Illinois (ⓘwymowa:/ˌɪlɪˈnɔɪ/ IL-i-noy) – stan w Stanach Zjednoczonych, w regionie Midwest, w Krainie Wielkich Jezior.
Graniczy od północnego wschodu z jeziorem Michigan. Sąsiednie stany to Wisconsin na północy, Iowa i Missouri na zachodzie, Kentucky na południu i Indiana na wschodzie.
stan | |||||
21. stan od 3 grudnia 1818 | |||||
Adler Planetarium | |||||
| |||||
Hymn: Illinois | |||||
Dewiza: State sovereignty, national union | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Stolica | |||||
Kod ISO 3166-2 | US-IL | ||||
Gubernator | J. B. Pritzker (D) | ||||
Powierzchnia | 149 995 km² | ||||
Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość | 89,4 os./km² | ||||
Strefa czasowa | |||||
Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie USA | |||||
Strona internetowa |
Nazwa stanu pochodzi od nazwy indiańskiego plemienia Irokezów, oznacza „odważni ludzie”.
Jest najbardziej zaludnionym stanem Środkowego Zachodu i zajmuje szóste miejsce pod względem liczby ludności w kraju. Stolicą stanu jest Springfield. Blisko 10 milionów mieszkańców zamieszkuje Chicago, które jest trzecim co do wielkości obszarem metropolitalnym w Stanach Zjednoczonych. Znaczna część obszaru stanu pozostaje wiejska i słabo zaludniona. Illinois ma drugie najbardziej ruchliwe lotnisko w kraju i drugą co do wielkości sieć kolejową z prawie 7 tys. mil. Stan ma największą liczbę autostrad międzystanowych na prawie 2200 mil, a także ponad 1100 mil żeglownych dróg wodnych.
Z Illinois pochodziło czterech prezydentów Stanów Zjednoczonych: Abraham Lincoln, Ulysses S. Grant, Ronald Reagan i Barack Obama.
W stanie tym żyje drugie co do wielkości w USA skupisko Polaków (około miliona).
Powierzchnia Illinois jest mocno wypłaszczona, a najwyższym wzniesieniem jest Charles Mound (376 m n.p.m.) leżący w północno–zachodnim rogu stanu. Prawie całą zachodnią granicę stanu wyznacza rzeka Missisipi.
System śródlądowych dróg wodnych stanu łączy Wielkie Jeziora z rzekami Missisipi i Ohio, łącząc środkowe Stany Zjednoczone z Oceanem Atlantyckim i Zatoką Meksykańską.
Stan Illinois podzielony jest na 102 hrabstwa, z których największym, zarówno pod względem ludności, jak i powierzchni, jest hrabstwo Cook, na terenie którego położona jest większość aglomeracji Chicago.
Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Illinois liczy 12 812 508 mieszkańców, co oznacza spadek o 18 124 (-0,1%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010, oraz wzrost o 393 215 (3,2%) w porównaniu ze spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,9% populacji, 22,2% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,1% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,9% ludności stanu stanowią kobiety.
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są:
W 2019 roku 71,4% mieszkańców stanowiła ludność biała (60,7% nie licząc Latynosów), 14,1% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 5,7% to Azjaci, 2,8% miało rasę mieszaną, 0,26% to rdzenna ludność Ameryki, 0,04% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 17,5% ludności stanu.
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (16,4%), meksykańskiego (13,6%), afroamerykańskiego, irlandzkiego (10,9%), polskiego (6,6%), angielskiego (5,5%) i włoskiego (5,5%). Obecne są także duże grupy osób pochodzenia „amerykańskiego” (439,5 tys.), szwedzkiego (244,6 tys.), hinduskiego (242,8 tys.), francuskiego (235,7 tys.), szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (212,1 tys.), portorykańskiego (207,1 tys.), norweskiego (146,6 tys.), holenderskiego (145,9 tys.), chińskiego (141,4 tys.), afrykańskiego subsaharyjskiego (127 tys.), filipińskiego (126,6 tys.), arabskiego (110,3 tys.) i rosyjskiego (107,8 tys.).
Na terenie stanu Illinois znajduje się 1298 miast (city lub town) i wsi (village), w tym jedno o liczbie ludności przekraczającej 1 000 000, 8 powyżej 100 000 mieszkańców, 224 powyżej 10 000 mieszkańców, a 656 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.).
Lista miejscowości zamieszkanych przez 25 000 lub więcej osób (2021 r.):
Struktura religijna w 2014 roku:
Illinois ma czwartą co do wielkości populację katolików w USA, z najsilniejszą koncentracją w Chicago, a Kościół katolicki pozostaje największą pojedynczą organizacją.
Do grup ewangelikalnych, z ponad 100 tys. członków należą: lokalne kościoły bezdenominacyjne (np. Willow Creek Community Church), Południowa Konwencja Baptystów, Kościół Luterański Synodu Missouri, Kościoły zielonoświątkowe i Kościoły Chrystusowe.
Protestantyzm głównego nurtu reprezentowany jest głównie przez Zjednoczony Kościół Metodystyczny, Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce, Zjednoczony Kościół Chrystusa i Kościół Prezbiteriański USA. Czarni protestanci to przeważnie różne kościoły baptystyczne.
Chicago posiada drugą co do wielkości, po Nowym Jorku, społeczność muzułmańską w Stanach Zjednoczonych. Szacuje się, że metropolię Chicago zamieszkuje ponad 350 tysięcy wyznawców islamu.
Ze względu na swoje centralne położenie i rozległą sieć transportową, Illinois odgrywa ważną rolę w gospodarce kraju. Jest kluczowym węzłem transportu ropy naftowej i gazu ziemnego w całych Stanach Zjednoczonych. Stan jest głównym producentem energii elektrycznej i ma największą liczbę elektrowni jądrowych w kraju.
Przemysł chemiczny, maszynowy oraz spożywczy i napojów mają największy udział w wytwarzaniu produktu krajowego brutto (PKB) stanu. Inne ważne gałęzie przemysłu obejmują rafinację ropy naftowej, wydobycie węgla i produkcję metali pierwotnych.
Illinois posiada drugie po Montanie, co do wielkości szacowane zasoby węgla w kraju. Jest też drugim po Wirginii Zachodniej producentem węgla kamiennego. Stan posiada czwartą co do wielkości zdolność rafinacji ropy naftowej, jednak wydobycie i stan zasobów pozostają skromne.
W 2019 r. 54% energii elektrycznej w stanie Illinois wytwarzało 6 stanowych elektrowni jądrowych z 11 reaktorami. Elektrownie węglowe były drugim co do wielkości dostawcą energii elektrycznej w Illinois w ciągu ostatniej dekady. Jednak udział węgla konsekwentnie zmniejsza się wytwarzając 27% energii w 2019 roku. Za pozostałą produkcję energii elektrycznej w stanie odpowiadają głównie gaz ziemny i energia wiatrowa.
Około 75% powierzchni stanu jest wykorzystywana w celach rolniczych. Soja i kukurydza, najważniejsze uprawy w stanie, stanowią surowiec dla wielu zakładów produkujących etanol i biodiesel.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Illinois, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.