Architektura Rekonstrukcja: Naprawa istniejącego budynku

Może towarzyszyć konserwacji zabytków, gdy wymaga tego potrzeba zachowania większej części oryginalnych elementów (np. rekonstrukcja części pieca w obozie Auschwitz-Birkenau). Rekonstrukcji poddawane są obiekty (oprócz budynków mogą to być również np. pomniki) o dużej wartości historycznej, kulturowej, krajobrazowej, estetycznej lub duchowej i symbolicznej dla społeczeństwa. Po częściowych rekonstrukcjach dokonywanych w XIX wieku, jak np. niektóre zabudowania zamku w Malborku, czy elementy średniowiecznych fortyfikacji miasta Carcassonne za pierwszą kompletną rekonstrukcję można uznać odbudowanie dzwonnicy na Placu Św. Marka w Wenecji, która zawaliła się w 1902 roku. Kolejne rekonstrukcje prowadzono po zniszczeniach I wojny światowej (np. Sukiennice w Ypres).

Szczególne znaczenie zagadnienie rekonstrukcji zniszczonych zabytków zaczęło mieć po zakończeniu II wojny światowej. Jan Zachwatowicz 1 września 1945 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki powiedział:

Przykładem rekonstrukcji związanych z przywracaniem struktury architektonicznej zniszczonej w wyniku działań wojennych było odbudowanie Starego Miasta w Warszawie w latach 1948–1953, a także w późniejszych latach Długiego Targu w Gdańsku, Starego Miasta w Poznaniu, Starego Miasta we Wrocławiu, zamku w Szczecinie i zamku w Malborku. W latach 1971–1974 odbudowano Zamek Królewski w Warszawie, co spotkało się z uznaniem UNESCO, które odbudowany zespół warszawskiego Starego Miasta i zamku wpisało w 1980 roku na Listę Światowego Dziedzictwa. Rekonstrukcje dokonywane na terenie Warszawy odwoływały się również do kształtu wcześniejszego niż stan sprzed zniszczenia (np. Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie). Pomimo kładących nacisk na ochronę autentyzmu substancji zabytkowej zapisów Karty Weneckiej (w szczególności jej interpretowanego jako zakaz rekonstrukcji artykułu 9., postulującego zastępowanie rekonstrukcji stosowaniem formy, materiałów i technologii charakterystycznych dla danego czasu powstania), a także krytyki realizowania rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych zarzucających „fałszowanie historii”, rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia II wojny światowej, podczas której zniszczono budynki o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad pół wieku (np. zamek w Berlinie, kamienice przy Neumarkt w Dreźnie, kamienice staromiejskie we Frankfurcie nad Menem). Prowadzone są także rekonstrukcje budynków zniszczonych kilkaset lat temu, mających znaczenie emocjonalne dla społeczności, jak np. będący w ruinie od XVII wieku zamek w Trokach czy zniszczony w XVIII wieku Zamek Dolny w Wilnie. Ze względu na elementy emocjonalne oraz tożsamościowe, rekonstrukcja jest uważana za najbardziej polityczny spośród wszystkich modeli zagospodarowania przestrzeni historycznej. Decyzja o rekonstrukcji jest w zasadzie synonimem decyzji politycznej, podyktowanej oczekiwaniami społeczności lokalnych lub narodowych - często sprzecznymi ze współczesnymi doktrynami artystycznymi środowisk specjalistycznych. Rekonstrukcje prowadzone są także na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. wspomniana wcześniej Dzwonnica św. Marka w Wenecji) lub wobec zabytków zniszczonych wskutek klęsk żywiołowych (np. historyczna zabudowa miasta Venzone). Dokonuje się ich również w celach edukacyjnych i dydaktycznych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w Biskupinie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne.

