នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ

នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃ
ទង់នាយករដ្ឋមន្ត្រី
ត្រានាយករដ្ឋមន្ត្រី
អ្នក​កាន់​តំណែងបច្ចុប្បន្ន ស្រេតដ្ឋា ទវីសិន ចាប់​តាំងពី ថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣
ការិយាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី រាជរដ្ឋាភិបាលថៃ
បែបបទ	ឯកឧត្តម
ស្ថានភាព	ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល
សមាជិកនៃ	គណៈរដ្ឋមន្ត្រីថៃ ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ បញ្ជាប្រតិបត្តិការសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង
សេចក្ដី​រាយការណ៍​ចំពោះ	រដ្ឋសភា
និវេសនដ្ឋាន	វិមានពិស្ណុលោក
អាសនៈ	វិមានរដ្ឋាភិបាល
អ្នកចាត់តាំង	ព្រះមហាក្សត្រ
រយៈពេល	សរុបមិនអាចលើសពីប្រាំបីឆ្នាំ (មួយអាណត្តិ បួនឆ្នាំ, អាចបន្តបានមួយអាណត្តិ)
Constituting instrument	រដ្ឋធម្មនុញ្ញថៃ
និម្មិតកម្ម	២៨ មិថុនា ១៩៣២
អ្នកកាន់តំណែងដំបូង	ព្រះយាមនោបៈករណ៍និតិធាដា
អនុប្រធាន	ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី
ប្រាក់ខែ	១២៥,៥៩០ ฿ (ក្នុងមួយខែ)
គេហទំព័រ	thaigov.go.th

មុនរដ្ឋប្រហារ នាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវបានជ្រើសរើសតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយទទួលយកសម្លេងភាគច្រើននៅក្នុងសភាតំណាងរាស្ត្រ ហើយក្រោយមកគឺត្រូវតែងតាំងដោយព្រះមហាក្សត្រ។ ការជ្រើសរើសនៅក្នុងសភានីមួយៗគឺផ្អែកទៅលើថា នាយករដ្ឋមន្រ្តីគឺត្រូវជាមេដឹកនាំនៃគណបក្សធំបំផុត ឬជាមេដឹកនាំនៃសម្ព័ន្ធនយោបាយធំបំផុតនៅក្នុងសភា។ យោងទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវបានតែងតាំងតែពីរដងគត់ នេះមានន័យថានាយករដ្ឋមន្រ្តីអាចកាន់អំណាចដោយកំណត់បានត្រឹម ២ អាណត្តិប៉ុណ្ណោះ។ តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្នគឺកំពុងកាន់កាប់ដោយលោកស្រេតដ្ឋា ទវីសិន។

តំណែងមួយនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយផ្អែកលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញសៀមនៃឆ្នាំ១៩៣២ ដោយដំបូងមានឈ្មោះថា"ប្រធាននៃគណៈកម្មាធិការប្រជាជន" (ประธานคณะกรรมการราษฎร) ហើយក្រោយបន្តិចមកទើបប្តូរមក"នាយករដ្ឋមន្ត្រីសៀម"។ តំណែងនេះត្រូវបានស្ថាបនាឡើងដោយយងគំរូតាមតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃចក្រភពអង់គ្លេសបន្ទាប់ពីសៀមបានផ្លាស់ប្តូរមកប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យសភានៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣២។

