Ni Abū Ḥāmed Muḥammad ibn Muḥammad al-Ghazālī (Hulio 5 1057 – Disiembre 19 1111); (Arabiko:ابو حامد محمد ابن محمد الغزالی), naamammoan a kas ni Al-Ghazali wenno Algazel iti Lumaud a mediebal a lubong, ket maysa idi a Persiano Muslim teologo, hurista, pilosopo, ken mistiko.
Al-Ghazālī (الغزالي) (Algazel) | |
---|---|
Patneng a nagan | Abū Ḥāmed Muḥammad ibn Muḥammad al-Ghazālī |
Nayanak | Hulio 5, 1057 Tus, Persia, Nalatak a Seljuq nga Imperio |
Natay | Disiembre 19, 1111 (tawen 53–54) Tus, Persia, Nalatak a Seljuk nga Imperio |
Pagtaengan | Nalatak a Seljuq nga Imperio (Nishapur) Abasida a Kalipato(Baghdad)/(Herusalem)/(Damascus) |
Akademiko a taudan | |
Nakaimpluensiaan | Al-Juwayni |
Akademiko nga obra | |
Panawen | Islamiko a Nanbalitokan a Panawen |
Pagadalan wenno tradision | Supismo, Sunnita (Shafi'ite), Asharite |
Kangrunaan a kinaykayat | Supismo, Teolohia (Kalam), Pilosopia, Lohika, Islamiko a linteg |
Dagiti nangruna nga obra | Panagpabaro dagiti Relihioso a Siensia, Ti Inkoherensia dagiti Pilosopo, Ti Alkemia ti Kinaragsak |
Inimpluensiaan | Fakhruddin Razi, Maimonides Thomas Aquinas, Raymund Martin, Nicholas of Autrecourt, Shah Waliullah Abdul-Qader Bedil |
Ni Ghazali ket sagpaminsan a tinawtawagan babaen dagiti historiador a kas ti agmaymaysa a kaimpluensiaan a Muslim kalpasan ti Islamiko a propeta a ni Mahoma. Dagiti dadduma pay ket nagdakat ti tignayna manipud iti siensia aginggana ti pammati a kas kammasapulan ti Islamiko a sientipiko a panagrang-ay. Malaksid kadagiti obrana a nagballigi a nangbaliw ti dalan ti Islamiko a pilosopia—ti nasap nga Islamiko a Neoplatonismo ket naiparang-ay kadagiti batayan ti Helenestiko a pilosopia, kas pagarigan, ket naballigi unay idi a sinuppiat babaen ni Ghazali a daytoy ket saannen a nakaungar—isu ket nangiyeg pay ti ortodokso nga Islam iti panawenna a naiyasideg ti Supismo. Dagiti ortodokso a teologo ket napanda pay laeng ti bukodda a dalan, ken dagiti pay mistiko, ngem dagitoy dua ket nagparang-ayda ti nakem a nagsinnaranay a panagdayaw a nangsigurado nga awan ti adu a panagipabasol a maaramid babaen ti maysa para kadagiti panagsanay ti sabsabali.
Ni Ghazali ket naikkan idi ti naisangsangayan a titulo iti Hujjat al-Islam, a ti kaibuksilanna ket 'Ti Paneknek ti Islam', ti maysa a titulo a a saan a naitited ti sinoma nga eskolar wenno personalidad iti Islamiko a pakasaritaan, nga adu pay a mangipakpakita ti kasasaadna iti kaunegan ti relihion. Iti pay maiptinayon, isu ket naamammuan pay dagiti dadduma a kas, "literal a ti tao a nangisalakan ti Islam."
