Verslaggevers Zonder Grenzen: Organisatie die zich inzet voor persvrijheid en vrijheid van meningsuiting

Reporters sans frontières (Reporters without borders)
Geschiedenis
Opgericht	1985
Oprichter	Robert Ménard
Structuur
Werkgebied	Wereldwijd
Hoofdkantoor	Parijs
Type	NGO, non-profit (1995)
Doel	Persvrijheid
Media
Website	(en) rsf.org
Portaal    Politiek

De organisatie beschouwt zichzelf als onafhankelijk, en geniet een consultatieve status bij de Verenigde Naties, UNESCO, de Raad van Europa en de Internationale Organisatie van de Francofonie. VZG werd opgericht in 1985 door de Fransman Robert Ménard, die er ook tot 2008 leiding aan gaf.

Alhoewel het een kleine organisatie is, wordt VZG erkend omwille van haar regelmatige rapporten en persberichten over de persvrijheid.

De organisatie zegt haar inspiratie te halen uit Artikel 19 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948, dat aan iedereen "recht op vrijheid van mening en meningsuiting" geeft, evenals het recht om "ongeacht grenzen inlichtingen en denkbeelden op te sporen, te ontvangen en door te geven." Deze rechten zijn bevestigd in verschillende afspraken en verklaringen over de hele wereld. In Europa is het recht vervat in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en Fundamentele Vrijheden uit 1950.

 

In september 2005 publiceerde de organisatie het "Handbook for Bloggers and Cyber-Dissidents". Het geeft technische tips om anoniem te starten met een blog en de censuur te omzeilen. Het bevat bijdragen van gerenommeerde journalisten als Dan Gillmor, Jay Rosen en Ethan Zuckerman.

VZG is lid van de International Freedom of Expression Exchange (Internationale Vrijheid van Meningsuiting-uitwisseling), een virtueel netwerk van niet-gouvernementele organisaties dat wereldwijd het recht op vrije meningsuiting bewaakt, en campagnes voert om journalisten, schrijvers en anderen te verdedigen, die worden vervolgd voor het uitoefenen van hun recht op vrije meningsuiting.

In 2005 kreeg de organisatie, samen met Cubaanse protestbeweging Dames in het Wit en de Nigeriaanse advocate en strijdster voor de mensenrechten Hauwa Ibrahim, de Sacharovprijs voor de Vrijheid van Denken van het Europees Parlement. De Sacharovprijs is bestemd voor personen en organisaties die zich wijden aan de bescherming van de rechten en fundamentele vrijheden van de mens.

In 2009 kreeg de organisatie de Human Dignity Award van de Roland Bergerstichting, samen met de Iraanse mensenrechtenactiviste Shirin Ebadi. De 'Human Dignity Award' wordt uitgereikt aan personen die zich succesvol hebben ingezet voor het respecteren, promoten en beschermen van de menselijke waardigheid en de mensenrechten.

Niet iedereen aanvaardt de neutraliteit of objectiviteit van VZG. Een belangrijk deel van de inkomsten van de organisatie (19 %) komt van westerse regeringen en organisaties, en sommige waarnemers stellen een sterke overeenkomst vast tussen de positie van VZG en die van deze landen in een aantal controversiële gevallen. VZG heeft echter ook reeds openlijk kritiek geleverd op westerse landen voor hun behandeling van verslaggevers (vb. de V.S.-bezetting van Irak).

Pro-Cuba-groepen zijn zeer kritisch. Lucie Morillon, de vertegenwoordiger van VZG in Washington, verklaarde in een interview op 29 april 2005 dat de organisatie geld ontvangt van het "Center for a Free Cuba" uit Washington (50.000 dollar in 2004), en dat een contract met Otto Reich, de "Special Envoy to the Western Hemisphere" van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken, hen verplicht in Europa informatie te verspreiden over repressie tegen journalisten in Cuba. De organisatie ontkent echter dat haar campagne over Cuba - op radio en televisie, paginagrote advertenties in Franse dagbladen, affiches, pamfletten op luchthavens, en de bezetting, in april 2003, van het Cubaanse toerismebureau in Parijs - iets met deze betalingen te maken had. 1,3% van het budget van de organisatie is afkomstig uit deze bron. Bovendien ontvangt VZG gratis publiciteit van Saatchi & Saatchi, lid van het vierde marketing- en public relations-conglomeraat ter wereld, de Publicis groep. Daarbij wordt gezegd dat Publicis onder haar belangrijke klanten Bacardi telt, dat vooroploopt in de financiering van anti-Cuba-groepen. Een rechtbank verbood VZG om een afbeelding van Che Guevara te gebruiken waarop auteursrecht rustte. Ze werd omschreven als een "ultrareactionaire" organisatie door het Cubaanse dagblad Granma.

