagena, consigliere rodziny Corleone w Ojcu chrzestnym (1972). Po roli szalonego podpułkownika Billa Kilgore’a z Czasu apokalipsy (1979) Francisa Forda Coppoli został wpisany do Księgi rekordów Guinnessa jako najbardziej wszechstronny aktor na świecie, a jego kwestia z tego filmu: „kocham zapach napalmu o poranku” przeszła do historii kina.

Otrzymał Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę piosenkarza country Maca Sledge’a w ciepłym, rodzinnym dramacie Bruce’a Beresforda Pod czułą kontrolą (1983). Zajmował się także reżyserią i pisaniem scenariuszy, a nawet produkcją filmów, m.in. Apostoła (1997), w którym zagrał kaznodzieję i dreszczowca Assassination Tango (2002), gdzie wcielił się w płatnego mordercę.

Ma swoją gwiazdę w Hollywood Walk of Fame.

• Zabić drozda (1962) jako Arthur "Boo" Radley
• Kapitan Newman (1963) jako kpt. Paul Cabot Winston
• Koszmar w słońcu (1965) jako motocyklista
• Obława (1966) jako Edwin Stewart
• Detektyw (1968) jako Nestor
• Odliczanie (1968) jako Chiz Stewart
• Bullitt (1968) jako Weissberg, taksówkarz
• Ludzie z deszczu (1969) jako Gordon
• Prawdziwe męstwo (1969) jako Lucky Ned Pepper
• Rewolucjonista (1970) jako Despard
• MASH (1970) jako mjr Frank Burns
• THX 1138 (1971) jako THX 1138
• Szeryf (1971) jako Vernon Adams
• Wielki napad w Minnesocie (1972) jako Jesse James
• Joe Kidd (1972) jako Frank Harlan
• Ojciec chrzestny (1972) jako Tom Hagen
• Porachunki (1973) jako Earl Macklin
• Odznaka 373 (1973) jako Eddie Ryan
• Rozmowa (1974) jako dyrektor
• Ojciec chrzestny II (1974) jako Tom Hagen
• Brawurowe porwanie (1975) jako Jay Wagner
• Elita zabójców (1975) jako George Hansen
• Orzeł wylądował (1976) jako płk. Max Radl
• Obsesja Sherlocka Holmesa (1976; znany także pt. Siedmioprocentowy roztwór) jako dr John Watson
• Sieć (1976) jako Frank Hackett
• Niepokonany (1977) jako Bill McDonald
• Inwazja łowców ciał (1978) jako ksiądz na huśtawce
• Betsy (1978) jako Loren Hardemann III
• Ike (1979) jako Dwight D. Eisenhower
• Czas apokalipsy (1979) jako podpułkownik Bill Kilgore
• Wielki Santini (1979) jako podpułkownik "Bull" Meechum
• Prawdziwe wyznania (1981) jako detektyw Tom Spellacy
• W poszukiwaniu D. B. Coopera (1981) jako sierżant Bill Gruen
• Historia Terry’ego Foxa (1983) jako Bill Vigars
• Pod czułą kontrolą (1983) jako Mac Sledge
• Chłopiec z marmuru (1984) jako Joe Hillerman
• Urodzony sportowiec (1984) jako Max Mercy
• Latarniowiec (1985) jako Calvin Caspary
• Barwy (1988) jako Bob Hodges
• Na południe od Brazos (1989, miniserial TV) jako Augustus "Gus" McCrae
• Pokaz siły (1990) jako Howard
• Szybki jak błyskawica (1990) jako Harry Hogge
• Opowieść podręcznej (1990) jako komendant
• Historia Rose (1991) jako pan Hillyer
• Stalin (1992) jako Józef Stalin
• Gazeciarze (1992) jako Joseph Pulitzer
• Dżuma (1992) jako Joseph Grand
• Zapasy z Ernestem Hemingwayem (1993) jako Walter
• Geronimo: amerykańska legenda (1993) jako Al Sieber
• Upadek (1993) jako Martin Prendergast
• Zawód: dziennikarz (1994) jako Bernie White
• Pod niebem Henrietty (1995) jako pan Cox
• Szkarłatna litera (1995) jako dr Roger Prynne/Roger Chillingworth
• Miłosna rozgrywka (1995) jako Wyly King
• Fenomen (1996) jako Doc Brunder
• Blizny przeszłości (1996) jako pan Childers, ojciec Karla
• Wszystko zostaje w rodzinie (1996) jako Earl Pilcher Jr.
• Człowiek, który pojmał Eichmanna (1996) jako Adolf Eichmann
• Apostoł (1997) jako Euliss F. "Sonny" Dewey (także reżyseria)
• Fałszywa ofiara (1998) jako Dixon Doss
• Dzień zagłady (1998) jako kpt. Spurgeon „Fish” Tanner
• Adwokat (1998) jako Jerry Facher
• 60 sekund (2000) jako Otto Halliwell
• 6-ty dzień (2000) jako dr Griffin Weir
• Zwycięski gol (2000) jako Gordon McCloud
• John Q (2002) jako porucznik Frank Grimes
• Generałowie (2003) jako gen. Robert E. Lee
• Wakacje Waltera (2003) jako Hub McCann
• Bezprawie (2003) jako "Boss" Spearman
• Dziękujemy za palenie (2005) jako kapitan
• Tygrysy murawy (2005) jako Buck Weston, ojciec Phila
• Przerwany szlak (2006, miniserial TV) jako Prentice "Prent" Ritter
• Lucky You – Pokerowy blef (2007) jako L.C. Cheever
• Królowie nocy (2007) jako Albert "Burt" Grusinsky
• Cztery Gwiazdki (2008) jako Howard McVie
• Aż po grób (2009) jako Felix Bush
• Droga (2009) jako Ely, starzec
• Szalone serce (2009) jako Wayne Kramer
• Siedem dni w Utopii (2011) jako Johnny Crawford
• Jack Reacher: Jednym strzałem (2012) jako Cash
• Hemingway i Gellhorn (2012) jako gen. Petrov
• Samochód Jayne Mansfield (2012) jako Jim Calldwel
• Sędzia (2014) jako sędzia Joseph Palmer
• Dzikie konie (2015) jako Scott Briggs (także reżyseria)
• W niepewnym boju (2016) jako Chris Bolton
• Wdowy (2018) jako Tom Mulligan
• Potężne sierotki (2021) jako Mason Hawk
• Bielmo (2022) jako Jean Pepe

• Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 1984 Pod czułą kontrolą
• Złoty Glob
  • Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym: 1993 Stalin
  • Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym: 1990 Na południe od Brazos
  • Najlepszy aktor w dramacie: 1984 Pod czułą kontrolą
  • Najlepszy aktor drugoplanowy: 1980 Czas apokalipsy
• Nagroda BAFTA Najlepszy aktor drugoplanowy: 1980 Czas apokalipsy
• Nagroda Emmy Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym: 2007 Przerwany szlak
• Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych Najlepszy aktor w roli drugoplanowej: 1999 Adwokat

• Robert Duvall w bazie IMDb (ang.)
• Robert Duvall w bazie Filmweb
• Robert Duvall w bazie Notable Names Database (ang.)