2015 როჰინჯა ლტოლვილების კრიზისი

თითქმის ყველა, ვინც გაიქცა, ნავებით სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში გაემგზავრა, როგორიცაა მალაიზია, ინდონეზია, ფილიპინები და ტაილანდი.

გაეროს მონაცემებით როჰინჯები მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე დევნილი ერია და მათი უფლებები წარმოუდგენლად ირღვევა. ბირმაში სულ 1,1 მილიონი როჰინჯა-მუსლიმი ცხოვრობს. მათ ხშირად უწოდებენ  ყველაზე დევნილ ადამიანებს  მსოფლიოში.მიანმარში მძიმე ყოფის თავიდან ასაცილებლად, როჰინჯები ცდილობენ არალეგალურად შევიდნენ სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში. ისინი პოტენციური მასპინძელი ქვეყნებისგან ჰუმანიტარული დახმარების გაწევას ითხოვენ.

 

როჰინჯებს მიანმარში ბენგალიელ მუსლიმებს უწოდებენ.

როჰინჯა ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობაა, რომელთა ყველაზე დიდი ნაწილი მიანმარის დასავლეთით, რაკჰაინის შტატში ცხოვრობს.

მათი ენა უძველესია, აღმსარებლობა კი უახლესი. ინდოეთის, დღევანდელი მიანმარისა და ბანგლადეშის ტერიტორიაზე მცხოვრებმა როჰინჯებმა ისლამი მე-8 – მე-9 საუკუნეში მიიღეს.

როჰინჯები დღევანდელი მიანმარის, ყოფილი ბირმის ტერიტორიაზე, ბრიტანეთის კოლონიალიზმის ეპოქაში დასახლდნენ. ისინი დღეს არც ერთი ქვეყნის მოქალაქეები არ არიან, რადგან ბუდისტური მიანმარის მთავრობა ბენგალიელი მუსლიმების არსებობას ვერ ეგუება. ისინი უმრავლესობისგან განსხვავებული რელიგიისა და ეთნოსის წარმომადგენლები არიან. როჰინჯები საკუთარ თავს რაკჰაინის შტატის ძირძველ მოსახლეებად თვლიან, თუმცა ქვეყნის მმართველობა მათ რატომღაც იმიგრანტებს ეძახის.

მიანმარის მთავრობა როჰინჯებს, როგორც ეთნიკურ უმცირესობას, არ აღიარებს. 2014 წლიდან მათ არალეგალურად ჩასახლებული ხალხის სტატუსი მიანიჭეს. შესაბამისად, რაკჰაინში მცხოვრებ როჰინჯებს არ აქვთ მოქალაქეობა, არ აქვთ მომავალი, არ აქვთ შესაძლებლობა იარსებონ. მიანმარში როჰინჯა მთავრობასა და ჯარში სიძულვილთან ასოცირდება.  ამ ეთნიკური ჯგუფის წევრები დაბადებიდან ძალადობისა და დევნისთვის არიან განწირულები.

ქვეყნის დასავლეთით განდევნილი მილიონზე მეტი როჰინჯა ხის მიწურებში ცხოვრობს, სადაც საცხოვრებლად გაუსაძლისი პირობებია. სწავლა, მუშაობა და სამედიცინო მომსახურება როჰინჯას ხალხისთვის მიუწვდომელი პერსპექტივაა.

როჰინჯას ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფის წევრების დევნა გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან, ხოლო ძალადობრივი ციკლი 1978 წლიდან დაიწყო და დღემდე გრძელდება.

1962 წელს, სამხედრო გადატრიალების შემდეგ, როჰინჯებისთვის უმძიმესი პერიოდი დადგა. დევნისა და ძალადობის გამო ათასობით როჰინჯა ბანგლადეშში, მალაიზიასა და ტაილანდში ლტოლვილად გაიქცა. დღეს მათი დევნა გრძელდება, რაც მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატის, აუნ სან სუ ჩის მმართველობის პერიოდს უკავშირდება. იგი ქვეყნის სათავეში 2015 წლის ნოემბერში არჩევნების გზით მოვიდა.

როჰინჯებსა და სხვა რელიგიურ ჯგუფებს შორის კონფლიქტი. ძალადობა და არეულობა 2012 წელს დაიწყო. პირველი შემთხვევა მოხდა, როდესაც როჰინჯა კაცების ჯგუფს ბრალი დასდეს ბუდისტი ქალის გაუპატიურებასა და მკვლელობაში. ბუდისტმა ნაციონალისტებმა როჰინჯების მკვლელობითა და მათი სახლების გადაწვით უპასუხეს. მთელი მსოფლიოში ამ კრიზისს და სისხლისღვრას  "ეთნიკური წმენდის კამპანია" უწოდეს. როჰინჯები განათავსეს ინტერნირების ბანაკებში. ამჟამად მათი რაოდენობა ჯერ კიდევ 120,000-ზე მეტია. მრავალი წლის განმავლობაში როჰინჯები განიცდიან დევნას, დისკრიმინაციას. ისინი განაგრძობენ სხვა ქვეყნებში თავშესაფრის ძიებას.

