ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດ

ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດ
ພະບໍລົມນາມາພິໄທ	ເຈົ້າຟ້າພອນ
ພະລາຊະອິສະລິຍະຍົດ	ພະມະຫາກະສັດແຫ່ງອານາຈັກອະຍຸທະຍາ
ລາຊະວົງ	ບ້ານພູຫຼວງ
ຄອງລາດ	ຄ.ສ. 1732-ຄ.ສ.1758
ໄລຍະຄອງລາດ	26 ປີ
ລາຊະການກ່ອນໜ້າ	ສົມເດັດພະສັນເພັດທີ 9
ລາຊະການຕໍ່ໄປ	ສົມເດັດພະເຈົ້າອຸທຸມພອນ
ຂໍ້ມູນສ່ວນພະອົງ
ພະລາຊະສົມພົບ	ຄ.ສ.1680
ສະຫວັນຄົດ	ຄ.ສ.1758
ພະລາດຊະບິດາ	ສົມເດັດພະສັນເພັດທີ 8
ພະອັກຄະລະມະເຫສີ	ກົມມະຫຼວງອະໄພນຸຊິດ ກົມມະຫຼວງພິພິດມົນຕີ

ພະລາຊະປະຫວັດ

ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດມີພະນາມເດີມວ່າ ເຈົ້າຟ້າພອນ (ໄທ:เจ้าฟ้าพร ເຈ້າຟ້າພຣ)ແມ່ນພະລາຊະໂອລົດໃນສົມເດັດພະສັນເພັດທີ່ 8 (ພະເຈົ້າເສືອ) ມີພະເຊດຖາ (ອ້າຍ) ໄດ້ແກ່ ເຈົ້າຟ້າເພັດ ພະອົງໄດ້ຮັບການສະຖາປະນາເປັນພະບັນທູນໜ້ອຍໃນລາຊະສະໄໝສົມເດັດພະສັນເພັດທີ່ 8 ແລະເປັນກົມພະລາຊະວັງບໍວອນສະຖານມົງຄົນໃນລາຊະສະໄໝສົມເດັດພະສັນເພັດທີ່ 9

ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດ ຊົງມີພະລາຊະໂອລົດ 2 ພະອົງ ແລະພະລາຊະທິດາ 6 ພະອົງ ກັບກົມມະຫຼວງພິພິດມົນຕີ ຕາມລຳດັບ ດັງນີ້

1. ເຈົ້າຟ້າຍິງສິລິປະຊາ (ຫຼືເຈົ້າຟ້າປະຊາວະດີ)
2. ເຈົ້າຟ້າຍິງສິລິປະພາ (ຫຼືເຈົ້າຟ້າປະພາວະດີ)
3. ເຈົ້າຟ້າຍິງອິນທະວະດີ (ຫຼືເຈົ້າຟ້າພິນທະວະດີ)
4. ເຈົ້າຟ້າຍິງກະສັດຕີ
5. ເຈົ້າຟ້າຊາຍເອກກະທັດ ກົມມະຂຸນອະນຸລັກມົນຕີ ສົມເດັດພະທີ່ນັ່ງສຸລິຍາດອະມະລິນ)
6. ເຈົ້າຟ້າຍິງບົວຈັນ (ຫຼືເຈົ້າຟ້າຈັນທະຣະວະດີ)
7. ເຈົ້າຟ້າຍິງນວນ (ຫຼືເຈົ້າຟ້ານຸ່ມ)
8. ເຈົ້າຟ້າຊາຍອຸທຸມພອນລາຊະກຸມານ ກົມມະຂຸນພອນພິນິດ (ສົມເດັດພະເຈົ້າອຸທຸມພອນ)

ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດ ຊົງມີພະລາຊະໂອລົດແລະພະລາຊະທິດາກັບກົມມະຫຼວງອະໄພນຸຊິດ ດັງນີ້

