Niça: Ciutat e comuna francesa

Cal melhorar l'escritura d'aquel article. L’ortografia, la gramatica, lo vocabulari, la sintaxi o autres aspèctes lingüistics incorrèctes son a verificar. Podètz corregir o crear la discussion.

Vila d'Occitània

La sieu populacion municipala es de 343 889 abitants (2019).

Niça Nice
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Vista de Niça
Bandièra Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 41′ 45″ N, 7° 16′ 17″ E
Superfícia	71,92 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	520 m 10 m 0 m
Geografia politica
País	Comtat de Niça
Contrada	Modèl:Costiera Niçarda
Estat	França
Region 93	Provença Aups e Còsta d'Azur
Departament 6	Aups Maritims (prefectura)
Arrondiment 062	Niça (capluòc)
Canton 0699	Capluòc de 14 cantons
Intercom 240600577	Comunautat d'aglomeracion de Niça-Còsta d'Azur (CANCA)
Cònsol	Christian Estrosi (2014-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2019)	342 669 ab. 343 889 ab.
Autras informacions
Gentilici	niçard -a
Còde INSEE	06088
www.nice.fr

L'etimologia mai difonduda de l'origina de Niça es grèga: Νίκαια (Nikaia), variacion de Niké (Victoria), segon cen que sembla per la victòria qu'obtenguèron lu colons grècs sus la populacion ligura. Durant l'Empèri Roman se nomenèt dins aquela vila amb lo nom grèc: Nicæa.

La lenga de Niça es l'occitan, dins la sieu varietat niçarda.

De l'Antiquitat ai invasions sarrasini

Dominada per de paluns, la region de Niça non èra favorabla a l'ocupacion umana pendent lo periòde preïstoric. Totun, de vestigis mòstran la preséncia de quaucu campaments paleolitics (Tèrra Amata, bauma de Lazaret...). Au Neolitic, l'ocupacion umana èra probablament totjorn limitada en despièch de l'existéncia de comunautats installadi sus lu sites de Caucada (vèrs lo 6000 avC) e de Cimiés (vèrs lo 4500 avC). L'antropizacion vertadiera comencèt a l'Atge dau Bronze emb l'aparicon d'una economia agricòla lòng de Palhon.

Au sègle V avC, de Ligurs èran installats sus lo site de Cimiés. La vila de Niça (Nikaïa) foguèt fondada per de Foceans de Massàlia durant la segonda mitat dau sègle III avC ò durant la promiera mitat dau sègle II avC. La data precisa non es conoissuda. Lo sieu objectiu èra de dispauar d'un ponch de sostèn per protegir li sieui rotas maritimi còntra li atacas de piratas. En lo 154 avC, la Via Julia arribèt a Cimiés, cen que permetèt de religar la region a la ret rotiera romana. Entre lo 122 e lo 118, lu Romans li fondèron la colonia de Cemenelum. Totun, Nikaïa demorèt integrada ai possessions massaliòti, comprés après l'annexion de Massàlia per Roma en lo 49 avC.

Pendent la màger part de l'epòca romana, Cemenelum foguèt la vila pus importanta de la region e venguèt lo sèti d'un evescat pendent lu sègles IV e V apC. Totun, a respièch dei autri vilas romani de Provença, la colonia demorèt un centre segondari (10 000 abitants maximom). Èra concurrenciada per Ambrun (capitala de la província dei Aups Maritimi) e per Niça que venguèt lo centre demografic de la region pendent lo sègle IV apC. Pilhada mai d'un còp durant li invasions barbari, Cemenelum declinèt fins a un abandon definitiu au sègle VIII. Niça foguèt finda tocada per aqueli invasions e, mai tardi, per li atacas maritimi dei Sarrasins que pilhèron la ciutat en lo 813, en lo 859 e en lo 880. Pasmens, en despièch d'aqueli destruccions, la vila capitèt de sobreviure.

De la conquista provençala a la Dedicion

Entre lu sègles V e IX, Niça foguèt generalament integrada ai reiaumes italians aguent lo contraròtle de Gènoa (Ostrogòts, Lombards...). Mas, a la fin dau sègle X, la batalha de Tortor permetèt au còmte Guilhèm I^èr de Provença d'estendre la sieua influéncia fins ai Aups. Donèt lu feus de Provença Orientala ai sieus companhons e la region de Niça venguèt ensinda lo domeni d'Annon, fondator de l'Ostau de Niça-Aurenja e dau Vescomtat de Niça. Totun, a partir dau 1070, l'autoritat dei senhors de Niça foguèt contestada per l'evesque local que venguèt lo promier personatge de la vila en lo 1117.