Critici stellen vragen rond de methodologie die VZG gebruikt voor het opstellen van haar jaarlijkse rangschikking naar persvrijheid, en haar gebrekkige kennis van de wetgeving in de vermelde landen.

VZG publiceert - sedert 2002 - World Press Freedom Index, een jaarlijkse rangschikking van landen, gebaseerd op een inschatting door de organisatie van de persvrijheid. Kleine landen als Malta of Andorra worden niet onderzocht.

Het rapport is gebaseerd op een vragenlijst die wordt gezonden aan partner-organisaties van Verslaggevers zonder Grenzen (14 vrije-meningsbewegingen op vijf continenten), aan haar 130 correspondenten over de hele wereld, en aan journalisten, wetenschappers, juristen en mensenrechtenactivisten.

Op de lijst komen vragen voor over directe aanvallen op journalisten en de media, maar ook voor andere, minder directe vormen van druk op de vrije pers. VZG merkt daarbij op dat de index alleen een beeld geeft van de persvrijheid, en niet de journalistieke kwaliteit aangeeft. Ten gevolge van deze methodologie, gebaseerd op individuele percepties, zijn er vaak grote verschillen tussen de rangschikking van een bepaald land over de verschillende jaren. Bij het bepalen van de rangschikking wordt ook rekening gehouden met de druk op journalisten door niet-officiële groepen, zoals de Baskische ETA in Spanje of drukkingsgroepen, die een echte bedreiging voor de persvrijheid kunnen vormen.

Een hoger rangnummer komt overeen met meer beperkingen op de persvrijheid.