Ti tradisional a petsa ti pannakaipasngay ni al-Ghazari, a kas inted babaen ni Ibn al-Jawzi, ket idi 450 AH (Marso 1058–Pebrero 1059 CE), ngem dagiti moderno nga eskolar ket nagduduada ti kinpudno ti pakaammo ni Ibn al-Jawzi, ken nagikabilda ti petsa iti 448 AH (1056–1057 CE), a naibatay kadagiti insasao kadagiti sinursurat ken autobiograpia ni al-Ghazari.:23–25 Isu ket naipasngay idiay Tabaran, ti maysa nga ili idiay distrito ti Tus, a naisanglad idiay kaunegan ti Probinsia ti Khorasan iti Persia (Iran).:25
Ti kalpasan ti ipupusay a tradision, ta ti kinapudno daytoy ket sinalsaludsod kadagit agdama a kina-eskolar, ket rimsua iti ipupusay ti ama ni al-Ghazali iti kinpanglaw ken nangibati ti ubing a ni al-Ghazari ken ti kabsatna a lalaki a ni Ahmad nga inayaywana ti maysa a Sufi. Ti kontemporario ken ti immuna a biograpo ni Al-Ghazali, a ni 'Abd al-Ghafir al-Farisi, ket nangisursurat a ni al-Ghazali ket nangrugrugi a nakaal ti panagadadal iti fiqh (Islamiko a hurisprudensia) manipud ken ni Ahmad al-Radhakani, ti maysa a lokal a manursuro.:26–27
Isu ket nagbasa pay babaen ken ni al-Juwayni, ti naisangsangayan a hurista ken teologo ken "ti kalaingan a Muslim nga eskolar iti panawenna",:29idiay Nishapur, mabalin a kalpasan timaysa apaset ti panawen a panagadadal idiay Gurgan. Kalpasan ti ipupusay ni al-Juwayni idi 1085, ni al-Ghazali ket pinanawanna ti Nishapur ken timmipon ti korte iti Nizam al-Mulk, ti nabileg a bisir a sultan iti Seljuq, a mabalin a naisentro idiay Isfahan. Kalpasan a naited kaniana ti titulo a "Kasilengan iti Relihion" ken "Kalatakan kadagiti Relihioso a Daulo", ni Nizam al-Mulk ket inpangatona ni al-Ghazali idi Hulio 1091 iti "kadayawan ken kakaritan" a manursuro iti dayta a panawen, iti Nizamiyya a madrasa idiay Baghdad.:34
Isu ket napan iti maysa nga espritual a didigra idi1095, ken dimteng a pinanawanna ti kareerna ken pimmanaw idiay Baghdad tapno mapan kano nga agperegrino idiay Meka. Nagar-aramid kadagiti pagimbagan ti pamiliana, inbellengna amin a kabaknangna ken nangampon ti asetiko a kabibiag. Kalpasan ti panagtataengna idiay Damascus ken Herusalem, ken ti maysa a panagbisita idiay Medina ken Meka idi 1096, isu ket nagsubli idiay Tus tapno agnaed kadagiti sumarsaruno a tawtawen iti 'uzla (panagmaymaysa). Daytoy a panagmaymaysa ket buklen ti panagliklik ti panagisursuro kadagiti talged ti estado nga institusion, uray nga isu ket nagtultuloy a nagipabpablaak, a nagawgawat kadagiti bisita, ken nagisursuro idiay zawiya (pribado a madrasa) ken khanqah (Sufi a monasterio) a binangonna.
Ni Fakhr al-Mulk, ti nalatak a bisir iti Ahmad Sanjar, ket nangidurduron ken ni al-Ghazali nga agsubli idiay Nizamiyya idiay Nishapur; ni al-Ghazali nagmarmaredmed a nagsubi idi 1106, a nagbutbuteng (kinaagpayso) nga isu ken dagiti insursurona ket makasabat kadagiti resistansia ken kontrobersia.:53-4 Isu ket nagsubli met laeng idiay Tus, ken nagmadi ti maysa a kumbidar idi 1110 manipud iti nalatak a bisir a ni Muhammad I nga agsubli idiay Baghdad. Isu ket pimmusay idi 19 Disiembre 1111. Segun ken ni 'Abd al-Ghafir al-Farisi isu ket adda dagiti adu nga annak a babbbai, ngem awan ti annak a lallaki.:57–59
Dagiti obra a mainaig ken ni Al-Ghazali iti Wikisource (iti Ingles)
Dagiti midia a mainaig ken ni Al-Ghazali iti Wiki Commons
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Al-Ghazali, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.