Aksara atau skrip Lontara adolah aksara Brahma nan sacaro tradisional digunoan dek bahaso-bahaso Bugih, Makassar, jo Mandar, nan tadapek di Sulawesi, Indonesia.
Inyo juo disabuik aksara Bugih, dek sabauk dokumen-dokumen Lontara nan tatulih jo bahaso iko nan paliang banyaik. Inyo diganti dek aksara Latin wakatu panjajahan Balando, walaupun inyo masiah diguno lai.
Lontara ᨒᨚᨈᨑ | |
---|---|
Jinih | Abugida |
Bahaso | Bahaso Bugih, Bahaso Makassar, Bahaso Mandar |
Wakatu | Abaik ka-17 – kini |
Sistem induak | Aksara Proto-Sinai
|
Sistem sudaro | Bali Batak Baybayin Kulitan Buhid Hanunó'o Jawa Sunda Tuo Rencong Rejang Tagbanwa |
Arah tulih | Left-to-right |
ISO 15924 | Bugi, 367 |
Alias Unikod | Buginese |
Jarak Unikod | U+1A00–U+1A1F |
Kato Lontara barasa dari namo Melayu buek daun pohon lontar (palmyra palm), nan digunoan untuak manulih. Dalam bahaso Bugih, aksara ko disabuik urupu sulapa eppa nan bamakasuik "uruf ampek panjuru" atau "uruf ampek sagi"; ko malambangan kapicayoan Bugis-Makasar nan ado ampek unsua nan mambantuak alam samasta: api, aia, angin jo tanah.
Aksara Lontara kini ko mampunyoi sagi babandiang jo Aksara Brahmi lain, manggantian duo varian nan kurang basagi, disabuik Toa jangang-jangang jo Bilang-bilang. Lontara ditulih jo indak ado ruang kato (scriptio continua).
Konsonan (indo’ surə’ ᨕᨗᨉᨚ ᨔᨘᨑᨛ atau ina’ surə’ ᨕᨗᨊ ᨔᨘᨑᨛ) tadiri dari 23 uruf. Sarupo abugida Indi nan lain, satiok konsonan malambangan ciek suku kato jo vokal /a/ (disabuik /ɔ/ dalam bahaso Bugih) nan tasirek dalamnyo.
Saparati lah dikatoan, Lontara indak ado tando mati vokal, sarupo halant jo virama nan acok tadapaek jo aksara Indi. Dalam bahaso Bugih, /ŋ/ sengau, /ʔ/ glotis, jo geminasi indak ditulih (malainkan hantian glotis awal, nan ditulih jo konsonan null "a").
Ampek kalompok konsonan acok balaku ditando jo uruk khas. Uruf-uruf ko adolah ngka ᨃ, mpa ᨇ, nra ᨋ jo nca ᨏ. "Nca" sabananyo malambangan bunyi "nyca" (/ɲca/), tapi transkripsinyo acok ditulih "nca" sajo. Urf-uruf ko indak digunoan dalam bahaso Makassar. Uruf ha ᨖ adolah uruf baru nan ditambah buek bunyi frikatif glotis, akibaik pangaruih bahaso Arab.
Vokal diakriik (ana’ surə’ ᨕᨊ ᨔᨘᨑᨛ) digunoan buek manukar vokal tasirek nan ado pado konsonan. Ado limo ana’ surə’, jo /ə/ indak digunoan dalam bahaso Makassar (nan dari sagi fonologi indak mambedoan vokal tasirek). Sacaro graf, mareka dibagian pado duo subset; titiak (tətti’) jo aksen (kəccə’).
— | Tətti’ riasə’ | Tətti’ riawa | kəccə’ riolo | kəccə’ riasə’ | kəccə’ rimunri |
/a/ | /i/ | /u/ | /e/ | /ə/ | /o/ |
ᨀ | ᨀᨗ | ᨀᨘ | ᨀᨙ | ᨀᨛ | ᨀᨚ |
Lai vokal katigo, [e], paralu ado alun (di sabalah kiri) konsonan nan ditukuanyo, namun paralu dikode sarupo biaso salapeh konsonan tu, mangikuik caro implementasi fon jo paparan teks Unikod. Buek maso ko banyaik fon jo pambuek teks indak malaksanoannyo buek aksara Bugih, jo vokal ko mungkin indak dipapar jo rancak.
(Inggirih)
Wiki Commons mampunyoi media nan bahubuangan jo Aksara Lontara |
Wiki Commons mampunyoi media nan bahubuangan jo Aksara Bugih |
This article uses material from the Wikipedia Minangkabau article Aksara Lontara, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Konten tasadio di bawah CC BY-SA 4.0 kacuali dinyatoan lain. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Minangkabau (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.