2015 წელს 40-ზე მეტი როჰინჯა  სოფელ დუ ჩი იარ თანში ადგილობრივმა მოსახლეობამ დახოცა. გაეროს მონაცემებით, ნაპოვნი ნაშთების შორის აღმოჩნდა 10 მოკვეთილი თავი წყლის ავზში, მათ შორის ბავშვების. როჰინჯები განაგრძობენ რელიგიურ დევნას. მათ დღესაც არ აქვთ არანაირი უფლებები და მოქალაქეობა სამშობლოში.

2015 წლის 1 მაისს ტაილანდის შორეულ კლდოვან მთაზე აღმოაჩინეს დაახლოებით 32 არაღრმა საფლავი, უკანონო მიგრანტების ე.წ. "მოსაცდელში", სადაც ისინი მალაიზიის საზღვარზე გადაჰყავდათ. ტაიტის ახალი ამბების სააგენტოების თანახმად, ბანგლადეშელი მიგრანტი იპოვნეს მის საფლავში ცოცხალი და შემდეგ გაგზავნეს სამკურნალოდ ადგილობრივ საავადმყოფოში. ამასთან, 2015 წლის 22 მაისს მიანმარის სამხედრო-საზღვაო  ძალებმა ზღვიდან 208 მიგრანტი გადაარჩინეს. შემოწმების შემდეგ, მათ დაადასტურეს, რომ ისინი ბანგლადეშიდან იყვნენ. დედაქალაქში ნაციონალისტებმა მოაწყვეს საპროტესტო გამოსვლები და მოუწოდეს საერთაშორისო საზოგადოებას შეწყვიტონ მიანმარის ბრალი როჰინჯების კრიზისში.

2015 წლის 24 მაისს მალაიზიის პოლიციამ რამდენიმე მიტოვებულ ბანაკში 139 საეჭვო საფლავი იპოვა, რომლებსაც ადამიანებით მოვაჭრეები იყენებდნენ ტაილანდის საზღვარზე. სავარაუდოდ, მათში მდებარეობს მიანმარიდან გაქცეული როჰინჯა მუსლიმების ცხედრები.

მიანმარში 7 ათასამდე როჰინჯას ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი მოკლეს, რელიგიური და ეთნიკური ნიშნით დევნის გამო 600 ათასზე მეტი ბანგლადეშში ლტოლვილად ჩაბარდა.

ისინი, ვინც მიანმარიდან წასვლა მოახერხა ამ დროისთვის ბანგლადეშში ოფიციალური დოკუმენტაციის გარეშე ცხოვრობს.

უფლებათდამცველი ჯგუფების განმარტებით, მუსლიმი-როჰინჯები ძალადობის მსხვერპლი არიან, თუმცა რაკჰაინის შტატში მცხოვრები ბუდისტები ამ აზრს კატეგორიულად ეწინააღმდეგებიან.

კონფლიქტის პარალელურად, ბანგლადეშში მოხვედრის მსურველი მუსლიმი-როჰინჯების რიცხვი სულ უფრო გაიზარდა. გაეროს მონაცემების თანახმად,  10 დღის განმავლობაში ცეცხლმოკიდებული სახლი, დაახლოებით, 87 ათასმა როჰინჯამ დატოვა.

გაეროს განმარტებით, ეს რიცხვი ბევრად აღემატება გასული მთლიანი წლის მონაცემებს. იმ ადამიანების უდიდესი ნაწილი, რომლებმაც საცხოვრებელი დატოვეს ქალები, ბავშვები და მოხუცები არიან. ბევრმა მათგანმა გზაში ტრავმა მიიღო, ამას ისიც დაემატა, რომ ბანგლადეშმა თავის საზღვრებში მათ შეშვებაზე უარი გაეროს მოწოდების მიუხედავად განაცხადა.

მიმდინარე მოვლენების კომენტირებისას მიანმარის ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ ისინი კანონის ფარგლებში მოქმედებენ და კონტრტერისტულ ოპერაციას ატარებენ, რომელიც ქვეყნის ეროვნული ინტერესების დაცვას ემსახურება.

