Miocèn

Comencèt fa 23,03 milions d'ans e finiguèt fa 5,332 milions d'ans. En aqueste periòde contunhèt l'enauçament de montanhas coma los Pirenèus, los Alps o Imalaia. L'erosion creada per aquesta orogenèsi foguèt a l'origina de la formacion de sediments e de depauses de petròli dins de zònas qu'èran de fòssas marinas de pauca prigondor. La temperatura èra mai bassa qu'a l'ora d'ara e se formèt la calòta glaciària en Antartida.

Las plantas e los animals del Miocèn èran pro modèrns. Lo nom de Miocèn ven dels mots grècs μείων (meiōn, “mens”) e καινός (kainos, “nòu”) e significa "mens nòu" en fasent allusion al fach que l'epòca presentava 18% d'invertebrats marins de mens que lo Pliocèn. Los mamifèrs e los ausèls èran plan establits. Proliferèron las espècias de mamifèrs, entre elas lo rinocèros, lo gat, lo camèl e lo caval amb sas formas primitivas; entre aquestes son incluses los grandes monards, qu'en mai d'Africa, vivián tanben en Asia e al sud d'Euròpa. En las mars, proliferèron balenas e fòcas.