ყვითელი საჩეჩელა
ყვითელი საჩეჩელა (ლათ.
| ყვითელი საჩეჩელა | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.JPG) | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Ramaria flava (Schaeff.) Quél. (1888) | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
საჭმელი სოკოა. გამოიყენება ახალი და ნორჩი ეგზემპლარები. იზრდება წიწვოვან და ფოთლოვან ტყეებში, ზაფხულიდან შემოდგომამდე, ერთეულებად ან ჯგუფებად.
სოკო პირველად აღწერა გერმანელმა მიკოლოგმა იაკობ კრისტიან შეფერმა 1763 წელს როგორც Clararia flava. მიმდინარე ბინომიალური სახელწოდება მიანიჭა იტალიელმა მიკოლოგმა ლუსიენ კელემ 1888 წელს.
სამეცნიერო სინონიმები:
აღწერა
ნაყოფსხეული 10-20 სმ სიმაღლის და 10-15 სმ დიამეტრის, ბუჩქივით დატოტვლილი; ტოტები მოკლე, თანაბარი და მჭიდროდ განლაგებული, ირმის რქისებრი, ბოლოები ორადაა გაყოფილი, ბლაგვი წვერით. ტოტები ღია-მოყვითალო ნაცერისფერ-ყვითლამდე, ასაკში კრემისფერ-ჟანგმიწისფერი. თითის დაჭერისას მოწითალო ფერს იღებს.
ფეხი – მოკლე და სქელი, სიგრძე — 4-6,5 სმ, სისქე — 3,5-5 სმ, ხორცოვანი, მასიური, ქვედა მხარე მოთეთრო ფერის, ზედა მხარე — მოყვითალო, ძირისკენ შევიწროებული.
რბილობი — მოთეთრო, მყიფე, მოგვიანებით უხეშდება, ნორჩობაში ახასიათებს მოტკბო სუნი და სასიამოვნო გემო, მოგვიანებით მწარდება. გადატეხისას ფერს არ იცვლის.
სპორების ფხვნილი — ჟანგმიწისფერ-ყვითელი. სპორები — ცილინდრული, ხორკლიანი, 8-15 x 3-6 მკმ.
გავრცელება და ეკოლოგია
იზრდება ნიადაგზე, ერთეულებად ან ჯგუფებად, ტენიან, დაჩრდილულ ფოთლოვან და წიწვოვან ტყეებში. მიკორიზას უპირატესად წარმოქმნის ნაძვთან და წიფელთან.
გავრცელების არეალი მოიცავს მსოფლიოს ყველა კონტინენტს, გარდა ანტარქტიდისა. ჩრდილოეთ ამერიკაში გავრცელებულია კანადა, აშშ-სა და მექსიკაში, სამხრეთ ამერიკაში — კოლუმბია, ჩილე და ბრაზილია, ევროპაში, თითქმის ყველგან, მათ შორის საქართველოში. აფრიკაში დაფიქსირებულია ტოგოში. აზიაში — რუსეთი, კორეა და იაპონია, ავსტრალაზიაში — ავსტრალია და პაპუა ახალი გვინეა.
სოკო შეტანილია პოლონეთისა და გერმანიის გადაშენების პირას მყოფი სახეობების ნუსხაში.
სეზონი — ივლისიდან ოქტომბრამდე.
კვებითი ღირებულება
იჭმევა ახალი, მხოლოდ ნორჩი ეგზემპლარები, სანამ რბილობი გაუხეშდება. გადაბერებული ნაყოფსხეული მომწაროა, გამწარებას კი იწყებს წვეროებიდან. აგრეთვე გამოიყენება გამხმარი, დამარილებული და ცხიმში დამარინადებული. დამარილებამდე ან დამარინადებამდე აუცილებელია სოკოს 15 წუთით წამოდუღება. (ნახარში წყალი უნდა გადაიღვაროს). მისგან ამზადებენ წვნიან კერძებს. შესაძლებელია გაყინვაც.
გამოუცდელ მესოკოვეს ყვითელი საჩეჩელა შესაძლოა აერიოს რამდენიმე შხამიან სახეობაში, მაგალითად როგორიცაა მოვარდისფრო საჩეჩელა, რომელიც იწვევს საჭმლის მომნელებელი სისტემის მოშლას (დიარეა, ღებინება, გულისრეავა, ძლიერი მუცლის ტკივილი და ა.შ.).
სინონიმები
ქართული სინონიმები:ქართული სინონიმები:
- რაჭა — საჩეჩელა,
- ზემო იმერეთი — ბაწარა
- ბორჯომი — ჩიჩილა, ბაწარა
- იმერეთი — ირმის რქა
- კახეთი — ირმის ჩხა
რესურსები ინტერნეტში
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ყვითელი საჩეჩელა“ ვიკისაწყობში.- ყვითელი საჩეჩელა Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
- ყვითელი საჩეჩელა MycoBank-ზე (ინგლისური)
- ყვითელი საჩეჩელა — საქართველოს სოკოებისა და ლიქენების ეთნობიოლოგია
სქოლიო
This article uses material from the Wikipedia ქართული article ყვითელი საჩეჩელა, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). შინაარსი წარმოდგენილია შემდეგი ლიცენზიით (თუ სხვა არ არის მითითებული): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ქართული (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.