Иран Коммунистік Партиясы

Иран коммунистік партиясы негізі 1920 жылы маусымда Энзели қаласында өткен социал-демократиялық «Әділет» («Адалет») партиясы съезінде қаланды. Партия программасында саяси-әлеуметтік, экономикалық міндеттер белгіленді: елді империалистікезгіден азат ету, экономикалық кіріптарлыққа душар еткен 1919 жылғы ағылшын-иран шартының күшін жою, Каджарлар әулетін биліктен тайдыру және монархиялық тәртіпті тыйып, ірі феодалдарды жерден айыру. Съезден кейін Иран коммунистік партиясы Коминтернге кірді. 1920 жылы Иран коммунистік партиясы басшылары солшыл элементтердің ықпалымен елдегі объективтік мүмкіндіктерді ескермей, Иранда дереу социалистік революцияны жүзеге асыру, помещиктердің ғана емес, ұсақ жер иеленушілердің де жерлерін конфискелеу ұрандарын көтеріп, бірқатар қателіктерге ұрынды. Сол жылы қазанда арандатушы элементтер ОК құрамынан шығарылып, Хайдар хан Аму оғлы бастаған ОК-тің жаңа құрамы сайланды. Иран коммунистері 1920-22 жылы ұлт-азаттық қозғалысына белсене қатысып, 1929-31 жылы ереуілдерге басшылық етті. 1931 жылы үкімет коммунистердің қызметіне тыйым салатын заң шығарды. Таги Эранидің басшылығымен Иран коммунистік партиясы жұмысы 1934 жылдан қайта жанданды. 1925, 1937 жылдары партия қатты қуғынға ұшырады. 1938 жылы Иран коммунистік партиясы басшылары сотқа тартылып, Эрани 1940 жылы түрмеде өлтірілді. Иран коммунистік партиясы жұмысын 1941 жылы құрылған Иран халық партиясы одан әрі жалғастырды.

Қазақ совет энцеклопедиясы