• ພະລາຊະໂອລົດ :
  • ເຈົ້າຟ້າທຳມາທິເບດໄຊຍະເຊດສຸລິຍະວົງ
• ພະລາຊະທິດາ :
  • ເຈົ້າຟ້າຍິງບໍຣົມ
  • ເຈົ້າຟ້າຍິງສຸລິຍະວົງ
  • ເຈົ້າຟ້າຍິງສຸລິຍາ
  • ເຈົ້າຟ້າຍິງທິດາ
  • ເຈົ້າຟ້າຍິງລັດຊະໝີ
  • ເຈົ້າຟ້າຍິງອິນທະສຸດາວະດີ (ຕໍ່ມາໄດ້ຮັບການສະຖາປະນາ ກົມມະຂຸນຍິສານເສນີ ແລະໄດ້ເປັນພະອັກຄະຣະຊາຍາໃນກົມມະຂຸນເສນາພິທັກ)

ນອກຈາກນັ້ນ ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດຍັງຊົງມີພະລາຊະໂອລົດທີ່ປະສູດແຕ່ພະສະໜົມຫຼາຍພະອົງ ເຊັ່ນ

• ພະອົງເຈົ້າແຂກ (ກົມມະໝື່ນເທບພິພິດ)
• ພະອົງເຈົ້າມັງຄຸດ (ກົມມະໝື່ນຈິດສຸນທອນ)
• ພະອົງເຈົ້າລົດ (ກົມມະໝື່ນສຸນທອນເທບ)
• ພະອົງເຈົ້າປານ (ກົມມະໝື່ນເສບພັກດີ)

ສົງຄາມແຍ່ງລາຊະສົມບັດ

ເມື່ອສົມເດັດພະສັນເພັດທີ່ 9 ຊົງພະປະຊວນໜັກໄກ້ສະຫວັນຄົດນັ້ນ ໄດ້ພະລາຊະທານລາຊະສົມບັດໃຫ້ແກ່ເຈົ້າຟ້າອະໄພ ພະເຈົ້າບໍຣົມໂກດເຊິ່ງໃນຂະນະນັ້ນດຳລົງຕຳແໜ່ງພະມະຫາອຸປະຫຼາດຢູ່ບໍ່ເຕັມພະໄທ ເພາະປາດຖະໜາຈະໃຫ້ຊົງມອບລາຊະສົມບັດແກ່ເຈົ້າຟ້ານະເຣນທອນ (ກົມມະຂຸນສຸເຣນທອນພິທັກ) ເຊິ່ງໃນຂະນະນັ້ນຜະໜວດ (ບວດ) ຢູ່

ພາຍຫຼັງການສະເດັດສະຫວັນຄົດຂອງສົມເດັດພະສັນເພັດທີ່ 9 ໄດ້ເກີດການສູ້ຮົບກັນລະຫວ່າງພະອົງກັບພະລາຊະໂອລົດຂອງສົມເດັດພະສັນເພັດທີ່ 9 ຄື ເຈົ້າຟ້າອະໄພແລະເຈົ້າຟ້າປໍຣະເມດ ອັນເນື່ອງມາຈາກພະອົງຊົງດຳລົງພະອິສະລິຍະຍົດທີ່ກົມພະລາຊະວັງບໍວອນສະຖານມົງຄົນມີສິດທີ່ຈະຂຶ້ນຄອງລາຊະສົມບັດສືບຕໍ່ຈາກພະເຊດຖາຢ່າງຖືກຕ້ອງ ແຕ່ເມື່ອພະເຊດຖາໄກ້ສະຫວັນຄົດກັບຕັດສິນພະໄທຍົກລາຊະສົມບັດແກ່ເຈົ້າຟ້ານະເຣນທອນ ພະລາຊະໂອລົດພະອົງໃຫຍ່ ແຕ່ເຈົ້າຟ້ານະເຣນທອນບໍ່ເຫັນດ້ວຍຊອບດ້ວຍຈຶງຍົກລາຊະສົມບັດໃຫ້ແກ່ເຈົ້າຟ້າອະໄພ ພະລາຊະໂອລົດອົງຮອງ ເປັນເຫດໃຫ້ເກີດການຕໍ່ສູ້ຍາດແຍ່ງລາຊະບັນລັງຈົນກາຍເປັນສົງຄາມກາງເມືອງກິນໄລຍະເວລາບໍ່ຕ່ຳກວ່າ 1 ປີ ພາຍຫຼັງເຫດການສະຫງົບແລ້ວ ພະອົງຈຶງໄດ້ຂຶ້ນຄອງລາດແລະປະຫານຊີວິດເຈົ້າຟ້າທັງ 2 ພະອົງ

