Klejstenes (gr.
Κλεισθένης Kleisthenes) – polityk ateński, żyjący na przełomie VI i V w. p.n.e. Był synem Megaklesa i Agaristy. Ojcem jego matki był Klejstenes (tyran Sykionu).
W 510 p.n.e., jako przywódca rodu Alkmeonidów, Klejstenes przyczynił się do obalenia tyranii w Atenach. Stało się to możliwe dzięki wsparciu militarnemu Kleomenesa, króla Sparty, o której pomoc zabiegali Alkmeonidzi przebywający na wygnaniu w wyniku represji po zabójstwie Hipparcha Pizystratydy w 514 p.n.e. Po upadku tyranii Klejstenes przeprowadził w roku 508/507 p.n.e. reformy, będące kontynuacją reform Solona. Stały się one podstawą demokracji ateńskiej.
Po upadku tyranii Pizystratydów Klejstenes musiał walczyć z grupą arystokratów skupionych wokół Isagorasa będącego w 508/507 p.n.e. archontem. Sam Klejstenes nie sprawował wówczas żadnego urzędu. Isagoras i jego zwolennicy doprowadzili do ponownego wygnania z Aten Klejstenesa i siedmiuset rodzin w czym pomogli im Spartanie. Wygnanie trwało zaledwie kilka dni, gdyż lud ateński sprzeciwił się obaleniu porządku wprowadzonego przez Klejstenesa i wystąpił przeciw rządom grupy arystokracji oraz wypędził spartański garnizon z ateńskiego zamku. Po powrocie do Aten Alkmeonidzi rozprawili się krwawo ze swoimi przeciwnikami.
Klejstenes podzielił Attykę na demy i 10 nowych fyl składających się z trzech części rozrzuconych na terenie całego miasta-państwa (polis). Fyle były sztucznym tworem. Na obradach różnych organów zbierano się fylami, co wymieszało obywateli i przełamało układy plemienno-rodowe.
Demy utworzono z wsi i otaczających ich terenów lub dzielnic Aten i przylegających do nich obszarów poza miastem. Nie były tworem sztucznym, gdyż skupiały w większości osoby mieszkające w pobliżu (przypisanie do demu następowało w osiemnastym roku życia i było dziedziczne oraz nie zmieniało się po przesiedleniu się) i miały swoje zgromadzenie, kulty, dobra i urzędnika zwanego demarchosem. Trzy demy tworzyły trytię z urzędem trytarchy. Każda trytia należała do jednej z trzech stref, na które podzielono całą Attykę: miasto, wybrzeże i wnętrze.
Nowe 10 fyl utworzono z połączenia trzech trytii, każda z innej strefy. Dlatego obywatele w fylach nie mieli ze sobą zbyt ścisłych związków. W ramach fyl wybierano przedstawicieli do Rady Pięciuset i własnego stratega. Fyla miała też swego opiekuna, którym był heros wybrany przez wyrocznię w Delfach.
Po reformach Klejstenesa w Atenach istniały następujące organy władzy:
Urzędnikami w systemie Klejstenesa byli:
Jednym z ciekawszych pomysłów Klejstenesa był ostracyzm, umożliwiający usunięcie na 10, potem na 5 lat obywatela, którego działalność polityczną lud uznawał za zagrożenie dla demokracji. Co roku miano głosować nad tym czy trzeba przeprowadzić ostracyzm, a dopiero po uzyskaniu większości głosów w tej sprawie przystępowano w innym terminie do głosowania za pomocą skorupek, by wskazać polityka, który powinien pójść na wygnanie ze względu na zagrożenie z jego strony dążeniem do przywrócenia tyranii. W głosowaniu powinno wziąć udział co najmniej 6000 obywateli.
Ustrój wprowadzony w Atenach przez Klejstenesa przetrwał niemal sto lat i charakteryzuje się go jako demokrację, czyli rządy ogółu, lub jako izonomię, czyli równy podział władzy wśród wszystkich.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Klejstenes, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.