Bern: Belt kapitali tal-Iżvizzera
Bern (pronunzja bil-Ġermaniż Żvizzeru standard: ) hi l-belt kapitali de facto tal-Iżvizzera, imsejħa wkoll bħala l-belt federali.
B'popolazzjoni ta' madwar 133,000 ruħ (mill-2022), Bern hija l-ħames l-iżjed belt popolata fl-Iżvizzera, wara Zurich, Ġinevra, Basel u Lausanne. L-agglomerazzjoni ta' Bern, li tinkludi 36 muniċipalità, kellha popolazzjoni ta' 406,900 ruħ fl-2014. Iż-żona metropolitana kellha popolazzjoni ta' 660,000 ruħ fis-sena 2000.
| Bern | |||
|---|---|---|---|
 Żvizzera | |||
 | |||
| |||
| Amministrazzjoni | |||
| State | Żvizzera | ||
| Canton of Switzerland | Bern | ||
| Administrative region of the canton of Berne | reġjun amministrattiv ta' Bern-Mittelland | ||
| Administrative district of the canton of Bern | distrett amministrattiv ta' Bern-Mittelland | ||
| Kap tal-Gvern | Alec von Graffenried (en)  | ||
| Isem uffiċjali | Bern Berne | ||
| Ismijiet oriġinali | Bern Berne Berna Berna | ||
| Kodiċi postali | 3000, 3001, 3003, 3004, 3005, 3006, 3007, 3008, 3010, 3011, 3012, 3013, 3014, 3015, 3018, 3019, 3020, 3024, 3027, 3029u 3030 | ||
| Ġeografija | |||
| Koordinati | 46°56′53″N 7°26′51″E / 46.94798°N 7.44743°E 7°26′51″E / 46.94798°N 7.44743°E | ||
  Bern Bern (Switzerland) | |||
 | |||
| Superfiċjenti | 51.62 kilometru kwadru | ||
| Għoli | 542 m | ||
| Fruntieri ma' | Bremgarten bei Bern (en) , Ittigen (en) , Kirchlindach (en) , Mühleberg (en) , Muri bei Bern, Neuenegg (en) , Ostermundigen (en) , Wohlen bei Bern (en) , Frauenkappelen (en) , Zollikofen (en) u Köniz (en) | ||
| Demografija | |||
| Popolazzjoni | 134,506 abitanti (31 Diċembru 2022) | ||
| Informazzjoni oħra | |||
| Fondazzjoni | 1191 | ||
| Kodiċi tat-telefon | 031 | ||
| Żona tal-Ħin | UTC+1u UTC+2 | ||
| bliet ġemellati | Vjenna, Salzburg, Vaduz, Benevento, Santo Domingo, New Bern, Bernvilleu Kiev | ||
| bern.ch, bern.ch…, bern.ch…u bern.ch… | |||
Bern hija wkoll il-belt kapitali tal-kanton ta' Bern, it-tieni l-iktar kanton popolat tal-Iżvizzera. Il-lingwa uffiċjali hija l-Ġermaniż, iżda l-lingwa prinċipali mitkellma hija l-varjant lokali tad-djalett Ġermaniż Żvizzeru Alemanniku, il-Ġermaniż ta' Bern. Fl-1983, iċ-ċentru storiku tal-belt (bil-Ġermaniż: Altstadt) ta' Bern sar Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. Dan huwa mdawwar bix-xmara Aare, xmara ewlenija tal-Promontorju Żvizzeru.
Għalkemm l-insedjamenti ffortifikati kienu ilhom stabbiliti minn żmien il-qedem, il-belt Medjevali proprja ġiet stabbilita mill-familja Zähringer fit-tmun, x'aktarx fl-1191 minn Berthold V, id-Duka ta' Zähringen. Bern saret belt imperjali ħielsa fl-1218, u fl-1353 ingħaqdet mal-Konfederazzjoni Żvizzera u saret wieħed mit-tmien kantons bikrin. Minn dak iż-żmien 'l hawn, Bern saret belt-stat kbira u attur prominenti tal-istorja Żvizzera billi żviluppat politika ta' tkabbir territorjali sovran. Mis-seklu 15, il-belt kulma jmur bdiet tinbena mill-ġdid u kisbet il-karatteristiċi attwali tagħha. Bern saret Belt Federali fl-1848. Minn madwar 5,000 abitant fis-seklu 15, il-belt qabżet il-100,000 ruħ fis-snin 20 tas-seklu 20.
Sit ta' Wirt Dinji
Iċ-Ċentru Storiku ta' Bern ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1983.
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".
Referenzi
This article uses material from the Wikipedia Malti article Bern, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Il-kontenut huwa disponibbli taħt il-liċenzja CC BY-SA 4.0 sakemm mhux indikat mod ieħor. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Malti (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.