اکراین

اکراین انده گتِ سامون دارنه که اروپا دله، روسیه په، دومین گتی ره دارنه. این کشور همساینون بلاروس، لهستون، اسلواکی، مجارستون، رومانی، مولداوی و روسیه هستنه و جنوب وری جا آزوف و سیو دریا ره هم ور-خانّه. ونه گتی ۶۰۳۶۲۸ کیلومترمربع و ونه جمیعت ۴۳٫۶ میلیون نفر هسته. اکراین اروپایِ هشتمین جمیعت ره دارنه. وشونِ گتترین شهر و نیشتنگا نوم کییف هسته.

اکراین Україна  ()
سرود ملی: Державний Гімн України «سرود ملی اوکراین»شابلون:Paragraph break
پایتخت		کی‌یف
Largest city		نیشتنگا
زبان(ها)رسمی		اکراین
زبان‌های منطقه‌ای شناخته‌شده		List بلاروسی بلغاری تاتاری گاگائوزی یونانی عبری مجاری لهستانی رومانیایی روسی اسلواکی یدیش
اقلیتها;(۲۰۰۱)		۷۷٫۸٪ اکراینی ۱۷٫۳٪ روس 4.9% بقیه
نام اهلیت		اکراینی
دولت		حکومت متمرکز نظام نیمه‌ریاستی جمهوری
-	رئیس‌جمهور	ولودیمیر زلنسکی
-	نخست‌وزیر	دنیز شمیهال
-	Chairman of the Verkhovna Rada	روسلان استفانچوک
قوه مقننه		Verkhovna Rada
تاسیس
-	استقلال	۲۴ اوت ۱۹۹۱
-	رفراندوم	۱ دسامبر ۱۹۹۱
-	اکراین انقلاب	۱۸–۲۳ فوریه ۲۰۱۴
مساحت
-	مجموع	۶۰۳٬۶۲۸ کیلومترمربع (45th) or ۲۳۳,۰۱۳/ ۲۲۳,۰۱۳ مایل‌مربع
-	درصد آب‌ها	۷
جمعیت
-	ژانویه ۲۰۲۲ تخمین	41,167,336 (شامل کریمه و سواستوپول) (36th)
-	سرشماری  ۲۰۰۱	48,457,102
-	تراکم	۷۳٫۸/کیلومترمربع (115th) ۱۹۱/مایل‌مربع
تولید ناخالص داخلی (PPP)		۲۰۲۲ تخمین
-	مجموع	$622 billion (48th)
-	به ازای هر نفر	$15,124 (108th)
GDP (nominal)		۲۰۲۲ تخمین
-	مجموع	$204 billion (56th)
-	به ازای هر نفر	$4,958 (119th)
Gini (۲۰۱۹)		۲۶٫۶
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۹)		۰٫۷۷۹ (74th)
واحد پول		گریونا (₴) (UAH)
منطقه زمانی		(ساعت جهانی+2)
-	تابستان (دی‌اس‌تی)	(ساعت جهانی+۳)
جهت رانندگی		right
دامنه اینترنت		.ua .укр
پیش‌شماره تلفن		+380

اینجه که اسا اکراین سامون قرار بیته، ۳۰هزار سال پیش‌از میلاد جه آدم دیینه. زمونی که ووسطا قورون بی‌یه، شرقی اسلاو ِمردم اینجه هنیشنه و روس‌ها جه پشو-پشو بخاردنه و اتی نژاد ره بساتنه که وشون ره «کی‌یفی روس» گاتنه؛ اینان پئی‌ته اکراینی مردم ره تبدیل بینه. قرن سیزهم موغول‌ها تا اکراین ره لشکر بکشینه و همه جا ره رقد بدانه و غارت هاکردنه. اکراینِ اتحاد این گدر از بین بورده و این کشور دکته لهستون-لیتوانی مشترک‌المنافع، اتریش-مجارستون، عثمانی و روسیه تزاری دست. این دوره دله اتا قوم که وشون ره «کازاک» گاتنه سر دربیاردنه و لهستون-لیتوانی و روسیه امپراتوری وسط تنک-تِرو بینه. زمونی که روسیه انقلاب شروع بیّه، این کازاک‌ها خله مهم بَینه و اتی شوروی ِبساتن سر نقش داشتنه. اینتی بیّه که اکراینِ مردمی جمهوری رسماً ۲۳ ژوئن ۱۹۱۷ شه ره اعلان هاکرده و بعدته، سال ۱۹۲۲ شورویِ جماهیر درون عضو بیّه. وشون زمونی که شوروی رقد بورده، سال ۱۹۹۱ دله، مستقل بَینه و اتا جمهوری بساتنه.