Rekonstrukcje, które zawsze są oparte na materiale ikonograficznym sporządzonym w przeszłości i prowadzone według wskazówek historyków sztuki, a często też przy wykorzystaniu materiałów stosowanych w przeszłości, należy odróżnić od budowy obiektów, które nie posiadają ikonografii przedstawiającej ich wygląd sprzed zniszczenia (np. część południowa zamku w Poznaniu, zamek w Tykocinie, zamek w Gostyninie) i które są jedynie kreacją przypuszczalnego wyglądu z przeszłości lub świadomą stylizacją. Tego typu kreacje powstawały często także w XIX wieku w Niemczech (Neuschwanstein) i we Francji (zamek w Pierrefonds) w związku z popularnością idei romantycznych, jednak, z uwagi na koncentrowanie się przy ich budowie na malowniczości, a nie walorach naukowych, należy odróżnić je od rekonstrukcji sensu stricto. Budynki takie określa się jako zbudowane w stylistyce historyzmu, kreacji historyzującej lub stylizacji. Stylizacje historyczne były stosowane też po 1918 roku, gdy odbudowywano zniszczone podczas I wojny światowej miasta, tj. Kalisz, Kazimierz nad Wisłą, Niedzica, Działdowo, a także po 1945 roku, np. podczas budowy jednej z pierzei rynku w Sandomierzu, przy wznoszeniu osiedla Mariensztat w Warszawie, przy uzupełnianiu zabudowy na Podzamczu w Lublinie, na rynku w Raciborzu czy na rynku w Gliwicach. Za rekonstrukcje nie można uznać nowych budynków, wybudowanych w zgodzie z zasadami dawnej urbanistyki na obszarach historycznych centrów takich miast jak np. Kołobrzeg, Szczecin, Głogów czy Elbląg, które wzniesiono, pomimo posiadanych dokładnych informacji co do formy i kształtu budynków istniejących w tym miejscu wcześniej. Takie budynki są określane jako zbudowane w stylu retrowersji.

Przykłady rekonstrukcji:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Warszawa

• Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie (poza fasadą, która jest kreacją)
• Stare Miasto w Warszawie
  • Barbakan w Warszawie
  • Kolumna Zygmunta
  • Kościół św. Marcina w Warszawie
• Kościół św. Kazimierza w Warszawie na Rynku Nowego Miasta
• Bazylika katedralna św. Michała i św. Floriana w Warszawie
• Teatr Wielki w Warszawie
• Kościół św. Kazimierza w Warszawie
• Arsenał w Warszawie
• Kościół Świętego Krzyża (1945–1953)
• Pałac Przebendowskich w Warszawie
• Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie
• Pałac Blanka w Warszawie
• Pałac Staszica w Warszawie
• Pałac Prymasowski w Warszawie
• Pałac Błękitny w Warszawie
• Pałac Branickich w Warszawie
• Pałac Ostrogskich (1950–1953)
• Pałac Krasińskich w Warszawie
• Pałac Raczyńskich w Warszawie
• Pałac Potockich w Warszawie
• Pałac Kazimierzowski w Warszawie
• Pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie (1945)
• Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie (1952)
• Pałacyk Sanguszków w Warszawie (1950)
• Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie (1950)
• Kościół św. Aleksandra w Warszawie (1947–1953)
• Pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie (1958)
• Kościół św. Jacka w Warszawie (1959)
• Królikarnia (1964)
• Zamek Ujazdowski w Warszawie (1974)
• Zamek Królewski w Warszawie (1971–1974, wnętrza do 1988 roku)
• Pałac Jabłonowskich w Warszawie (1997)
• Hala Koszyki (2016), rozebranie hali i złożenie jej na nowo z częściowo nowych elementów

Wrocław

• Archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu (1947–1951, 1968–1991)
• Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu (1955–1970)
• Kościół św. Krzysztofa we Wrocławiu (1947–1970)
• Katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu (wieża południowa do 1947, reszta budynku w latach 1960–1970)
• Kamienica Pod Zieloną Dynią (1952–1960)
• Kamienica Pod Złotym Psem (1994)
• Pręgierz na Rynku (1985)
• Budynek wzorcowego przedszkola na osiedlu WUWA (2014)

Gdańsk

• Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku (1946–1970)
• Kościół św. Katarzyny w Gdańsku (1953–1982)
• Bazylika św. Brygidy w Gdańsku (1972–1983)
• Złota Kamienica w Gdańsku (do 1954)
• Twierdza Wisłoujście (wieża-latarnia, wieniec, domki oficerskie; po 1959)
• Brama Mariacka (1958–1961)
• Brama Świętojańska (1976–1978)
• Brama Świętego Ducha (lata 80. XX wieku)
• Pierzeja ul. Stągiewnej w Gdańsku (lata 90. XX wieku)

Poznań

• Zamek Królewski w Poznaniu (tzw. „Budynek Raczyńskiego” i pruski gmach na fundamentach „Kuchni Królewskiej” w latach 1959–1964; część południowa to stylizacja z lat 2010–2013)
• Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu (1946–1956)
• Waga miejska w Poznaniu (1950–1960)
• Domki budnicze w Poznaniu (po 1945)
• Kamienica Stary Rynek 39
• Kamienica Stary Rynek 44
• Kamienica Stary Rynek 49
• Kamienica Stary Rynek 81
• Kamienica Stary Rynek 82
• Kamienica Stary Rynek 85
• Kamienica Stary Rynek 98
• Kamienica Stary Rynek 99
• Kamienica Stary Rynek 100
• Kamienica przy ul. Bolesława Krysiewicza 3 w Poznaniu (2017–2019)