რამდენიმე დღიანი მასობრივი ხოცვის შესაჩერებლად ქვეყნის დე ფაქტო ლიდერმა აუნ სან სუ ჩიმ არაფერი მოიმოქმედა. მისი დუმილი დასავლეთმა ავისმომასწავებელ გზავნილად,გაერო-მ კი რაკჰაინში როჰინჯების მიმართ განხორციელებული ძალადობა ეთნიკურ წმენდად შეაფასა.

მაშინ სან სუ ჩი ამტკიცებდა, რომ ფაქტები გადაჭარბებულია და სამხედროებმა სოფლებში მხოლოდ ანტიტერორისტული ოპერაცია ჩაატარეს, რაც როჰინჯას მეამბოხეთა დაკავებას ემსახურებოდა. მოგვიანებით, ნობელის პრემიის ლაურეატმა აღიარა, რომ ძალის გადამეტება რაკჰაინში მართლაც დაფიქსირდა. მან გაეროს წინაშე პირობა დადო, რომ როჰინჯების დევნა შეწყდებოდა. იგივე გაიმეორა, რომის პაპთან შეხვედრისას, როცა ფრანცისკ პირველი მიანმარში ჩავიდა და ეთნიკური და რელიგიური ნიშნით დევნა დაგმო.

მიანმარის შეიარაღებული ძალების მხრიდან განხორციელებული ძალადობის მსხვერპლად 730 ბავშვი იქცა, მათგან ნახევარი 5 წლამდე მცირეწლოვანია.

UNICEF-ის ინფორმაციით, მიანმარსა და ბანგლადეშში მცხოვრები როჰინჯებიდან 720 ათასი მოზარდი და მცირეწლოვანი ჰუმანიტარულ დახმარებას საჭიროებს.

ბანგლადეშში ცხოვრობს 32000 რეგისტრირებული როჰინჯა ლტოლვილი, რომლებიც თავს აფარებენ სამხრეთ ბოკარის ბაზარის სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარე ორ ბანაკს. სააგენტო France-Presse იტყობინება, რომ კიდევ 200,000 უსაფუძვლო როჰინგიელი ლტოლვილიბანგლადეშში ცხოვრობდა 2015 წლის მაისში, მათი უმეტესობა ორი ოფიციალური ბანაკის მახლობლად..

როიტერის თანახმად, სავარაუდოდ 800000-დან 1 000 000 როჰინგიიდან 140,000-ზე მეტი იძულებული გახდა თავშესაფარი დევნილთა ბანაკებში ენახა 2012 წელს რახინის არეულობების შემდეგ. მიანმარში სისტემური ძალადობისა და დევნის თავიდან ასაცილებლად, მას შემდეგ დაახლოებით 100,000 ადამიანმა დატოვა ბანაკები.

2015 წლის მაისის ბოლოს, 3000 – დან 3,500 როჰინჯა ლტოლვილი, რომლებიც მიანმარიდან და ბანგლადეშიდან სამხრეთ – აღმოსავლეთ აზიის სხვა ქვეყნებში გაემგზავრნენ, გადაარჩინეს ან თავს უშველეს ნაპირზე გაცურვით, ხოლო ათასობით მათგანი ხომალდებზე საზღვაო ხაფანგში აღმოჩნდა შეზღუდული საკვებითა და წყლით.

მალაიზიამ თავდაპირველად უარი თქვა მის სანაპიროზე ჩამოსული ადამიანების თავშესაფრით უზრუნველყოფაზე, მაგრამ მოგვიანებით, მალაიზია და ინდონეზია შეთანხმდნენ როჰინჯებისათვის დროებითი თავშესაფრის მინიჭებაზე.

ინდონეზია

ინდონეზია, მალაიზიასთან ერთად, შეთანხმდნენ როჰინჯებისთვის დროებითი თავშესაფრის მინიჭებაზე.

ავსტრალიის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ჯული ბიშოპმა თქვა, რომ ინდონეზიას მიაჩნია, რომ ზღვაში მყოფთა მხოლოდ 30-40% როჰინგია, დანარჩენები კი ძირითადად "უკანონო მუშაკები" არიან ბანგლადეშიდან.

ტაილანდი

ტაილანდი აცხადებს, რომ ის უზრუნველყოფს ჰუმანიტარულ დახმარებას და არ უკან გააბრუნებს  ნავებს, რომელთაც სურთ მის ტერიტორიულ წყლებში შესვლა.