Rapporten 2002-2006

Jaarlijkse rangschikking van landen naar persvrijheid gepubliceerd door Verslaggevers Zonder Grenzen Meeste vrijheid Minste vrijheid
Rang Land Index 2006 2006 2005 2004 2003 2002 1   Finland 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 1   IJsland 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 1   Ierland 0,50 0,50 0,50 2,83 1,00 1   Nederland 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 5   Tsjechië 0,75 1,00 3,50 2,50 11,25 6   Estland 2,00 1,50 2,00 2,50   6   Noorwegen 2,00 0,50 0,50 0,50 0,50 8   Slowakije 2,50 0,75 0,50 2,50   8   Zwitserland 2,50 0,50 0,50 2,50 4,25 10   Hongarije 3,00 2,00 6,00 3,33 6,50 10   Letland 3,00 2,50 1,00 2,25   10   Portugal 3,00 4,83 4,50 5,17 1,50 10   Slovenië 3,00 1,00 2,25 3,00 4,00 14   België 4,00 4,00 4,00 1,17 3,50 14   Zweden 4,00 2,00 2,00 1,50 1,50 16   Oostenrijk 4,50 2,50 3,25 2,75 7,50 16   Bolivia 4,50 9,67 20,00 9,67 14,50 16   Canada 4,50 4,50 3,33 1,83 0,75 19   Bosnië en Herzegovina 5,00 7,00 3,67 6,83 12,50 19   Denemarken 5,00 0,50 0,50 1,00 3,00 19   Nieuw-Zeeland 5,00 2,00 0,67 2,83   19   Trinidad en Tobago 5,00 2,00 2,00 1,00   23   Benin 5,50 5,50 5,50 5,25 6,00 23   Duitsland 5,50 4,00 2,00 1,33 1,50 23   Jamaica 5,50 7,50 4,17 3,33   26   Namibië 6,00 5,50 10,00 11,00 8,00 27   Litouwen 6,50 4,50 3,00 2,83   27   Verenigd Koninkrijk 6,50 5,17 6,00 4,25 6,00 29   Costa Rica 6,67 8,50 7,63 3,83 4,25 30   Cyprus (Republiek Cyprus) 7,50 5,50 22,00 20,83   31   Zuid-Korea 7,75 7,50 11,13 9,17 10,50 32   Griekenland 8,00 4,00 7,00 6,00 5,00 32   Mauritius 8,00 7,50 10,50 7,25 9,50 34   Ghana 8,50 15,00 13,50 8,75 23,00 35   Australië 9,00 6,50 9,50 9,25 3,50 35   Bulgarije 9,00 10,25 8,00 6,50 9,75 35   Frankrijk 9,00 6,25 3,50 4,17 3,25 35   Mali 9,00 8,00 12,83 11,00 12,50 39   Panama 9,50 15,00 14,50 9,75 15,50 40   Italië 9,90 8,67 9,00 9,75 11,00 41   El Salvador 10,00 5,75 6,00 6,83 8,75 41   Spanje 10,00 8,33 9,00 7,67 7,75 43   Taiwan 10,50 12,25 14,25 12,00 9,00 44   Zuid-Afrika 11,25 6,50 5,00 3,33 7,50 45   Kaapverdië 11,50 6,00 8,75 8,25 13,75 45   Noord-Macedonië 11,50 8,75 11,25 9,67   45   Mozambique 11,50 10,50 16,25 14,00 23,50 45   Servië en Montenegro 11,50 14,83 20,13 21,33 20,75 49   Chili 11,63 11,75 10,00 6,83 6,50 50   Israël 12,00 10,00 8,00 8,00 30,00     Grenada     12,00     51   Japan 12,50 8,00 10,00 8,00 7,50 52   Dominicaanse Republiek 12,75 12,25 6,75 17,00   53   Botswana 13,00 14,00 11,50 13,00   53   Kroatië 13,00 12,83 11,83 16,50 8,75 53   Tonga 13,00 14,50 38,17     53   Verenigde Staten (Amerikaans territorium) 13,00 9,50 4,00 6,00 4,75 57   Uruguay 13,75 9,75 10,00 4,00 6,00 58   Fiji 14,00 14,00 16,00 11,50   58 Hongkong 14,00 8,25 7,50 11,00 4,83 58   Polen 14,00 12,50 6,83 6,17 7,75 58   Roemenië 14,00 16,17 17,83 11,50 13,25 62   Centraal-Afrikaanse Republiek 14,50 19,75 32,50 32,75 21,50 62   Noord-Cyprus 14,50 12,50   62   Guinee-Bissau 14,50 17,00 23,50 35,25 30,25 62   Honduras 14,50 18,00 11,75 14,17   66   Madagaskar 15,00 24,50 18,50 8,17 22,75 66   Togo 15,00 23,75 19,50 27,50 31,50 68   Ecuador 15,25 21,75 16,50 7,67 5,50 69   Nigeria 15,50 15,25 11,67 6,50   70   Burkina Faso 16,00 19,00 16,25 18,00 27,75 70 Kosovo 16,00 25,75       70   Lesotho 16,00 19,50 29,50 17,75   73   Congo-Brazzaville 17,00 17,00 17,50 14,00 23,17 73   Koeweit 17,00 21,25 31,67 31,33 25,50 75   Brazilië 17,17 14,50 16,50 16,75 18,75 76   Argentinië 17,30 13,67 21,33 15,17 12,00 77   Mauritanië 17,50 40,00 51,00 36,67 41,33 77   Senegal 17,50 19,00 21,50 14,50 14,00 77   Verenigde Arabische Emiraten 17,50 25,75 50,25 37,00   80   Albanië 18,00 14,17 11,50 6,50   80   Qatar 18,00 23,00 32,50 35,00   82   Paraguay 18,25 15,50 10,50 7,17 8,50		Rang Land Index 2006 2006 2005 2004 2003 2002 83   Oost-Timor 18,50 13,50 13,50 5,50   84   