Głogów

• Kościół Bożego Ciała w Głogowie (odbudowywany etapami po II wojnie światowej)
• Zamek Książąt Głogowskich (1971–1983)
• Ratusz w Głogowie (1984–2002)
• Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Głogowie (od 1988)
• Teatr im. Andreasa Gryphiusa w Głogowie (2017–2019)

Elbląg

• Katedra św. Mikołaja w Elblągu (1948–1965)
• Dom Królewski przy Starym Rynku w Elblągu
• Kamienica, ul. Wigilijna 18 w Elblągu
• Kamienica gotycka, ul. Studzienna 34 w Elblągu
• Hotel pod Lwem, ul. Kowalska w Elblągu

Stargard

• Dom Rohledera (1969–1973)
• Spichlerz w Stargardzie (1975)
• Odwach w Stargardzie (po 1945)

Szczecin

• Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie (podczas nalotu w sierpniu 1944 roku zamek został zniszczony w 60%. Odbudowany w dwóch fazach: 1958–1964 i 1970–1983)
• Ratusz Staromiejski w Szczecinie (zniszczony w 1944 roku, odbudowany w latach 1972–1975)
• Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie (nawa i hełm wieży oraz ściana północna zniszczone w 1944 roku, odbudowa w latach 1972–1974)

Białystok

• Pałac Branickich w Białymstoku (1946–1960)
• Pawilon Toskański (lata 50. XX wieku)
• Pawilon Włoski (lata 50. XX wieku)
• Pawilon pod Orłem (2007)
• Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego w Białymstoku (1944–1949)
• Cekhauz (1953–1956)
• Ratusz w Białymstoku (1954–1958)

Kraków

• część wiaduktu kolejowego w Krakowie-Grzegórzkach (od 2022)

Inne

• Kaplica pw. św. Marii Magdaleny w Pułtusku (1946–1951)
• Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołobrzegu (1957–1974)
• Bazylika św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie (1979–1986)
• Kolegiata św. Mikołaja w Wolinie (wieża w 1978, reszta budynku w latach 1988–1998)
• Cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu (1985–2005)
• Dom Wagi Miejskiej w Nysie (1947–1948, 2011)
• Ratusz w Kamieniu Pomorskim (po 1945)
• Zamek w Będzinie (1952−1956)
• Zamek w Malborku (np. Wieża Główna, Wieża Klesza, Brama Nowa; od początku lat 60. XX wieku)
• Zamek w Tykocinie (część murów przyziemia w latach 1961−1963, reszta budynku to stylizacja zrealizowana po 2002)
• Zamek Tropsztyn (stylizacja zrealizowana po 1993)
• Skrzydło południowe zamku w Sierakowie (1991–1993)
• Wieża zamku w Chudowie (1999–2004)
• Zamek w Korzkwi (po 1997)
• Zamek w Bobolicach (1999–2011)
• Zamek w Goli Dzierżoniowskiej (2000–2008)
• Kamienica Rynek nr 4 w Bielsku-Białej (2002–2004)
• Hełm na Kościele Mariackim w Słupsku (2004)
• Ratusz w Głubczycach (2006–2008)
• Dworek Gościnny w Szczawnicy (2008–2011)
• Zamek w Gostyninie (stylizacja zrealizowana w 2009)
• Wieża ratusza w Świdnicy (2010–2012)
• Wieża ratusza w Strzelinie (2011)
• Baszta Nowa w Chojnicach (2011)
• Wieża ratusza w Sieniawie (2012)
• Fontanna Potop w Bydgoszczy (2006–2014)
• Wieża „Klimek” zamku krzyżackiego w Grudziądzu (2007–2014)
• Pałac w Rusinowie
• Kamienice przy Placu Pocztowym w Zgorzelcu (2009–2012)
• Pałac Biskupów w Koziegłowach (północna część w latach 2013–2016)
• Most lisewski w Tczewie (od 2015)
• Zamek Niesytno (2012–2017)

