Knejjes Tal-Moldavja: Grupp ta’ tmien knejjes Ortodossi Rumeni fir-Rumanija li huma Sit ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO

Mill-1993, il-Knejjes tal-Moldavja tniżżlu fil-lista tas-Siti ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO bħala sit wieħed.

It-tmien Knejjes tal-Moldavja li jinsabu fit-Tramuntana tal-Moldavja u li nbnew bejn l-aħħar tas-seklu 15 u l-aħħar tas-seklu 16 huma kapulavuri ispirati mill-arti Biżantina u huma uniċi fl-Ewropa u fid-dinja. L-istil arkitettoniku tagħhom huwa influwenzat ferm mill-istil Gotiku. Il-ħitan tagħhom minn barra huma miksijin affreski awtentiċi u ppreservati tajjeb ferm. L-affreski ma kinux sempliċi tiżjin tal-ħitan biss, iżda jiffurmaw kisja sistematika fuq il-faċċati kollha u jirrappreżentaw ċikli sħaħ ta’ temi reliġjużi. Il-kompożizzjoni eċċezzjonali tagħhom, l-eleganza tal-karattri, u l-armonija tal-kuluri donnhom joħolqu sinerġija mal-pajsaġġ ta’ madwarhom. Il-ħitan fuq ġewwa u fuq barra tal-knisja tal-Monasteru ta’ Suceviţa huma miksija minn fuq s’isfel b’affreski tas-seklu 16, u din il-knisja hija l-unika waħda li fiha rappreżentazzjoni tas-sellum ta’ San Ġwann Klimaku.

Il-knisja monastika ta’ Suceviţa ma saritilha l-ebda alterazzjoni matul iż-żmien. Tippreserva b’integrità totali l-istruttura oriġinali tagħha tas-seklu 15, kif ukoll l-affreski tagħha fuq ġewwa u fuq barra. Il-monasteru ta’ madwarha kkonserva d-dehra oriġinali tiegħu, u b’mod partikolari l-ħitan storiċi mal-perimetru tiegħu. Il-pajsaġġ tal-madwar ukoll baqa’ pjuttost l-istess bħal dak ta’ mijiet ta’ snin ilu.

L-affreski huma awtentiċi u ma tantx sarulhom interventi. Minkejja dan, jinsabu fi stat tajjeb ta’ konservazzjoni. Ir-restawr li sar matul is-snin 70 tas-seklu 20 twettaq bil-galbu u bir-reqqa, b’enfasi kbira fuq ir-rispett tal-awtentiċità tal-motivi u tal-pigmenti, u fuq il-kundizzjonijiet ta’ konservazzjoni. Ir-restawr tas-saqaf tal-knisja wassal biex il-knisja reġgħet kisbet id-dehra oriġinali tagħha, kif iddokumentat minn sorsi ikonografiċi antiki. Il-knisja u l-monasteru għadhom jiffunzjonaw bħala post ta’ qima u bħala monasteru.

Fl-1993 ġew iddeżinjati l-ewwel seba’ Knejjes tal-Moldavja bħala Sit ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO. Is-sit ġie estiż fl-2010 biż-żieda ta’ knisja oħra, il-Knisja tal-Irxoxt fi ħdan il-Monasteru ta’ Sucevița, u b’hekk is-sit issa huwa magħmul minn tmien knejjes.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta’ żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) “Rappreżentazzjoni ta’ kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem”; u l-kriterju (iv) “Eżempju straordinarju ta’ tip ta’ bini, ta’ grupp ta’ siti jew ta’ pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem”.