Liberia 19,00 20,50 40,00 40,00 37,75 85   Moldavië 19,17 17,50 20,50 27,00   86   Mongolië 19,25 12,50 19,00 18,25 24,50 87   Haïti 19,50 33,50 42,13 31,00 36,50 88   Tanzania 19,82 17,50 14,50 16,50 21,25 89   Georgië 21,00 25,17 27,50 17,33   90   Guatemala 21,25 21,50 16,50 30,83 27,25 91   Angola 21,50 18,00 26,50 28,00 30,17 92   Maleisië 22,25 33,00 39,83 32,00 37,83 93   Comoren 22,50 22,00 26,50 18,50 20,50 93   Zambia 22,50 23,00 29,75 23,25 26,75 95   Niger 24,50 13,00 18,33 15,75 18,50 95   Seychellen 24,50 17,00 23,50 26,75 20,75 97   Marokko 24,83 36,17 43,00 39,67 29,00 98   Bhutan 25,00 51,50 55,83 77,33 90,75 98   Ivoorkust 25,00 52,25 60,38 42,17 19,00 98   Turkije 25,00 25,00 37,25 35,00 33,50 101   Armenië 25,50 26,00 23,50 25,17   101   Malawi 25,50 22,75 31,00 21,00 27,67 103   Indonesië 26,00 26,00 37,75 34,25 20,00 103   Sierra Leone 26,00 39,50 24,50 23,50 24,50 105   India 26,50 27,00 38,50 39,00 26,50 105   Oekraïne 26,50 32,50 51,00 40,00 40,00 107   Libanon 27,00 28,25 24,38 32,50 19,67 108   Cambodja 27,25 23,00 36,50 19,50 24,25 109   Guinee 27,50 26,00 24,50 33,17 26,00 109   Jordanië 27,50 24,00 39,13 37,00 33,50 111   Bahrein 28,00 38,75 52,50 35,17 23,00 112   Kameroen 28,25 20,50 27,00 30,50 28,83 112   Peru 28,25 33,33 40,00 10,25 9,50 114   Gabon 28,50 26,00 37,50 31,25 20,50 115   Venezuela 29,00 23,00 24,63 27,83 25,00 116   Oeganda 29,83 19,25 24,00 25,75 17,00 117   Tadzjikistan 30,00 33,00 27,75 34,50 28,25 118   Kenia 30,25 30,00 22,25 18,50 24,75 119   Verenigde Staten (overzeese gebieden) 31,50 48,50 36,00 41,00   120   Nigeria 32,23 38,75 37,75 31,50 15,50 121   Djibouti 33,00 37,00 55,00 35,50 31,25 122   Thailand 33,50 28,00 14,00 19,67 22,75 123   Kirgizië 34,00 32,00 35,25 32,00 31,75 124   Tsjaad 35,50 30,00 33,25 24,00 28,75     Brunei         38,00 125 Burundi 39,83         126   Algerije 40,00 40,33 43,50 33,00 31,00 127   Swaziland 40,50 35,00 31,00 37,50 29,00 128   Kazachstan 41,00 36,17 44,17 42,50 42,00 128   Rwanda 41,00 38,00 37,25 34,25 37,50 130   Afghanistan 44,25 39,17 28,25 40,17 35,50 131   Colombia 44,75 40,17 47,38 49,17 40,83 132   Mexico 45,83 45,50 27,83 17,67 24,75 133   Egypte 46,25 52,00 43,50 34,25 34,50 134   Palestina 46,75 42,50 43,17 39,25 27,00 135   Azerbeidzjan 47,00 51,00 49,67 34,50 34,50 135   Israël (bezette gebieden) 47,00   37,50 49,00   137   Bangladesh 48,00 61,25 62,50 46,50 43,75 137   Equatoriaal-Guinea 48,00 44,00 46,25 44,75 42,75 139   Soedan 48,13 44,00 44,25 45,75 36,00 140   Zimbabwe 50,00 64,25 67,50 45,50 48,25 141   Sri Lanka 50,75 33,25 36,50 24,83 15,75 142   Congo-Kinshasa 51,00 57,33 51,50 38,50 40,75 142   Filipijnen 51,00 50,00 36,63 35,25 29,00 144   Malediven 51,25 58,50 69,17 47,50   144   Somalië 51,25 59,00 43,50 45,00   146   Singapore 51,50 50,67 57,00 47,33   147   Rusland 52,50 48,67 51,38 49,50 48,00 148   Tunesië 53,75 57,50 62,67 50,83 67,75 149   Gambia 54,00 41,00 29,50 18,25 22,50 149   Jemen 54,00 46,25 48,00 41,83 34,75 151   Wit-Rusland 57,00 61,33 54,10 52,00 52,17     Oman       57,75   152   Libië 62,50 88,75 65,00 60,00 72,50 153   Syrië 63,00 55,00 67,50 67,50 62,83 154   Irak 66,83 67,00 58,50 37,50 79,00 155   Vietnam 67,25 73,25 86,88 89,17 81,25 156   Laos 67,50 66,50 64,33 94,83 89,00 157   Pakistan 70,33 60,75 61,75 39,00 44,67 158   Oezbekistan 71,00 66,50 52,13 61,50 45,00 159     Nepal 73,50 86,75 84,00 51,50 63,00 160   Ethiopië 75,00 42,00 37,00 37,50 37,50 161   Saoedi-Arabië 76,00 66,00 79,17 71,50 62,50 162   Iran 90,88 89,17 78,30 89,33 48,25 163   China (vasteland) 94,00 83,00 92,33 91,25 97,00 164   Myanmar 94,75 88,83 103,63 95,50 96,83 165   Cuba 95,00 87,00 106,83 97,83 90,25 166   Eritrea 97,50 99,75 93,25 91,50 83,67 167   Turkmenistan 98,50 93,50 99,83 82,83 91,50 168   Noord-Korea 109,00 109,00 107,50 99,50 97,50

