Łeetsoh

Díí kweʼé naaltsoos bikáaʼgi saad shijaaʼígíí éí łeetsoh yaa halneʼ dooleeł. Łeetsoii ałdóʼ baa yídíiłtah shį́į́.

Łeetsoh éí béésh átʼé áádóó chemical element éí (U); disxǫǫs dóó łííbahgo naashchʼą́ą́ʼ. Naaná periodic table néélʼį́į́hgo naaltsoos bikáaʼgi, łeetsoh éí námboo 92 góneʼ yiisdzoh.

Łeetsoh éí 92 protons dóó 92 electrons beeʼhólǫ́, áádóó hastʼąągo éí valence electrons deiłnígíí ałdóʼ bee hólǫ́. Naaná łeetsoh éí 141 dóó 146 bitágiʼ neutrons bee hólǫ́, áádóó 146 (U-238) dóó 143 éí isotopes ałdóʼ bee hólǫ́. Łeetsoh éí tʼáá nidazgo átʼé periodic table neelʼį́į́hgo, biatomic das neelʼį́į́hgo; áádóó tʼáá ákwiitʼéigo haagéédi. Naaná łeetsoh ałdóʼ lead bilááhgo aniiłdas, 70% bee alááhgo nidaaz. Akondiʼ óola dóó tungsten éí tʼáá dense go átʼé. Áádóó łeetsoh-uranium haʼagéédigo éí doo ayóo radioactive da, ashtʼeelyágo iinda tʼáá yéigo radioactive yiilééh.

Łeetsoh éí ákwiishʼį́į́h ałʼą́ą́ʼ átʼé naʼhasdząąʼ bikáaʼgi haʼagéédi:

• uranium-238 (99.284%)go hólǫ́
• uranium-235 (0.711%)go hólǫ́
• uranium-234 (0.0058%)go hólǫ́

• Łeetsoh bee atsiniltłʼish álʼį́
• Łeetsoh beeʼeldǫǫhtsoh beeʼalį́į́h
• Beeʼaghádaʼdildlaadí Łeetsoh bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ alį́į́h

Béésh Łichíʼii biyiʼdóó ił Nahazʼą́ baa Haneʼ

• "Łeetsoh éí haʼátʼíísh átʼé?" (World Nuclear Association) (Bilagáanakʼehjí)