ລັດຊະສະໄໝ

ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດຊົງທຳນຸບຳລຸງບ້ານເມືອງແລະພະສາດສະໜາຈົນກ່າວໄດ້ວ່າກຸງສີອະຍຸທະຢາໃນສະໄໝພະອົງນັ້ນເປັນຍຸກທີ່ບ້ານເມືອງດີ ມີຂຸນນາງຄົນສຳຄັນທີ່ເຕີບໂຕໃນເວລາຕໍ່ມາ ໃນລາຊະການຂອງພະອົງຫຼາຍຄົນ ເຊັ່ນ ສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີ, ພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະຍອດຟ້າຈຸລາໂລກມະຫາລາດ ເປັນຕົ້ນ ໃນທາງດ້ານວັນນະຄະດີກໍມີກະວີຄົນສຳຄັນ ເຊັ່ນ ເຈົ້າຟ້າທຳມາທິເບດໄຊຍະເຊດສຸລິຍະວົງ ກົມມະຂຸນເສນາພິທັກ ຫຼືເຈົ້າຟ້າກຸ້ງ ເຊິ່ງເປັນພະໂອລົດ ເປັນຕົ້ນ

ໃນປີ ຄ.ສ. 1753 ພະເຈົ້າກີລະຕິສິຣິສິງ ກະສັດລັງກາ (ສີລັງກາ) ໄດ້ສົ່ງລາຊະທຸດມາຂໍພະມະຫາເຖຣະແລະຄະນະສົງໄປຊ່ວຍເຫຼືອຟື້ນຟູພະພຸດທະສາດສະໜາໃນລັງກາ ເຊິ່ງເສື່ອມໂຊມລົງໄປ ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດຈຶງໂປດໃຫ້ສົ່ງສະມະນະທູດປະກອບດ້ວຍພະລາຊາຄະນະສອງຮູບຄື ພະອຸບາລີ ແລະ ພະອະລິຍະມຸນີ ພ້ອມຄະນສົງອີກ 12 ຮູບ ໄປລັງກາເພື່ອປະກອບພິທີບັນພະຊາ ອຸປະສົມບົດ ໃຫ້ກັບຊາວລັງກາ ຄະນະສົງຄະນະນີ້ໄດ້ໄປຕັ້ງນິກາຍສະຫຍາມວົງຂຶ້ນໃນລັງກາ ຫຼັງຈາກທີ່ໄດ້ຊ່ວຍຟື້ນຟູພະພຸດທະສາດສະໜາໃນລັງກາເປັນເວລາເຈັດປີແລ້ວ ຄະນະສົງຄະນະນີ້ບາງສ່ວນໄດ້ເດີນທາງກັບກຸງສີອະຍຸທະຢາເມື່ອປີ ຄ.ສ. 1760

ສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດສະຫວັນຄົດໃນປິ ຄ.ສ. 1758 ຮວມໄລຍະເວລາການຄອງລາດນານ 26 ປີ

ເຫດພະນາມ"ບໍຣົມໂກດ"

ພະບາດສົມເດັດພະຈຸລະຈອມເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວ ມີພະບໍລົມລາຊະວິນິດໄສໃນພະລາຊະພິທີສິບສອງເດືອນວ່າ ເປັນເພາະເມື່ອສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດສະຫວັນຄົດ ກົມພະລາຊະວັງບໍວອນສະຖານມົງຄົນ ໄດ້ສະເດັດຂຶ້ນຄອງລາດເປັນ ສົມເດັດພະເຈົ້າອຸທຸມພອນ ກໍຮຽກຂຸນຫຼວງບໍຣົມໂກດ ຈົນຜັດແຜ່ນດິນມາເປັນ ພະເຈົ້າເອກກະທັດ ກໍບໍ່ມີການປ່ຽນແປງ ຈົນມາສະໄໝທົນບຸລີ ແລະລັດຕະນະໂກສິນ ຈຶງຮຽດຕິດປາກໄປ ຄິດວ່າເປັນຊື່ຈິງໆ

ອ້າງອິງ