Rapport 2018

Het jaarverslag met de Index van 2018 maakt melding van een toenemende vijandigheid tegenover journalisten en de media, openlijk aangemoedigd door politieke leiders. Deze trend is niet langer beperkt tot autoritair geregeerde landen als Turkije (157) en Egypte (161), waar “mediafobie” nu zo sterk uitgesproken is dat journalisten geregeld beschuldigd worden van terrorisme, en zonder proces opgesloten worden. Verslaggevers Zonder Grenzen wijst politieke leiders met de vinger in de Verenigde Staten, de Filipijnen, India, Tsjechië en Slowakije.

De analyse naar werelddeel toont de grootste terugval inzake persvrijheid in Europa. Tegenover lijstaanvoerders van Noorwegen en Zweden staan Malta en Slowakije, waar onderzoeksjournalisten werden vermoord, namelijk Ján Kuciak en Daphne Galizia. Rusland en China blijven voor de pers onvrije landen, en in oorlogsgebieden zoals Irak en Syrië is persvrijheid uiteraard problematisch. In Amerika is het beeld wisselend: aanvallen op de pers in de Verenigde Staten en Venezuela, moordpartijen in Mexico, maar ook verbetering in Ecuador en Canada. In Afrika is de situatie problematisch in Kameroen (129), Congo-Kinshasa (154) en Mauritanië (blasfemiewetten), maar de hemel klaart op na het vertrek van verbeten dictators in Zimbabwe, Angola en Gambia. In het Midden-Oosten en Noord-Afrika is de persvrijheid het meest in verval.

Rapport 2023

Volgens de Index 2023 is de situatie voor journalisten "zeer ernstig" in 31 landen, "moeilijk" in 42, "problematisch" in 55, en "goed" of "bevredigend" in 52 landen, kortom "slecht" in 7 op 10 landen en bevredigend in slechts 3 op 10 landen.

Noorwegen staat voor het 7e achtereenvolgende jaar op de eerste plaats, Ierland op 2 vóór Denemarken op 3. Nederland eindigt 6e, 22 plaatsen hoger en opnieuw op de rang 2021, voor de moord op misdaadverslaggever Peter R. de Vries. België eindigt pas op de 31e plaats, wat volgens Pol Deltour, secretaris van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) niet klopt; de Belgische score zou beïnvloed zijn door de Franstalige zusterorganisatie AJP, die een hele tijd campagne voerde tegen online geweld naar vrouwelijke journalisten toe.

• Democratie-index van The Economist
• Freedom House

• (en) Verslaggevers Zonder Grenzen
• (en) World Press Freedom Index 2023 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2018 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2017 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2016 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2015 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2014 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2013 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2009 (gearchiveerd)
• (en) World Press Freedom Index 2006 (gearchiveerd)