• Katedra św. Marcina w Ypres w Belgii zniszczona w latach 1914–1918 (odbudowa 1920)
• Lakenhal (sukiennice) w Ypres zniszczone w latach 1914–1918 (odbudowa 1933–1967)
• Kościół św. Mikołaja w Diksmuide, zniszczony w 1914 (odbudowa 1920–1945)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Berlin

• Palais Podewils (1952−1954)
• Prinzessinnenpalais (1962–1964)
• Kronprinzenpalais (1968–1969)
• Spittelkolonnaden (1979)
• Kamienica Zum Nußbaum (1985–1987)
• Ephraim-Palais z XVIII wieku (1985–1987)
• Gerichtslaube (1985–1987)
• Kommandantenhaus (2002–2003)
• Nowe Muzeum w Berlinie (2009)
• Kandelabry Charlottenburger Tor (2007−2010)
• Zamek w Berlinie (2013–2020)
• Wieża kościoła parafialnego(inne języki) (2015–2016)

Poczdam

• Historyczny Młyn przy pałacu Sanssouci (1988–1993)
• Monopteros (2004)
• Belvedere w Poczdamie (2005)
• Villa Jacobs z 1842 roku (2005–2008)
• Pałac miejski w Poczdamie (2011–2013)
• Pałac Barberini (2013–2016)
• Noacksches Haus (2016)
• Palazzo Pompei (2016)
• Kellertorwache
• Wieża kościoła garnizonowego(inne języki) (od 2017)

Drezno

• Zwinger (1945–1963)
• Landhaus (1952−1953, 1963–1966)
• Katedra Świętej Trójcy w Dreźnie (do 1965)
• Sekundogenitur (1963–1964)
• Semperoper (1968–1976)
• Pałac Cosela (1973–1975, 1998−2000)
• Zamek w Dreźnie (od 1985)
• Pałac Taschenberg (1993–1995)
• Kościół Marii Panny w Dreźnie (1994–2005)
• Kamienice przy Neumarkt (od 2004)
• Pałac Kurlandzki (2007–2008)
• Pałac Beichlingena(inne języki) (2008–2010)

Frankfurt nad Menem

• Goethe-Haus (1951)
• Römer przy Römerbergu (1952)
• Alte Oper (1981)
• Samstagsberg (1983)
• Pierzeja kamienic przy Römerbergu (1981–1984)
• Biblioteka Miejska (2005)
• Palais Thurn und Taxis (2009)
• Saalhof(inne języki) (2011)
• Piętnaście kamienic na „Nowym Frankfurckim Starym Mieście(inne języki)” (2012–2018)

Brema

• Kościół św. Marcina w Bremie (1952–1960)
• Hansehaus (1953)
• Gewerbehaus (1959)
• Stadtwaage (1961)

Inne

• Zamek Hohenzollern (1850-1867)
• Palatium w Goslarze (1868-1879)
• Zamek Trifels (1937–1966)
• Ratusz w Osnabrücku (do 1948)
• Kamienice mieszczańskie przy Peterstraße w Hamburgu (po 1945)
• Część kamienic na Starym Mieście w Rothenburgu ob der Tauber (po 1945)
• Rezydencja w Monachium (po 1945)
• Stary Most w Heidelbergu (1947)
• Kościół św. Ludwika(inne języki) w Saarbrücken (1947–2009)
• Katedra w Hildesheim (1950–1960)
• Ratusz w Münster (1950–1954)
• Szpital Ducha Świętego w Norymberdze (1950–1953)
• Falkenhaus w Würzburgu (do 1952)
• Kościół Główny św. Michała w Hamburgu (1945–1952)
• Deutsches Goldschmiedehaus(inne języki) w Hanau (1955−1958)
• Ratusz w Augsburgu (1955–1984)
• Dom Buddenbrooków w Lubece (1957)
• Schloss Bruchsal w Bruchsal (1970)
• Leibnizhaus w Hanowerze (1981–1983)
• Haus zum Stein w Moguncji (1981)
• Kościół Trójcy Świętej w Ulm (1984)
• Wilhelma-Theater w Stuttgarcie (1985)
• Brama Turecka(inne języki) w Helmstedt (1986)
• Rezydencja w Würzburgu (do 1987)
• Kościół św. Piotra w Lubece (do 1987)
• Konny posąg z pomnika cesarza Wilhelma I na Deutsches Eck w Koblencji (1989–1992)
• Knochenhaueramtshaus(inne języki) w Hildesheim (1989)
• Löwenapotheke w Aschaffenburgu (1991–1993)
• Wieża Adlerturm w Dortmundzie (1993)
• Biblioteka Uniwersytecka w Lipsku (1993)
• Alte Waage w Brunszwiku (1994)
• Collegium Maius w Erfurcie (1998–2011)
• Kirche St. Laurentius und St. Nikolaus w Sandau (Elbe) (1949–1978, 2002–2013)
• Zamek w Stolpe (2001)
• Residenzschloss w Brunszwiku (2005–2007)
• Kamienice z północnej pierzei rynku w Moguncji (do 2008)
• Dziedziniec Pellerhausu w Norymberdze (od 2008)
• Umgestülpter Zuckerhut(inne języki) w Hildesheim (2009–2010)
• Altes Rathaus („Stary Ratusz”) w Wesel (2010)
• Henschelhaus w Kassel (do 2012)
• Schloss Herrenhausen(inne języki) w Hanowerze (2010–2013)
• Wedekindhaus(inne języki) w Hildesheim (2014)

