Tim Roth: Aktor i reżyser brytyjski

14 maja 1961 w Londynie) – angielski aktor, producent i reżyser. Sławę przyniosły mu role w filmach Quentina Tarantino – Wściekłe psy i Pulp Fiction. Częściej niż w wielkich hollywoodzkich produkcjach można go zobaczyć w filmach niezależnych i europejskich. W 1995 został nominowany do Oscara dla aktora drugoplanowego za rolę Archibalda Cunninghama w obrazie Rob Roy.

Tim Roth

Tim Roth (2012)
Imię i nazwisko	Timothy Simon Smith
Data i miejsce urodzenia	14 maja 1961 Londyn
Zawód	aktor, producent, reżyser, scenarzysta
Współmałżonek	Nikki Butler (od 1993)
Lata aktywności	od 1982
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Wczesne lata

Urodził się w Dulwich w Londynie jako syn Anny – malarki oraz nauczycielki i Erniego – dziennikarza pracującego na Fleet Street, członka brytyjskiej partii komunistycznej, aż do lat 70., gdy wybuchł w niej skandal seksualny. Jego ojciec urodził się pod nazwiskiem Smith w Sheepshead Bay, dzielnicy Brooklyn, w Nowym Jorku, w brytyjskiej rodzinie imigrantów irlandzkich przodków; w 1940 zmienił swoje nazwisko na „Roth”, częściowo na znak solidarności z ofiarami Holocaustu.

Uczęszczał do Strand School w Tulse Hill i Dick Sheppard Comprensive School. Już we wczesnym dzieciństwie wykazywał talent artystyczny, więc jego matka zapisała go na Wydział Rzeźby londyńskiej Camberwell School of Art.

W 2009 roku w wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „The Guardian” wyznał, że w dzieciństwie był molestowany przez swojego dziadka, którego wcześniej ofiarą padł także ojciec Tima.

Kariera

Na scenie Abbey Theatre występował w sztuce Easter jako Benjamin. Po występie w musicalu Donalda Swanna i Aleca Davisona The Yeast Factory (1979) w Cockpit Theater, zagrał Kasjusza w szekspirowskim Otello (od 22 lipca do 2 sierpnia 1980) w The Oval House Theatre, Dereka w Cecila Taylora Szczęśliwe kłamstwa (Happy Lies, 1981) w Albany Theatre i syna w sztuce Jeana Geneta Parawany (1982) w Citizens Theatre w Glasgow, a następnie związał się z grupą teatralną Royal Court Theatre (1984).

Po raz pierwszy pojawił się na małym ekranie jako szesnastoletni skinhead Trevor w telewizyjnym dramacie kryminalnym Produkcja brytyjska (Made in Britain, 1982). Za swój debiut kinowy jako Myron w dramacie kryminalnym Stephena Frearsa Wykonać wyrok (The Hit, 1984) był nominowany do nagrody BAFTA. Zyskał większą uwagę jako Mitchel w dramacie Petera Greenawaya Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek (The Cook the Thief His Wife & Her Lover, 1989) u boku Helen Mirren, Michaela Gambona i Richarda Bohringera. Zagrał postać Vincenta van Gogha w dramacie Roberta Altmana Vincent i Theo (Vincent & Theo, 1990). W komediodramacie Toma Stopparda Rosencrantz i Guildenstern nie żyją (Rosencrantz & Guildenstern Are Dead, 1990) z Gary Oldmanem i Richardem Dreyfussem wystąpił w szekspirowskiej roli Gildensterna.

Później zdobył międzynarodowe uznanie występując w filmach Quentina Tarantino – Wściekłe psy (Reservoir Dogs, 1992) jako pan Orange – Freddy Newandyke, Pulp Fiction (1994) jako Pumpkin – Ringo i Cztery pokoje (Four Rooms, 1995) jako Ted, obsługa hotelu. Za kreację Archibalda Cunninghama w melodramacie historycznym Michaela Catona-Jonesa Rob Roy (1995) z Liamem Neesonem zdobył nominację do Oscara, Złotego Globu i Saturna dla najlepszego aktora drugoplanowego i został uhonorowany nagrodą BAFTA dla najlepszego aktora w roli drugoplanowej oraz KCFCC (Kansas City Film Critics Circle) w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy.

Debiutował jako reżyser dramatem Strefa wojny (The War Zone, 1999) z udziałem Raya Winstone’a, Tildy Swinton i Colina Farrella, a za swój debiut otrzymał liczne nagrody, w tym C.I.C.A.E. Award na 49. MFF w Berlinie. Jego rola małpy - generała Thade w Planeta małp (Planet of the Apes, 2001) była nominowana do nagrody Saturna i MTV Movie Award jako najlepszy czarny charakter. W 2008 na Giffoni Film Festival odebrał nagrodę im. François Truffauta.

Przewodniczył jury Złotej Kamery na 57. MFF w Cannes (2004) oraz jury sekcji Un Certain Regard na 65. MFF w Cannes (2012). Zasiadał również w jury konkursu głównego na 59. MFF w Cannes (2006) oraz na 71. MFF w Wenecji (2014).

Był też brany pod uwagę do roli Severusa Snape w serii filmów Harry Potter.

Renny Harlin powierzył mu rolę Schultza, który prowadzi interesy z ekstremistyczną grupą o nazwie Bractwo Muzułmańskie w komedii sensacyjnej The Misfits (2021).

Ze związku z Lori Baker ma syna Jacka (ur. 1983). Zamieszkał w Los Angeles. 25 stycznia 1993 poślubił projektantkę mody Nikki Butler. Mają dwóch synów Timothy’ego (ur. 1995) i Cormaca (ur. 1996 zm. 2022).

Stał się kibicem Manchesteru United.

Filmy fabularne

Filmy TV

Seriale TV

Filmy krótkometrażowe

• 1988: Do dwóch razy sztuka (Twice Upon a Time)

• Nagroda BAFTA 1995: Rob Roy (najlepszy aktor drugoplanowy)

• Tim Roth w bazie IMDb (ang.)
• Tim Roth w bazie Notable Names Database (ang.)
• Tim Roth w bazie Filmweb