ფილიპინები

ფილიპინების მთავრობამ გამოხატა განზრახვა უზრუნველყოს უსაფრთხო თავშესაფრით 3,000 „ადამიანები ნავებში“ მიანმარისა და ბანგლადეშიდან. როგორც 1951 წლის ლტოლვილთა სტატუსის შესახებ კონვენციის მონაწილე მხარე, ქვეყანა აკმაყოფილებს საერთაშორისო სამართლის მოთხოვნებს და აპირებს დახმარება გაუწიოს ლტოლვილებს.მალაკალანგის სასახლემ ასევე აღნიშნა განცხადებაში, რომ ეს იყო მეორე ვიეტნამელი დევნილებისათვის   თავშესაფრის მინიჭებას და დახმარების შემდეგ, რომლებიც 1970-იანი წლების მეორე ნახევარში გაიქცნენ ვიეტნამიდან.

გამბია

გამბიის მთავრობამ ასევე გამოხატა წუხილი, გამოთქვა „ნავების ადამიანების“ მიღების სურვილი და  აღნიშნა რომ ”წმინდა მოვალეობაა დაეხმარო  ადამიანებსგანუმეორებელი სირთულეებისა და ტანჯვის შემსუბუქებაში”.

ბანგლადეში

ბანგლადეშის პრემიერ მინისტრმა შეიხ ჰასინამ თავისი ქვეყნის მიგრანტებს „ფსიქიკურად დაავადებული“ უწოდა და თქვა, რომ მათ უკეთესი ცხოვრება შეეძლოთ ბანგლადეშში, ბანგლადეშს თავიანთი გადასახლებით დისკრედიტაციას უწევენ.

ამის შემდეგ მალევე, ბანგლადეშის მთავრობამ გამოაცხადა 32,000 რეგისტრირებული როჰინჯა ლტოლვილის განსახლების შესახებ, რომლებმაც რამდენიმე წელი გაატარეს მიანმარის საზღვართან მდებარე ბანაკებში (200,000 სხვა არარეგისტრირებული ლტოლვილი ოფიციალურად არ შედიოდა მთავრობის განსახლების გეგმის შემადგენლობაში). თავდაპირველად, თენგარ ჩარის კუნძული, ხატიას კუნძულიდან 18 მილის აღმოსავლეთით, გავრცელებული ინფორმაციით, შეირჩა განსახლებისთვის.შემდგომ მოხსენებაში მითითებულია, რომ ხატიას კუნძულზე 200 ჰექტარი მიწა იყო გამოყოფილი,  სახმელეთოდან და საზღვაო ბანაკებიდან ცხრა საათის სავალზე.

როჰინჯების ლიდერმა მოჰამედ ისლამმა, რომელიც ერთ-ერთ ბანაკში ცხოვრობს, ბანგლადეშის მთავრობას სთხოვა გადაეხედა გადაწყვეტილებისათვის,  იმ უზარმაზარ ტანჯვაზე დაყრდნობით მიზეზით, რაც დევნილმა როჰინჯებმა უკვე გადაიტანა და მოითხოვა, რომ მთავრობამ და საერთაშორისო ორგანიზაციებმა გადაწყვიტონ როჰინჯების მომავალი, სანამ ისინი დღევანდელ ბანაკებში დარჩებიან. ... გაეროს ლტოლვილთა სააგენტომ, რომელიც 1991 წლიდან ეხმარება ლტოლვილთა ბანაკებს, თქვა, რომ ასეთი გადაყვანა ნებაყოფლობითი უნდა იყოს.

ამერიკის შეერთებული შტატები

2015 წლის 2 ივნისს, აშშ-ს პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ მოუწოდა მიანმარს შეეწყვიტა როჰინჯების უმცირესობის დისკრიმინაცია. როჰინჯა ლტოლვილების რიცხვი შეერთებულ შტატებში 2014 წლიდან მნიშვნელოვნად გაიზარდა. 2015 წელსმიანმარსიდან ლტოლვილთა რაოდენობა 650-დან 2573-მდე გაიზარდა. 2016 წელს ჩავიდა კიდევ 2,173 როჰინჯა ლტოლვილი. პრეზიდენტმა ობამამ მოხსნა მიანმარისთვის თავდაპირველად დაწესებული სანქციები, რაც შეერთებულ შტატებს საშუალებას აძლევდა მეტ ლტოლვილს დახმარებოდა 1965 წელს, საიმიგრაციო და მოქალაქეობის შესახებ კანონის მიღების შემდეგ, აზიიდან მიგრაცია გაიზარდა. მოქმედებით მოიხსნა ემიგრანტების კვოტა და აზიელებს და არაბებს შეეძლოთ კვლავ შეერთებულ შტატებში ჩამოსვლა. დღეს როჰინჯა ემიგრანტთა და ლტოლვილთა ყველაზე მეტი რაოდენობა შეერთებულ შტატებში გვხვდება ილინოისსა და ჩიკაგოში.

როჰინჯების დევნა მიანმარში

როჰინჯას ტრაგედია-მივიწყებული ეთნიკური უმცირესობა