اکراینِ جدیدِ کشور شه ره بی‌طرف خوندسته. وشونان مستقل مشترک‌المنافع کشورون دله عضو بینه و سال ۱۹۹۴ باتنه که ناتو جه کایری کانّه. سال ۲۰۱۳, اتا مردی ویکتور یانوکویچ نوم، رئیس‌جمهور بیّه که بائوته خانه کشورِ خارجی امور دله، روسیه جا نزدیک‌ته بوو و روسی‌شون جه تجاری و اقتصادی رابطه داره و همینسه اروپای اتحادیه جه فاصله گیرنه. مردم این تصمیم ره واکنش سِراق هدانه و شهرِ اصلی میدون دله گرد بینه و انده شه حرف سر هرستانه تا اکراین انقلاب سال ۲۰۱۴ موفق بیّه. روسی‌مردم که اکراین دله اقلیت هستنه، این اوضاع جه موافق نینه و همینسه وشونِ مناطق دله مخالفت شروع بیّه. مارس ۲۰۱۴ دله کریمه ِجزیره‌مونا شه ره سیوا هاکرده و اتا رفراندوم په، باته که روسیه سامون دله قرار گیرنه. تا سال ۲۰۲۲ اختلاف دمباله داشته و این گادِر روسیه لشکر بکشی‌یه و روسیه-اکراین جنگ ره شروع هاکرده.

این کشور شرق‌وَری جه روسیه جا؛ شومال‌وَری جه بلاروس جا؛ غرب جه لهستون، اسلواکی و مجارستون جا؛ جنوب‌شرقی سو جه رومانی و مولداوی جا هم‌سامون هسته و جنوب جه ونه سامون سیو دریا و آزوف دریا جه خانّه و ونه نیشتنگاء کی‌یف شهر و ونه رسمی زوون اکراینی هسته.

تقسیمات

اکراین ِکشور ره ۲۴تا استان تشکیل هدانه که هرکامین ره «اوبلاست» گانّه. علاوه برین، اتا جزیره‌مونا هم دره که کریمه نوم دارنه و اکراین این منطقه ره شه سامون دونده ولی روسیه وه ره بیته و اداره کانده. کریمه پیش از این، شه اتا شه‌گردون دولت داشته که اکراین ِنظر په کار کارده و اسا روسیه پرچم بن دره.

استان	گتی (in km2)	جمیعت (2010 آمار)	جمیعت (2021 آمار)	جمیعت انبسی (2021)	مرکز	شهرستون‌ها
استان چرکاسی	20,891.0	1,291,135	1,178,266	56.40	چرکاسی	4
استان چرنیهیو	31,851.3	1,104,241	976,701	30.66	چرنیهیف	5
استان چرنیوتسی	8,093.6	903,782	896,566	110.77	چرنیوتسی	3
استان دنیپروپتروفسک	31,900.5	3,344,073	3,142,035	98.49	دنیپرو	7
استان دونتسک	26,505.7	4,448,031	4,100,280	154.69	دونتسک	8
استان ایوانو فرانکیسوک	13,894.0	1,380,770	1,361,109	97.96	ایوانو-فرانکیفسک	6
استان خارکف	31,401.6	2,755,177	2,633,834	83.88	خارکف	7
استان خرسون	28,449.0	1,091,151	1,016,707	35.74	خرسون	5
استان خملنیتسکی	20,636.2	1,331,534	1,243,787	60.27	خملنیتسکیی، اوکراین	3
کی‌یف	28,118.9	1,719,602	1,788,530	63.61	کییف	7
استان کیرووهراد	24,577.5	1,014,809	920,128	37.44	کروپیونیسکی	4
استان لوهانسک	26,672.5	2,300,412	2,121,322	79.53	لوهانسک	8
استان لویو	21,823.7	2,545,634	2,497,750	114.45	لویو	7
استان میکولایف	24,587.4	1,186,452	1,108,394	45.08	میکولائیف	4
استان اودسا	33,295.9	2,387,636	2,368,107	71.12	اودسا	7
استان پولتاوا	28,735.8	1,493,668	1,371,529	47.73	پولتاوا	4
استان ریونه	20,038.5	1,152,576	1,148,456	57.31	ریونه	4
استان سومی	23,823.9	1,166,765	1,053,452	44.22	سومی	5
استان ترنوپیل	13,817.1	1,086,694	1,030,562	74.59	ترنوپیل	3
استان وینیتسیا	26,501.6	1,646,250	1,529,123	57.70	وینیتسا	6
استان ولین	20,135.3	1,038,223	1,027,397	51.02	لوتسک	4
Zakarpattia Oblast	12,771.5	1,246,323	1,250,129	97.88	اوژهورود	6
زاپوریژیا	27,168.5	1,805,431	1,666,515	61.34	زاپروژیا	6
Zhytomyr Oblast	29,819.2	1,283,201	1,195,495	40.09	ژیتومیر	4