L'imno local de la vila es Niça la bèla.

Menica Rondelly l'escriguèt en lo 1904.

La vila de Niça còmpta mai d'una quarantena de quartiers amassats en uech territòris que cadun possedisse la sieu comuna.

• Territòri 1: Plana e Costaus; 20 753 abitants

Quartiers: Sant Agustin, Santa Margarida, Lu Molins, Arenas, Sant Isidòro, Lingostiera, Li Combas, Belet, Sant Antòni

• Territòri 2: Còlas Niçardi; 38 753 abitants

Quartiers : Estienne d'Orves, Sant Filipo, Gròsso, Lo Piòl, Sant Pèire de Feric, Sant Pancraci

• Territòri 3: Tres Còlas; 34 158 abitants

Quartiers : Cimier, Rimiés, Gairaud

• Territòri 4: Ribas de Palhon; 32 788 abitants

Quartiers : L'Ariana, La Lauveta, L'Abadia, Pasteur, Sant Poanç, Lo Trident, Rocabilhiera, Sant Carles, Bòn Viatge, Mont Gròs

• Territòri 5: Èst Litorau; 54 239 abitants

Quartiers : Pòrt, Riquier, Mont Boron, Diaus Blaus, Sant Ròc, Vinagrier

• Territòri 6: Nòrd Centre Niça; 48 898 abitants

Quartiers: Las Planas, Sant Silvèstre, Cessòla, Gorbèla, Borriglione, Sant Maurici, Lo Rai, Valon dei Flors

• Territòri 7: Còr de Vila; 48 333 abitants

Quartiers : Niça Vielha, Carabacèu, Medecin, Gambetta, Dubouchage, Liberacion, Malaussena, Josèp Garnier

• Territòri 8: Oèst Litorau; 65 703 abitants

Quartiers : La Magdalena, Manhan, Califòrnia, Fabron, Cantagalet, Ventabrun, Carras, Ferber, La Lantèrna

Fònt: Comuna de Niça

Gastronomia

La coïna niçarda es relativament prestigioa e es ben conoissuda dins lo monde gràcias ai toristas. Es una coïna de transicion entre Provença e Itàlia e, dins una mendra mesura, entre lu Aups e la Mediterranea. Lu emprunts ai coïnas italiana e provençala son donc nombrós. Totun, la coïna niçarda tèn au mens 200 plats originals. En efècte, l'isolament de Niça pendent una partida importanta de la sieua istòria a favorizat una certana autarcia, a l'origina de l'utilizacion importanta de produchs locals coma lo mesclum, la blea, li olivas, lu liumes ò lo peis.

•  
  Mesclum
•  
  Salada niçarda
•  
  Fogassa tradicionala
•  
  Pissaladiera
•  
  Tapenada
•  
  Pan banhat
•  
  Porchetta
•  
  Ratatolha
•  
  Sòca
•  
  Estocafic
•  
  Banha cauda
•  
  Pissalat
•  
  Torta de blea

Espòrt

• OGC Niça (fotbòl)
• Estadi Niçard (rugbi de XV)

Luècs e monuments

Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Ligams intèrnes

• Cemelenum.

Bibliografia

Obratges dedicats a la coïna niçarda e provençala :

• Hélène Barale, La Cuisine niçoise d'Hélène Barale. Mes 106 recettes, Gilletta Éditions, 2006.
• Dominique Compans, La Cuisine provençale et niçoise, Éditions Jean-Paul Gisserot, 1995.
• Andrée Maureau, Tians et petits farcis, Aix-en-Provence, Édisud, 1998.
• Jacques Médecin, La Cuisine du Comté de Nice, Éditions Julliard, 1972.

Personalitats ligadi emb la comuna

• Juli Bèssi, poèta nascut en 1844 (Bessi? Bèssi? En mistralenc Jùli Bèssi).

Ligams extèrnes

• (en) (fr) (oc) Danças e musicas tradicionali dau País Niçard e dau "Miegjorn".
• (oc) Una rivalitat Marselha, Niça, al servici de qual?

Nòtas e referenças

•   Portau dau Comtat de Niça