មុនឆ្នាំ១៩៣២ ប្រទេសថៃបានប្រកាន់របបរាជាធិបតេយ្យផ្តាច់ការដែលមានព្រះមហាក្សត្រជាអ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់មុខ ពោលគឺកាន់អំណាចជាប្រមុខរដ្ឋផងនិងរដ្ឋាភិបាលផង។ ប៉ុន្តែ គេបានសម្លឹងមើលឃើញថា នៅពាក់កណ្តាលនិងចុងរជ្ជកាលផ្តាច់ការនៃរាជវង្សចក្រី មានបុគ្គលមួយចំនួនដែលមិនមែនជាស្តេចបានកាន់មុខតំណែងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនេះ។ ឧទាហរណ៍៖ នៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះចៅមង្កុដគឺមានសម្តេចចៅព្រះស្រីសុរិយវង្សស៍ជាអ្នកកាន់តំណែងប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ចំណែកឯក្នុងរជ្ជកាលចៅចុល្លាង្ករណ៍វិញមានព្រះអង្គម្ចាស់ដំរង្ស រាជានុភាពជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល។ គេបានចាត់ទុកថាតំណែងដើម (មុន) នៃតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺ"សមុហនាយក" (สมุหนายก) ដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយ"អង្គមហាសេនាបតី" (อัครมหาเสนาบดี)។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីសៀមទីមួយគឺព្រះម៉ានូផាកន និទិថាដាដែលជាអតីតចៅក្រមម្នាក់។ នៅឆ្នាំ១៩៤៥ ឈ្មោះនៃតំណែងនេះត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរពី"នាយករដ្ឋមន្រ្តីសៀម" ទៅ "នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ"។ ចាប់តាំងពីបង្កើតមក តំណែងនេះគឺភាគច្រើនត្រូវបានកាន់កាប់ដោយមេយោធា, នាយករដ្ឋមន្ត្រីចំនួន ១៦ រូបក្នុងចំណោមសរុប ២៥ រូបនិងរួមទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្នផងដែរគឺសុទ្ធតែធ្លាប់ឬកំពុងបម្រើការឱ្យយោធា។ ការចូលកាន់កាប់តំណែងដោយក្រុមយោធាគឺផ្តើមពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃទី២ ឈ្មោះផុត ផាហនយ៉ូទិននៅក្នុងរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៣៣។ អ្នកដែលបម្រើការជានាយករដ្ឋមន្ត្រីយូរជាងគេគឺលោកសេនាប្រមុខផ្លេក​ ភិបួនសង្ក្រាមដែលបម្រើការបានរយៈពេល ១៤ឆ្នាំ ១១ខែ និង ១៨ថ្ងៃ។ អ្នកបម្រើការខ្លីជាងគេបំផុតគឺលោកថាវី បុនយ៉ាកែតដោយបានកាន់កាប់តំណែងបានត្រឹម ១៨ ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ តាំងពីចេញនិម្មិតកម្មមកមាននាយករដ្ឋមន្ត្រីចំនួន ៩ រូបត្រូវបានគេធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ចេញពីតំណែង, ៣ រូបត្រូវបានដកសិទ្ធិតាមដីការបស់តុលាការ និង ១១ រូបត្រូវបានលាលែងពីតំណែង។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីក្មេងជាងគេបង្អស់គឺសេនី ប្រាមុខដោយលោកបានឡើងកាន់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីដំបូងនៅអាយុ ៤០ ឆ្នាំ។ ប្រទេសថៃបានទទួលមាននាយករដ្ឋមន្រ្តីស្រីដំបូងគេបង្អស់គឺអ្នកស្រីយីងឡាក់ ស៊ីណាវ៉ាតត្រានៅក្នុងឆ្នាំ២០១១។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃទាំងអស់គឺសុទ្ធតែកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរាជអាណាចក្រថៃគឺតម្រូវឱ្យមានសមាជិកភាពនៅក្នុងសភាតំណាងរាស្ត្រ។

មុនរដ្ឋប្រហារ ដើម្បីត្រូវតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី បុគ្គលដែលគេបានតែងតាំងនោះនឹងត្រូវតែមានការគាំទ្រពីសមាជិក ១/៥ នៃសមាជិកសភាទាំងអស់។ ក្រោយពីទទួលបានសម្លេងឆ្នោតភាគច្រើននៅក្នុងសភា សេចក្តីសម្រេចនឹងត្រូវអនុម័តហើយបញ្ជូនទៅព្រះមហាក្សត្រ បន្ទាប់មកទៀតព្រះអង្គនឹងធ្វើការណាត់ជួបជាផ្លូវការដោយផ្តល់ការយល់ព្រមរបស់ទ្រង់ចំពោះសេចក្តីសម្រេចនោះ។ ព្រឹត្តិការណ៍ខាងលើនេះត្រូវតែប្រព្រឹត្តិធ្វើឡើងក្រោមរយៈពេល ៣០ ថ្ងៃក្រោយពីការចាប់ផ្តើមសម័យប្រជុំដំបូងនៃសភាតំណាងរាស្ត្របន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោត។ ប្រសិនបើមិនអាចជ្រើសរើសបេក្ខជនណាបានក្រោមរយៈពេល ៣០ ថ្ងៃទេនោះ វាគឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់ប្រធានរដ្ឋសភាក្នុងការបញ្ជូនឈ្មោះសមាជិកណាម្នាក់ដែលខ្លួនគិតថាសក្តិសមបំផុតទៅឱ្យព្រះមហាក្សត្រ។

