Шекердин диабет, Шекердин азар (лат.
diabetes mellitus) — ивидик квай глюкозадин кьадар датӀана хкаж хьунин нетижада арадал къвезвай залан хроник азар я. Чара-чара себебралди хукунин цӀумаруфди инсулин гормон бегьем кьадарда гьасил тавунин нетижада арадал къвезва. Диабет там сагъариз тежедай гьамишан азаррикай я. Вахтунда кӀеви диетаяр хуьнивди ва дарманар кьабулунивди начагъбурувай вичин ивидик квай шекердин кьадар нормада хуьз жезватӀа им уьмурдин тегьердиз элкъвезва ва гуьгъуьнин четинвилеринни пис эсеррин вилик пад атӀун мумкин я. КӀеви диета хуьзвай пациентрин гзафбуру и азар галаз эхирдалди бегьем уьмьур гьалзава. Амма им гзаф вахтара азардин дережадикай аслу я. Къе дуьньяда 240 миллиондилай виниз ксари и начагъвиликай азаб чӀугвазва. Гьар йисуз Чилин винел рекьизвай инсарин 5 % шекердин диабетдикай рагьметдиз физва. Инсанрилай гъейри и азар бязи гьанванрик, месела кицӀерик ва кацарикни акатзава.
Диабет азардин лишанар кьве группайриз пай хьанва: кьилин ва кьведлагьай дережадин лишанар.
Кьилин лишанар ибур я:
Полиури — кьери яд нормадилай пара акъатзава. Идан себеб, кьери цин къене авай глюкозадин цӀурунин нетижада адан кьадар пара жезва ва цварадин кӀвалин цлариз чуькьуьдай таъсир гузва. Сагълам инсанрин цварада глюкоза жезвайди туш. Полиури синдром квай инсанри фад-фад цварзава, гьатта йифен бередани.
Полидипсия — сивиз къур акъатзава. И синдром мукьвал-мукьвал цварзавай инсандин беденди нормадилай виниз яд квадарунин ва ивидин чуькуьнвилин хкаж хьунин себебдалди дуьздал акъатзава.
Полифагия — даим гишин хьунин синдром. Диабетдив азарлу инсандин тӀуьнвай затӀар иливардай система чӀур хьунин ва инсулин агакьзавачир ивидин клеткайривай глюкоза иливариз тахьунин себебдалди инсанди вичи гьикьван фу тӀуьртӀани гишинвал гьиссава.
Яхун хьун (иллаки диабетдин садлагьай дережадин начагъбуруз хас я) — азарлубурун къати иштагьдиз килиг тавуна мукьвал-мукьвал гьалтдай диабетдин лишанрикай сад я. Ивидин клеткайривай глюкоза иливариз тежезвай виляй белокрин ва гъерийрин катаболизмдин дережа гзаф жезва ва идан нетижада инсан гзаф яхун жезва, гьатта гьаларайни аватзава.
И кьилин симптомар иллаки хас я 1 -й дережадин диабетдиз. Абур садлагьана арадал атана йигиндаказ вилик физва. Гзаф пай азарлубуруз и симптомар гьи юкъуз гатӀумнатӀа чир жезва.
Диабетдин кьведлагьай дережадин лишанар са кӀус геж арадал къвезва ва яргъал вахтунда вилик физва. И симптомар диабетдин 1-й ва 2-й дережайриз хас я:
This article uses material from the Wikipedia Лезги чІал (Lezgi č’al) article Шекердин диабет, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Къене авайбур CC BY-SA 4.0 лицензиядалди гъил агакьдай я (муькуь затl къалурнавачтlа). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Лезги чІал (Lezgi č’al) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.