Фон (фонгбе) — эвелерге жақын халық.
Олар Бениннің оңтүстік бөлігін және Нигерияның іргелес (оңтүстік-батыс) аймақтарын мекендейді. Саны - 3,5 миллионнан астам адам.
фонгбе | |
Фон | |
Бүкіл халықтың саны | |
---|---|
3,5 млн. | |
Ең көп таралған аймақтар | |
Тілдері | |
фон тілі | |
Діні | |
дәстүрлі наным-сенімдер, христиандық |
Олар нигер-кордофан отбасының ква тобының фон тілінде (фонгбе немесе аджагбе) сөйлейді.
Фондар дәстүрлі наным-сенімдерді сақтайды (ата-бабалар культі, аспан, жер құдайларына табыну және т.б.), аз бөлігі христиандар (католиктер).
Фон халқының тарихы туралы 17 ғасырда, әсіресе Батыс Африка жағалауындағы еуропалық саяхатшылар мен саудагерлер жазған көптеген құжаттар бар. Бұл естеліктерде Уида немесе Абомей туралы айтады. Ең көп тарағаны 1793 жылы «Дагомей тарихы» деп аталатын кітапта Фон халқының аңыздарын, тарихын және құл саудасы тәжірибесін жазған құл саудагері Арчибальд Далзеллдің нұсқалары бар. 19-шы ғасырда және 20-шы ғасырдың басында, француздардың қатысуымен Бенинде және оған жақын аймақтарда отарлау кезеңі басталғасын, Фон халқына сілтеме жасайтын шығармалар пайда болды (мысалы, Эдуард Фоа, Н.Саваринов, Ле Херисс еңбектері және 1938 жылы жарық көрген М.Ж.Херсковицтің Фон халқы туралы антропологиялық зерттеулері). Бұл деректер Дагомеядағы Фон халқының патшалығы 18 ғасырдың басында, әсіресе 1740-шы жылдары король Агаджаның тұсында кеңейіп, олардың ішкі астанасы Абомейден Атлант мұхитының жағалауына дейін жеткенін көрсетеді.
Дәстүрлі кәсібі қолмен атқарылатын егіншілік (маниок, ямс, жүгері) және майлы пальма жемістерін жинау кіреді. Дәстүрлі көркемдік қолөнерден - ағаш пен піл сүйегінен ою, кесте тігу, ою, қола құю дамыған.
Дәстүрлі әлеуметтік ұйымның негізін көп отбасылық қауымдастықтар құрайды. Жақындарын еске алуға арналған жерлеу және қайтыс болған рәсімдер маңызды оқиғалар болып табылады, оның ішінде жоқтау түрі ретінде барабан соғу және би билеу және марқұмның рухы ретінде өмірінің басталуын тойлау бірнеше күнге созылуы мүмкін.
Тұрғын үйлері - төбесі бар, төртбұрышты саман үйлерден тұрады, тұрғын үйлердің жанында астық қоймалары, мал қоралары және басқа да шаруашылық құрылыстары бар.
Халық ауыз әдебиеті (ертегілер, мақал-мәтелдер, тарихи аңыздар), оның ішінде музыка өнері дамыды.
This article uses material from the Wikipedia Қазақша article Фон (халық), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәлімет CC BY-SA 4.0 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Қазақша (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.