• Zamek w Trokach (1951–1961)
• Zamek Dolny w Wilnie (2001–2009)
• Wilno, kamienica gotycka, ul. Ostrobramska 8 (po 1970)
• Wilno, trzecia kondygnacja tzw. Baszty Giedymina (1938–1939)
• Zamek w Birżach (1978–1986)
• Karczma Królewska (Stara Plebania) w Kownie przy ul. Wileńskiej 7 (po 1971)
• Kościół drewniany w Łabonarach (Labanoras), zrekonstruowany po pożarze
• Zamek w Miednikach Królewskich (1993–2012), wieża zamkowa

•  
  Zamek Dolny w Wilnie
•  
  Zamek w Trokach
•  
  Kamienica przy ul. Ostrobramskiej 8 w Wilnie
•  
  Zamek w Birżach
•  
  Wieża Giedymina
•  
  Zamek w Miednikach Królewskich

• Cerkiew Objawienia Pańskiego w Ostrogu (1887–1891)
• Dwór rodziny Mickiewiczów w Zaosiu (1996–1998)
• Dwór Tadeusza Kościuszki w Mereczowszczyźnie (2004)
• Ratusz w Mińsku (2004)
• Ratusz w Mohylewie (2007–2008)
• Cerkiew Ojców Bazylianów pw. św. Ducha w Mińsku (2011)
• brama przed Kościołem Niepokalanego Poczęcia NMP w Słonimiu
• Cerkiew Zwiastowania w Witebsku (1993–1998)
• Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Witebsku (2005–2009)
• Sobór Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Witebsku (2000–2010)
• Archikatedra Imienia Najświętszej Maryi Panny w Mińsku (1993–1997)
• Zamek w Nieświeżu (1997–2012), zburzenie i rekonstrukcja prawego skrzydła, zburzenie i odbudowa hełmu na wieży, bastiony
• Zamek w Lidzie (po 1982), wieża zamkowa, fragmenty murów
• Zamek w Mirze (1991–2010), dom zamkowy, wały ziemne i bastiony
• Klasztor Jezuitów w Orszy (1993−2004)
• Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Orszy (lata 2000.)
• szczyty Monasteru Kuteińskiego (1995)
• Kościół franciszkanów w Dziśnie (2007-)
• Kościół w Wołczynie (2009–2020)
• Sobór św. Spasa w Słonimie (1994–2000)
• Zamek w Lubczu (2003-), mur zamkowy
• Zamek w Krewie (2017-), wieża książęca
• Zamek w Holszanach (2018-), wieża zamkowa
• Stary Zamek w Grodnie (2017-), hełm nad bramą wjazdową, mury i wieża

•  
  Mińsk - ratusz (2004)
•  
  Mińsk - Cerkiew bazylianów pw. św. Ducha
•  
  Mińsk - wieże Katedry katolickiej
•  
  Witebsk - Cerkiew Zmartwychwstania
•  
  Witebsk - Cerkiew unicka (ob. prawosławny Sobór Zaśnięcia NMP) – 2000–2011
•  
  Ratusz w Mohylewie
•  
  Orsza - Kolegium Jezuitów
•  
  Lida - zamek
•  
  Słonim - Sobór św. Spasa
•  
  Brama kościoła bernardynek w Słonimiu
•  
  Zamek w Lubczu
•  
  Stary Zamek w Grodnie

