ນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄທ

2475 (1932) ເຊິ່ງປ່ຽນແປງການປົກຄອງສູ່ລາຊາທິປະໄຕພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນແລະປະຊາທິປະໄຕລະບົບລັດຖະສະພາ

ນາຍົກລັດຖະມົນຕີແຫ່ງລາຊະອານາຈັກໄທ นายกรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย
ເຄື່ອງໝາຍປະຈຳຕຳແໜ່ງ
ທຸງປະຈຳຕຳແໜ່ງ
ຜູ້ດຳລົງຕຳແໜ່ງຄົນປັດຈຸບັນ​​​ ເສດຖາ ທະວີສິນ ຕັ້ງແຕ່ 23 ສິງຫາ ຄ.ສ. 2023
ການຮຽກຂານ	ທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ (ບໍ່ແມ່ນທາງການ) ພະນະທ່ານ (ທາງການ) ທ່ານຜູ້ນຳ (ການທູດລະຫວ່າງປະເທດ)
ສະມາຊິກຂອງ	ຄະນະລັດຖະມົນຕີ ສະພາຄວາມມັ່ນຄົງແຫ່ງຊາດ ກອງອຳນວຍການຮັກສາຄວາມມັ່ນຄົງພາຍໃນລາຊະອານາຈັກ
ທີ່ພຳນັກ	ບ້ານພິດສະນຸໂລກ​
ທີ່ທຳການ	ທຳນຽບລັດຖະບານ
ຜູ້ສະເໜີຊື່	ລັດຖະສະພາ
ຜູ້ແຕ່ງຕັ້ງ	ພະມະຫາກະສັດໄທ
ວາລະ	ວາລະ 4 ປີ (ຮວມກັນບໍ່ເກິນ 8 ປີ)
ກາສານແຕ່ງຕັ້ງ	ລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງລາຊະອານາຈັກສະຫຍາມ
ຕຳແໜ່ງກ່ອນໜ້າ	ປະທານກຳມະການລາຊະດອນ
ຜູ້ປະເດີມຕຳແໜ່ງ	ພະຍາມະໂນປະກອນນິຕິທາດາ​
ສ້າງຕັ້ງ	28 ມິຖຸນາ 1932
ຮອງ	ຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ
ເງິນເດືອນ​	125,590 ບາດ
ເວັບໄຊຕ໌	thaigov.go.th

ຕຳແໜ່ງ​ນາຍົກລັດຖະມົນຕີມີຂຶ້ນພາຍຫລັງ[[ການປະຕິວັດ​ສະຫຍາມ ຄ.​ສ.​ 1932]] ຮຽກວ່າ "ປະທານຄະນະກຳມະການລາດຊະດອນ" ຕາມພະລາດຊະບັນຍັດລັດຖະທຳມະນູນການປົກຄອງແຜ່ນດິນສະຫຍາມຊົ່ວຄາວ ພຸດສັກກະຫຼາດ 2475 ແລະພາຍຫລັງພະບາດສົມເດັດພະປົກເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວ ຊົງລົງພະປໍຣະມາພິໄທໃນລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງລາຊະອານາຈັກສະຫຍາມ ພຸດສັກກະຫຼາດ 2475 ເມື່ອວັນທີ 10 ທັນວາ ຄ.​ສ.​ 1932 ກະປ່ຽນມາຮຽກ "ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ" ໂດຍມີກາປະຈຳສຳນັກນາຍົກລັດຖະມົນຕີແມ່ນກາລາຊະສີຄົດຊະສີຮັກສາລັດຖະທຳມະນູນ ແລະກາປະຈຳຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄທ

รัฐธรรมนุญแห่งราชอาณาจักรไทยบัญญัติที่มาของนายกรัฐมนตรี รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันระบุว่านายกรัฐมนตรีมาจากการเลือกของสภาผู้แทนราษฎร และมีบทเฉพาะกาลให้วุฒิสภามีชุดแรกตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (วาระปี 2562–67) ส่วนเลือกนายกรัฐมนตรีด้วย

ຕຳແໜ່ງ​	ຊື່​	ພັກ	ໄດ້ຮັບເລືອກໂດຍ	ເມື່ອ​	ເລີ່ມຕົ້ນ	ຕຳແໜ່ງ​ທີ່​ສອງ
ນາຍົກ​ລັດຖະມົນຕີ	ປະຍຸດ ຈັນໂອຊາ	ອິສະລະ​	ລັດຖະສະພາ​	5 ມິຖຸນາ ຄ.​ສ.​2019	9 ມິຖຸນາ ຄ.​ສ.2019	ລັດຖະມົນຕີ​ວ່າ​ການ​ກະຊວງກະລາໂຫມ

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน ได้กำหนดวาระของนายกรัฐมนตรีว่า นายกรัฐมนตรีจะดำรงตำแหน่งรวมกันแล้วเกินแปดปีมิได้ ทั้งนี้ ไม่ว่าจะเป็นการดำรงตำแหน่งติดต่อกันหรือไม่ แต่มิให้นับรวมระยะเวลาในระหว่างที่อยู่ปฏิบัติหน้าที่ต่อไปหลังพ้นจากตำแหน่ง"