បុគ្គលដែលតែងតាំងគឺត្រូវតែជាប្រធានឬជាមេដឹកនាំនៃគណបក្សនយោបាយធំជាងគេនៅក្នុងសភាជាន់ទាប ឬជាមេដឹកនាំនៃសម្ព័ន្ធនយោបាយធំបំផុតក្រោយការបោះឆ្នោត។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺជាប្រធានគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេស។ ការតែងតាំងនិងការដកតំណែងពីរដ្ឋមន្ត្រីណាមួយគឺត្រូវធ្វើឡើងដោយការពិភាក្សាគ្នារវាងសមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រីផ្សេងៗទៀត។ ក្នុងនាមជាមេដឹកនាំនៃរដ្ឋាភិបាល នាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះការបរាជ័យនិងការបំពេញមុខងារនានារបស់រដ្ឋមន្រ្តីនិងរដ្ឋាភិបាលខ្លួនទាំងមូល។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីមិនអាចកាន់តំណែងជាប់ៗគ្នាច្រើនជាង ៨ ឆ្នាំនោះទេ (ពោលគឺលើសពី ២ អាណត្តិ)។ ក្នុងនាមជាសមាជិកម្នាក់ដ៏សំខាន់ជាងគេបំផុតក្នុងរដ្ឋាភិបាល នាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺជាអ្នកតំណាងឱ្យប្រទេសថៃនៅបរទេសនិងជាអ្នកនាំពាក្យទីមួយឱ្យរដ្ឋាភិបាលក្នុងប្រទេស។ ក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នាយករដ្ឋមន្រ្តីត្រូវតែដឹកនាំគណៈរដ្ឋមន្រ្តីខ្លួនក្នុងការប្រកាសសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពីគោលនយោបាយនៃរដ្ឋាភិបាលលោកនៅចំពោះមុខសម័យប្រជុំរដ្ឋសភារួមក្នុងរយៈពេលដប់ប្រាំថ្ងៃ។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏ត្រូវទទួលខុសត្រូវដោយផ្ទាល់ចំពោះមន្ទីរស្តីការមួយចំនួនផងដែរដូចជា៖ ទីភ្នាក់ងារស៊ើបការសម្ងាត់ជាតិ ការិយាល័យថវិកា ការិយាល័យក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិ ការិយាល័យក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ ការិយាល័យគណៈកម្មការមន្ត្រីស៊ីវិល ការិយាល័យនៃក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមជាតិ ការិយាល័យនៃគណៈកម្មការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសាធារណៈ ហើយនិងបញ្ជាការប្រតិបត្តិការសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង។ រាល់វិក័យប័ត្រប្រាក់ត្រូវតែឆ្លងកាត់ការពិនិត្យទទួលយល់ព្រមពីនាយករដ្ឋមន្រ្តីសិនទើបអាចណែនាំនៅក្នុងរដ្ឋសភាបាន។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីអាចត្រូវដកចេញពីតំណែងបានដោយការធ្វើ"ការបោះឆ្នោតគ្មានទំនុកចិត្ត"។ ដំបូងឡើយ ការបោះឆ្នោតគឺត្រូវមានសម្លេង ១ ភាគ ៥ នៃសមាជិកសភាសរុបសិនទើបអាចធ្វើការពិភាក្សាអំពីបញ្ហានោះ។ ក្រោយពីការពិភាក្សាគ្នាហើយ ការបោះឆ្នោតគ្មានទំនុកចិត្តនឹងអាចប្រព្រឹត្តិធ្វើទៅបានដោយត្រូវការតែសម្លេងភាគច្រើនប៉ុណ្ណោះដើម្បីដកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចេញពីតំណែង។ ដំណើរនេះគឺមិនអាចធ្វើឡើងចំនួនពីរដងបាននោះទេនៅក្នុងសម័យប្រជុំចំនួនមួយ។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺត្រូវទទួលជំនួយការងារពីការិយាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី (สำนักนายกรัฐมนตรี) ដែលជានាយកដ្ឋានថ្នាក់ខុទ្ទកាល័យដឹកនាំដោយរដ្ឋមន្រ្តីចំនួនពីររូប។ ការិយាល័យនេះគឺមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងវិមានរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសថៃនៅក្នុងតំបន់ឌូស៊ីតនៃទីក្រុងបាងកក។

វិមានពិសានុលោក (บ้านพิษณุโลก) គឺជាគេហដ្ឋានផ្លូវការរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចំកណ្តាលក្រុងបាងកក។ វិមាននេះត្រូវបានកសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទវជិរាវុធ ហើយវាបានក្លាយជាគេហដ្ឋានផ្លូវការរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩។ ដោយមានពាក្យចចាមអារាមថាវិមាននេះគឺសម្បូរទៅដោយប្រលឹងខ្មោចច្រើន ដូច្នេះនាយករដ្ឋមន្ត្រីភាគច្រើនគឺតែងតែស្នាក់នៅក្នុងគេហដ្ឋានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេ ហើយបានប្រើប្រាស់វិមាននេះសម្រាប់តែពេលមានកិច្ចការពាណិជ្ជកម្មនោះទេ។

សម្គាល់៖ † មន្ត្រីយោធា

អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលនៅមានជីវិត

គិតត្រឹមខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃដែលកំពុងរស់នៅមានចំនួន ១០ រូប។

ទង់នាយករដ្ឋមន្ត្រី

•  
  ទង់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ ១៩៣៦–១៩៣៩
•  
  ទង់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ ១៩៣៩–១៩៧៩
•  
  ទង់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ ១៩៧៩–បច្ចុប្បន្ន

• បញ្ជីរាយនាមនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ
• រដ្ឋធម្មនុញ្ញថៃ
• រដ្ឋាភិបាលថៃ
• ការិយាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី (ថៃ)
• គណៈរដ្ឋមន្ត្រីថៃ