• Brama Gliniańska we Lwowie (1976–1977)
• Baszta Kramarzy we Lwowie (1998)
• Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Ławrze Peczerskiej w Kijowie (2000)
• Dom Hetmana w Baturynie
• Cerkiew Opieki Matki Bożej w Baturynie (2008)
• Monaster św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach w Kijowie (1997)
• Cerkiew Narodzenia Pańskiego w Kijowie (2002–2005)
• Złota Brama w Kijowie
• Sobór Przemienienia Pańskiego w Odessie (1997–2005)
• Kościół św. Klemensa w Odessie
• Brama Glińska w Żółkwi, wysadzona w latach 60. i odbudowana w latach 80. XX w.
• Baszta Kuśnierska w Kamieńcu Podolskim (2008)
• Cerkiew św. Paraskiewy w Czernihowie (1962–1972)

•  
  Kijów - Monaster św. Michała Archanioła
•  
  Kijów - Cerkiew Narodzenia Pańskiego
•  
  Kijów - Złota Brama
•  
  Odessa - Sobór Przemienienia Pańskiego

• Cerkiew Zbawiciela na Neredicy (1956–1958)
• Łuk Triumfalny w Moskwie (1966–1968)
• Sobór Chrystusa Zbawiciela w Moskwie (1990–2000)
• Sobór Kazańskiej Ikony Matki Bożej w Moskwie (1990–1993)
• Brama Zmartwychwstania w Moskwie (1995)
• Kolumna Chwały w Petersburgu (2004–2005)
• Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Omsku (2005–2007)
• Sobór św. Michała Archanioła w Iżewsku (2004–2007)
• Wielki Złatoust w Jekaterynburgu (2006–2008)
• Dom Pawłowa w Wołgogradzie
• Fontanna Barmalej w Wołgogradzie (2013)

•  
  Moskwa - Sobór Chrystusa Zbawiciela
•  
  Moskwa - Sobór Kazańskiej Ikony Matki Bożej
•  
  Jekaterynburg - Wielki Złatoust
•  
  Omsk - Sobór Zaśnięcia Matki Bożej

• Hôtel de ville d'Arras (Ratusz) w Arras
• Zamek Saint Sylvain d’Anjou
• Katedra św. Gerwazego i św. Protazego w Soissons
• Katedra św. Krzyża w Orleanie
• Zamek w Langeais
• Willa rzymska w Villeneuve-d’Ascq
• Zamek Roquetaillade
• Zamek Haut-Kœnigsbourg
• Château de Hunebourg w Alzacji
• Kościół św. Magdaleny w Strasburgu
• Kościół św. Jana w Strasburgu

 

 

• Most Wolności w Budapeszcie (1946)
• Most Łańcuchowy w Budapeszcie (1949)
• Zamek Królewski w Budapeszcie (lata 60. XX wieku–lata 80. XX wieku – realizacja przeprowadzona z uproszczeniami fasad i wystroju wnętrz. W 2021 rozpoczęto odbudowę fasad do stanu z czasów przebudowy zamku z przełomu XIX i XX wieku)
• Pałac Sándora w Budapeszcie (2000−2002)
• Pałac Lónyay w Budapeszcie (2005)
• Klasztor Karmelitów w Budapeszcie (2016)
• Pomnik Istvána Tiszy w Budapeszcie (odsłonięty w 1934, zniszczony w 1945; rekonstrukcja w 2014)
• Pomnik Gyuli Andrássyego w Budapeszcie (odsłonięty w 1906, zniszczony w 1945; rekonstrukcja w 2015)
• Ujeżdżalnia, kordegarda, schody Stöckla i rampa konna na terenie zamku Królewskiego w Budapeszcie (2016–2021)
• Zamek Thury-vár w Várpalota
• Zamek w Nyírbátor (2006)
• Świątynia Izydy (Iseum) w Szombathely (2010)
• Zamek Füzér (2015)
• Zamek w Regéc
• Zamek Diósgyőr w Miszkolcu

 

• Dzwonnica św. Marka w Wenecji (1912)
• Klasztor Monte Cassino (przed 1964 rokiem)
• Santa Maria delle Grazie w Mediolanie (po 1943)
• Bazylika św. Ambrożego w Mediolanie (po 1943)
• Bazylika św. Franciszka w Asyżu (po 1997)

 

