Andrés Balsa: Boxeador, loitador profesional e adestrador de fútbol galego

Como loitador

Andrés Balsa enrolouse na mariña mercante, e cando menos desde 1909, participou en competicións de loita e xa na altura de 1915 a prensa española faise eco das súas vitorias nos Estados Unidos e Cuba. Cos seus dous metros de altura e cen quilos de peso competiu dende os Estados Unidos ao Perú, Cuba ou a Arxentina cunha gran porcentaxe de vitorias e amasando unha cantidade de diñeiro. Debido a súa fama, participou no filme italiano Quo Vadis? (E. Guazzoni, 1912), aínda que non está claro o papel que interpretou (algunhas fontes afirman que foi coa personaxe de Ursus, aínda que noutras afírmase que quen a desempeñou foi o romano Bruto Castellani). Logo de loitar en cidades como Río de Xaneiro, Madrid ou Liverpool, ao remate da primeira guerra mundial regresou a Galiza, chegando ao porto de Vigo o 1º de xullo de 1920 a bordo do vapor Desna, recibido en loor de multitudes.

Confiado nas súas capacidades decidiu dar o salto ao competitivo mundo do boxeo. A partir dos 40 anos comezou o baixón físico de Balsa, e unha serie de contundentes derrotas ante púxiles de non moi alta categoría levárono a retirarse da competición profesional.

Como adestrador de fútbol

No ano 1926 incorporouse ao cadro técnico do Celta de Vigo en calidade de preparador físico e adestrador, en substitución de Francis Cuggy.

Esa tempada o Celta rematou o campionato como subcampión de Galicia por detrás do Deportivo da Coruña dos xogadores que desertaran do Celta no proceso de fusión entre o Real Club Fortuna de Vigo e o Vigo Sporting, como Otero, Isidro ou Chiarroni. En consecuencia disputou a liga do torneo de subcampións de España, cuxa fase de grupos foi un paseo para o Celta, que gañou tódolos partidos, con 34 goles a favor e 8 en contra. En oitavos de final caeu nun terceiro partido de desempate ante o Arenas de Getxo.

Terminada a tempada produciuse unha renovación da xunta directiva do Celta, que decidiu non renovar ao adestrador Balsa e fichar ao escocés Mr. Cowan. Ese mesmo ano incorporouse como masaxista ao Deportivo da Coruña, aproveitando a súa experiencia na alta competición nunha época na que se coidaba moi pouco a condición física no fútbol.

Foi o adestrador do Deportivo no debut na Segunda División 1928–29, na que o equipo coruñés logrou o 8.º posto (6 vitorias, 4 empates e 8 derrotas), salvando o descenso por 3 puntos. Na seguinte campaña foi substituído polo coruñés Paco González Galán.

Ao cabo dun tempo Balsa incorporouse como adestrador e preparador físico á disciplina do CD Castellón, onde militou as tempadas 1931–32 e 1932–33. O equipo acadou o último posto nesta segunda tempada e o descenso do club levantino, o cal supuxo o abandono de Balsa do club.

A súa grande oportunidade como adestrador chegou na tempada 1935-36, cando o contratou o Valencia CF como masaxista. Tras a destitución de Fiverb, Balsa foi nomenado adestrador. Os resultados foron moi discretos. Porén co inicio da Guerra Civil Balsa mantívose leal á II República, formando parte do novo Valencia dos traballadores, trala incautación do equipo por parte dos empregados e futbolistas.

En 1950 o Valencia CF disputou un amigábel co Burjassot CF a benefecio do seu antigo adestrador. A finais dos anos cincuenta emigrou ao Brasil coa súa muller, reclamados polo seu fillo Andrés, dono de varios negocios. A finais dos anos sesenta morreu o seu fillo e a familia quedou na ruína. O Valencia CF xiroulle diñeiro para regresar a España e ofreceulle asentarse en Valencia coa súa muller.

Ligazóns externas

• La perra vida de Andrés BalsaArquivado 21 de xaneiro de 2019 en Wayback Machine.
• Acotaciones de un ferrolés

• Andrés Balsa, el Hércules gallego que maravilló al mundo (en castelán)