Fuut

Zo as alle lejen van disse familie is de fuut n typiese waotervoegel van plassen en meren. Zien donkere oorplumen geven hum n karakteristiek uterlik. Hij hef n wit gezichte mit n roodbrune en zwarte krage derumheer die umhoge steet bie t baltsritueel. Zien onderkaante is wit, van boven is e donker dat overgeet in roestbruun. Tussen de ogen en snavel löp n zwarte streep. De poten hebben gien zwemvliezen. De jongen bin zwart-wit estreept en vake maken ze n ritjen achterop de rogge van de ouwers. t Ouwerpaortjen begroet mekaar mit n uutgebreid baltsritueel.

Umdat de poten aordig vere naor achteren op t lief staon, kan de fuut zien eigen niet zo gemakkelik lopend over t laand verplaotsen. Nesten wörden daorumme t liefst kort bie de waoterkaante ebouwd. n Arg kenmarkende eigenschap is dat as ze onder waoter zwemmen ze redelik lange aofstaanden kunnen aoflegen. Dit doon ze um vis te eten, of um te vlochten bie gevaor.

n Fuut wördt gemiddeld 46 tot 51 sm lank.

n Fuut lif van visjes (2-10 sm), die onder waoter evöngen wörden deur ze te achtervolgen. Ze duken dan onder waoter, en blieven dan zo'n halve minuut onder waoter. As t waoter arg helder is jaagt e soms vanaof de oppervlak, dan gluurt e mit de kop onder waoter. Dit dut e altied smarns en snaomes. Oek it e wel insekten, schaoldieren, weekdieren, kikkers en plaanten.

Futen staon bekend um der baltsgedrag. Dan zwemmen ze naor mekaar toe, mit de hals estrekt, en zwemmen tegen mekaar op, waorbie de borst uut t waoter stik. Slentes bouwt n futepaortjen n speulnest op t waoter um verliefd op te vriejen. Al gauw bouwen ze langes de waoterkaante n steviger nest, waorin 3 tot 4 bleek blauwgreune eiers eleegd wörden, disse eiers verkleuren laoter tot geel en bruun. Beie ouwers breujen de eiers umste beurten uut, hoewel t nest soms veur kortere tied verlaoten wördt. As ze t nest verlaoten dan wörden de eiers mit plaanteresten aofedekt, um t te kamoefleren. In de breuitied, die 23 tot 25 dagen duurt, kan de fuut minder goed vliegen, waordeur e kwetsbaorder wördt veur verstoringen in zien leefgebied.

De kukens hebben zwart-wit estreepten liefjes, waoran de ouwers ze kunnen herkennen. n Paor dagen naodat ze uut t ei koemen kunnen de kukens al zwemmen. Toch zie'j vake dat de ouwers de jongen op de rogge meenemen, zelfs as ze gaon duken. Op de rogge bin de kukens beter bescharmp tegen roofvissen en reigers. Nao n weke of tiene bin de jongen zelfstaandig.

De fuut kömp in heel Europa veur, behalven in n deel van Skandinavië, en hij kömp oek veur in Zuud-Afrika. t Is gedeeltelik n trekvoegel. Noordelike futen kunnen in Nederlaand overwienteren, bieveurbeeld rond t Iesselmeer en de Raandmeren. Nao de bouw van de Deltawarken kwammen grote populasies futen op in de Grevelingen. De fuut breuit in Europa, Noord-Afrika en Klein-Azië.

De soort hef 3 ondersoorten:

• P. c. cristatus: Eurazië.
• P. c. infuscatus: Afrika.
• P. c. australis: Australië, Tasmanië en t Zujereilaand (Niej-Zeelaand).

• Drèents: fute
• Grunnegs: doeker, pronkvogel
• Veluws: fuut (Putten)

•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
  Museum specimen

• De grote dierenencyclopedie, (1993) Zuidnederlandse Uitgeverij N.V., Aartselaar, België. ISBN 90-243-5204-5.

Commons: Fuut - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

• SoortenBank.nl - beschrieving, aofbeeldingen en geluud
• SOVON - Verspreiding en antalsontwikkeling van de Fuut in Nederlaand
• Waornemingen: Nederlaand en wereldwied

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Putten, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.