• Kaplica St. Ethelburga-the-Virgin within Bishopsgate z 1411 r., zburzona przez IRA w 1993, zrekonstruowana w 2002 r.
• Teatr Shakespeare's Globe w Londynie
• Rzymski fort w Lunt w Wielkiej Brytanii
• Rzymski fort Arbeia w Wielkiej Brytanii
• Wieś średniowieczna Cosmeston w Wielkiej Brytanii
• Rzymski Fort w Cardiff w Wielkiej Brytanii
• Starożytna farma w Butser w Wielkiej Brytanii
• Villa Urbana we Wroxeter w Wielkiej Brytanii
• zamek Borthwick Castle w Szkocji
• zamek Castle Stalker w Szkocji
• zamek Eilean Donan w Szkocji (1919–1932)
• zamek Huntingtower Castle w Szkocji
• zamek Newark Castle w Szkocji
• zamek Castell Coch w Cardiff w Walii (1871-1891)
• budynek na rogu Lansdowne Road/Tottenham High Road w Londynie, spalony podczas zamieszek w 2011 roku, rozebrany i zrekonstruowany

• Kościół św. Marii w Voćinie, zburzony w 1999 roku w wyniku ostrzału, odbudowany do 2011 roku
• Ratusz, Vukovar
• Szkoła, Vukovar
• Pałac Eltz w Vukovarze
• Klasztor Franciszkanów, Vukovar
• Kaplica św. Anny, Slavonski Brod
• Kościół, Kijevo
• Wieża kościelna w Sveti Juraj na Bregu (Víziszentgyörgy)

 

• Kaplica Betlejemska w Pradze (1953)
• Zamek Karlštejn koło Pragi (1877–1899)
• Dach na ratuszu Małej Strany Malostranská beseda w Pradze (2009)
• Kamienica przy ul. Opletalova 3 w Pradze (1996)
• Brama Prochowa w Pradze (zwieńczenie) (1886)

• Pati de l'ambaixador Vich w Hiszpanii (1991–2005)
• Kościół de Santiago w Lorca w Hiszpanii, zniszczony w 2011 roku podczas trzęsienia ziemi, rekonstrukcja w 2016
• Rzymskie mauzoleum w Kordobie w Hiszpanii
• Willa rzymska w Almenara-Puras w Hiszpanii
• Zamek La Mota w Hiszpanii (1986–2006)

• Kościół św. Wawrzyńca w Rotterdamie (1952–1968)
• Rietveld Pavilion z 1955 roku w Otterlo (pierwotnie w Arnhem, zrekonstruowany w 1965 i 2010 w Otterlo)
• Sanatorium Zonnestraal w Hilversum
• Kościół św. Euzebiusza w Arnhem

 

• Pałac Gubernatora w Williamsburgu, Wirginia, z lat 1706-1722, przebudowany w 1781, zniszczony w czasie Wojny Secesyjnej 1861–1865, zrekonstruowano w latach 1932–1934

• Old Legislative Building w Manili (obecnie siedziba Narodowej Galerii Sztuki; 1949–1950)
• Katedra w Manili(inne języki) (1954–1958)
• Ayuntamiento de Manila (2009–2014)
• Kościół św. Ignacego w Manili (rekonstrukcja z przeznaczeniem na siedzibę Muzeum Intramuros zrealizowana w latach 2011–2019)

 

 

• Zamek w Narwie w Estonii (po 1966)
• Werdmuhle Haus w Zurychu w Szwajcarii (2006)
• Zamek w Guimarães (Paço dos Duques de Bragança z XV wieku) w Portugalii - (1937–1959)
• Fantoft stavkirke w Bergen w Norwegii (do 1997)
• Dom Synneva Eris Hus z 1840 w Lærdalsøyri w Norwegii (zrekonstruowany po pożarze w 2014)
• Dom przyrynkowy w Kragerø w Norwegii, spalony w 2009 roku (zrekonstruowany w 2011 roku)
• Dom na łodzie w Sogndalstrand w Norwegii (zrekonstruowany w 2016 roku)
• Zamek Puchberg w Austrii
• Zamek Vršac w Serbii
• Klasztor w Sopoćani w Serbii
• Zamek Novo Brdo w Kosowie
• Klasztor Đurđevi stupovi w Serbii
• Katedra w Banja Luce
• Złota Świątynia Kinkaku-ji w Kioto w 1950 roku w Japonii
• Suzakumon w Nara w Japonii (1993–1998)
• Stary Most w Mostarze w Bośni (1995–2004)
• Kaplica Hofskirkja (í Öræfum) na Islandii
• St Kilda Pavilion w Australii (2006)
• Dom Bractwa Czarnogłowych w Rydze na Łotwie (1995–1999)
• Dom Wikingów we Fyrkat w Danii
• Zamek w Trenczynie na Słowacji
• Porta Praetoria w Porolissum w Rumunii
• Rzymska fortyfikacja Tsari Mali Grad w Bułgarii
• Synagoga Hurwa w Jerozolimie (2005–2010)
• Brama miejska Yongdingmen w Pekinie (2004)
• Łuk Wignacourta na Malcie (2015)

 

Oprócz odtworzenia budynków w „naturze”, często można spotkać wirtualną formę rekonstrukcji, przeznaczoną do prezentacji w formie filmu, slajdów lub wydruków.