นายกรัฐมนตรีอาจพ้นจากตำแหน่งเพราะถูกอภิปรายไม่ไว้วางใจ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในห้าของจำนวนสมาชิกทั้งหมดมีสิทธิเข้าชื่อขอเปิดอภิปรายทั่วไปเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรี ญัตตินี้ต้องเสนอชื่อผู้สมควรดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนต่อไปไว้ด้วย เมื่อเสนอญัตติแล้วจะมีการยุบสภาผู้แทนราษฎรมิได้ ทั้งนี้ เพื่อป้องกันไม่ให้นายกรัฐมนตรีหลีกหนีการอภิปราย เว้นแต่จะมีการถอนญัตติหรือการลงมตินั้นไม่ได้เสียงครบ หากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรลงมติไม่ไว้วางใจ นายกรัฐมนตรีต้องพ้นจากตำแหน่ง และมีผลให้คณะรัฐมนตรีสิ้นสุดลงทั้งคณะด้วย

การรักษาราชการแทน

ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 มาตรา 41 กำหนดให้รองนายกรัฐมนตรีเป็นผู้รักษาราชการ ถ้ามีรองนายกรัฐมนตรีหลายคนให้คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รองนายกรัฐมนตรีคนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทน ถ้าไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี หรือมีแต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ให้คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รัฐมนตรีคนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทน

นายกรัฐมนตรีของประเทศไทยปฏิบัติหน้าที่ ณ ทำเนียบรัฐบาล ซึ่งเป็นสถานที่ราชการสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย ตั้งอยู่ ณ เลขที่ 1 ถนนพิษณุโลก เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร มีเนื้อที่ทั้งสิ้น 27 ไร่ 3 งาน 44 ตารางวา

สำหรับบ้านพักประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรีไทย คือ บ้านพิษณุโลก ซึ่งมีสถาปัตยกรรมที่สวยงาม ออกแบบและสร้างโดย มาริโอ ตามานโญ สถาปนิกประจำราชสำนักสยามชาวอิตาลี มีเนื้อที่ 25 ไร่ 3 งาน

รองนายกรัฐมนตรี มีหน้าที่ในการกำกับการบริหารราชการของกระทรวง หรือทบวงหนึ่งหรือหลายกระทรวงหรือทบวง ตามที่นายกรัฐมนตรีมอบหมาย รวมทั้งเป็นผู้รักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน (เรียงตามลำดับรองนายกรัฐมนตรีดังนี้)

ຕຳແໜ່ງ​	ຊື່​	ພັກ	ເລີ່ມຕົ້ນ	ຕຳແໜ່ງ​ທີ່ສອງ
ຮອງນາຍົກລັດຖະນົນຕີ	ປະວິດ ວົງສຸວັນ	ພັກພະລັງປະຊາລັດ	10 ກໍລະກົດ ຄ.​ສ.​2019	–
	ສົມຄິດ ຈາຕຸສີພິທັກ	ອິສະລະ		–
	ວິສະນຸ ເຄືອງາມ​	ອິສະລະ		–
	ຈຸຣິນ ລັກສະນະວິສິດ	ພັກປະຊາທິປັດ		ລັດຖະມົນຕີ​ວ່າ​ການ​ກະຊວງພານິດ
	ອນຸທິນ ຊານວີຣະກູນ	ພັກພູມໃຈໄທ		ລັດຖະມົນຕີ​ວ່າ​ການ​ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ

ปัจจุบันมีอดีตนายกรัฐมนตรีที่ยังมีชีวิตอยู่ 10 คน ได้แก่

•  
  ທານິນ ໄກວິຊຽນ
  (ວາລະ: 1976-1977)
  5 ເມສາ ຄ.​ສ.​1927 (92 ປີ)​
•  
  ຊະວະລິດ ຍົງໃຈຍຸດ
  (ວາລະ: 1996-1997)
  15 ພຶດສະພາ ຄ.ສ.1932 (87 ປີ)​
•  
  ອານັນ ປັນຍາຣະຊຸນ
  (ວາລະ: 1991-1992,​1992)
  9 ສິງຫາ ຄ.​ສ.1932 (87 ປີ)​
•  
  ຊວນ ຫຼີກໄພ
  (วาระ: 1992-1995,1997-2001)
  28 ກໍລະກົດ ຄ.​ສ.​1938 (81 ປີ)​
•  
  ສຸຣະຍຸດ ຈຸລານົນ
  (ວາລະ: 2006-2007)
  28 ສິງຫາ ຄ.​ສ.1943 (76 ປິ)​
•  
  ສົມຊາຍ ວົງສະຫວັດ
  (ວາລະ: 2007)
  31 ສິງຫາ ຄ.​ສ.​1947 (72 ປີ)​
•  
  ທັກສິນ ຊິນນະວັດ
  (ວາລະ: 2001-2006)
  26 ກໍລະກົດ ຄ.​ສ.1949 (70 ປີ)​
•  
  ອະພິສິດ ເວດຊາຊີວະ
  (ວາລະ: 2007-2011)
  3 ສິງຫາ ຄ.​ສ.1964 (55 ປີ)​
•  
  ຍິ່ງລັກ ຊິນນະວັດ
  (วาระ: 2011-2014)
  21 ມິຖຸນາ ຄ.​ສ.​1967 (52 ປີ)​