• Ochrona zabytków w Polsce
• konserwacja zabytków
• Adaptacja (architektura)
• konserwacja i restauracja zabytków
• Anastyloza

• Biegański P., O problemach odbudowy staromiejskich zespołów, „Architektura” 3/4, 1951, 110-119
• Górski J., Warszawa w latach 1944–1949: odbudowa, Warszawa 1990
• Podlewski W., Zagadnienie odbudowy miast zabytkowych Pomorza Zachodniego, „Ochrona Zabytków” 3/4, 1946
• Stare Miasto w Warszawie. Odbudowa, [w:] „Teka Konserwatorska”, z. 4, Warszawa 1956
• Rekonstruktion in Deutschland: Positionen zu einem umstrittenen Thema, MichaelM. Braum, UrsulaU. Baus, Basel: Birkhäuser Verlag, 2009, ISBN 978-3-0346-0067-5, OCLC 319496709 .brak strony (książka)
• Hanselmann Jan: Rekonstruktion in der Denkmalpflege – Texte aus Geschichte und Gegenwart. Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-8167-7825-7
• Biegański P., Pierwsza wystawa konserwatorska, Ochrona Zabytków 3, 1949.
• Bobiński S., Problemy i trudności odbudowy Gdańska, Rocznik Gdański, t. 13, 1954.
• Borowski J., Ochrona zabytków, Gdańsk 1954.
• Ochrona i konserwacja dóbr kultury w Polsce 1944–1989, Warszawa 1996.
• Chrzanowski T., Konserwacja zabytków w Polsce po II wojnie światowej, Znak, t. 18, 1966.
• Chrzanowski T., Rekonstrukcja – odtwarzanie – makieta, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, t. 11, 1977.
• Deurer W.G., Danzig: die Dokumentation 52 historischer Kirchen, Wesel 1996.
• Kadłuczka A., Ochrona zabytków architektury, t. 1: Zarys doktryn i teorii, Wyd. PK, Kraków 2000.
• Kalinowski K., Odbudowa zabytkowych miast w Polsce. Teoretyczne podstawy i realizacja na przykładzie Gdańska, [w:] Ochrona dziedzictwa kulturowego zachodnich i północnych ziem Polski, Warszawa 1995.
• Kowalski T., Rekonstrukcja zabytków architektury, Teoria a praktyka, Warszawa 1985.
• Massalski R., Odbudowa renesansowej szkoły mariackiej w Gdańsku, Rocznik Gdański, t. 34, 1974/75.
• Massalski R., Ostatnio odbudowane zabytki Gdańska, Architektura 11–12, 1962.
• Odbudowa Warszawy w latach 1944–1949, wybór dokumentów i materiałów, wstęp i red. Górski J., Warszawa 1977.
• Rymaszewski B., Rozważania o rekonstrukcji w kontekście doktryn konserwatorskich dawniej i dziś, Ochrona Zabytków 3, Warszawa 1993, 227-234.
• Stankiewicz J., Myśli o rekonstrukcji zabytków i jej problemach, Spotkania z Zabytkami 4, 1980.
• Szkice Staromiejskie, praca zbiorowa, red. Puciaty O., Żaryn S., Warszawa 1955.
• Szmygin B., Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin 2000.
• Warszawskie Stare Miasto – z dziejów odbudowy, red. Szwankowska H., Warszawa 1982.
• Wspomnienia z odbudowy Głównego Miasta, red. Trojanowska I., Gdańsk 1978.
• Vademecum konserwatora zabytków, Międzynarodowe normy ochrony dziedzictwa kultury, red. Pawłowski K., Konopka M., Warszawa 1996, [w:] Wiadomości Konserwatorskie 5, 1999.
• Zachwatowicz J., Ochrona Zabytków w Polsce, Warszawa 1965.
• Żaryn S., Trzynaście kamienic staromiejskich: strona Dekerta, Warszawa 1972.

Zobacz multimedia związane z tematem: Rekonstrukcja (architektura)

• Ogólna dyskusja o rekonstrukcjach na stronie skyscrapercity.com (pol.)
• Ogólna dyskusja o rekonstrukcjach na stronie skyscrapercity.com (ang.)