نظامی محمد باقری: رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در ایران از ۱۳۹۵

او مدرس دانشگاه تربیت مدرس و از اعضای هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی است.

سردار محمد باقری
باقری در ۱۴۰۱
نام تولد	محمدحسین افشردی
زاده	۱۳۳۹ ‏(۶۳–۶۴ سال) تهران، ایران
وفاداری	ایران
شاخه نظامی	سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سال‌های خدمت	اکنون–۱۳۵۹
درجه	سرلشکر پاسدار
جنگ‌ها و عملیات‌ها	جنگ ایران و عراق
نشان‌ها	فهرست کامل
خویشاوندان	حسن باقری (برادر)
پس‌زمینه‌های علمی
تحصیلات	جغرافیا
دانشگاه	دانشگاه پلی‌تکنیک تهران (رها کرد) دانشگاه تربیت مدرس
عنوان پایان‌نامه	تحلیل ژئوپلیتیکی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز و ارائه الگوی مناسب (۱۳۸۰)
استاد راهنما	محمدرضا حافظ‌نیا
کار علمی
زمینهٔ تخصصی/حوزه کاری	جغرافیا
زیرشاخهٔ	جغرافیای سیاسی
نهاد	دانشگاه عالی دفاع ملی

باقری فعالیت نظامی را از سال ۱۳۵۹ در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز کرد و در طول جنگ ایران و عراق از اعضای این نهاد بود. او در فاصله سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۳ معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح را برعهده داشت و با حفظ سمت از ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ به عنوان معاون هماهنگ‌گر قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا فعالیت می‌کرد. او از ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ معاون ارکان و امور مشترک ستاد کل بود. او برادر کوچکتر حسن باقری است.

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا در آبان ۱۳۹۸ وی را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. دولت کانادا وی را به دلیل نقض حقوق بشر در ایران در ۱۱ مهر ۱۴۰۱ تحریم کرد. اتحادیه اروپا نیز در مهر ۱۴۰۱ او را به‌دلیل ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در حمله به اوکراین تحریم کرد.

محمدحسین افشردی در سال ۱۳۳۹ در نزدیکی میدان خراسان تهران زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی را در این شهر سپری نمود. اصالت او به روستای افشرد در شهرستان هریس آذربایجان شرقی می رسد. محمد باقری فعالیت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از سال ۱۳۵۹ و عضویت در واحد اطلاعات سپاه آغاز کرد و در طول جنگ ایران و عراق از اعضای این نهاد بود.

 

محمد باقری، برادر کوچکتر حسن باقری (غلامحسین افشردی)؛ اولین مسئول اطلاعات و عملیات سپاه است. او در مورد علت تغییر نام خانوادگی از افشردی به باقری، این توضیح را داده‌است:

ماه اول جنگ به اهواز رفتم و در جبهه خوزستان حاضر شدم، اخوی به من تذکر دادند که نام من در جبهه برای عدم شناسایی، به حسن باقری تغییر کرده‌است، من سعی کردم با اسم واقعی خود حرکت کنم، ولی به اندازه‌ای شباهت چهره ما زیاد بود، که همه متوجه می‌شدند ما برادر هستیم، در نتیجه من نیز تغییر نام دادم و شدم محمد باقری و به احترام اخوی، این اسم برای ما باقی ماند.

محمد باقری در زمان وقوع انقلاب، در سال آخر دبیرستان تحصیل می‌کرد. پس از وقوع انقلاب به سمت مسیر دروس فنی دانشگاه رفت و در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه پلی‌تکنیک پذیرفته شد و تا انقلاب فرهنگی نیز در دانشگاه مشغول تحصیل بود، اما از زمانی که دانشگاه‌ها در بهار ۱۳۵۹ به سبب انقلاب فرهنگی تعطیل شدند، او نیز از تابستان سال ۱۳۵۹ در سپاه مشغول به فعالیت شد.

باقری دارای مدرک دکتری جغرافیای سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس می‌باشد و هم‌اکنون از اعضای هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی است. او علاوه بر ایفای مسئولیت‌های اجرایی، به تدریس در دانشگاه عالی دفاع ملی و دانشگاه تربیت مدرس نیز اشتغال دارد. باقری به همراه محمدباقر قالیباف، سید یحیی رحیم‌صفوی و غلامعلی رشید، از مؤسسان انجمن ژئوپلیتیک ایران به‌شمار می‌رود.

• مسئول اطلاعات و عملیات نیروی زمینی سپاه پاسداران
• مسئول اطلاعات قرارگاه کربلا و قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
• رئیس اداره اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح
• معاون هماهنگ‌کننده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
• عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی

 

باقری در سال ۱۳۸۷ همراه با مصطفی ایزدی، درجه سرلشکری دریافت کرد. او از معدود فرماندهان نظامی ایرانی است، که پیش از رسیدن به فرماندهی کل سپاه، فرماندهی کل ارتش یا ریاست ستاد کل نیروهای مسلح، به درجه سرلشکری ارتقا یافت.

باقری با توجه تجربه حضور در بخش‌های اطلاعاتی و عملیاتی نیروهای مسلح، در بررسی و تصویب طرح‌های مهمی چون حمله به عمق ۱۰ کیلومتری خاک عراق، در سال ۱۳۷۵ جهت مبارزه با حزب کومله حزب دموکرات کردستان و تحرکاتی که در غرب ایران انجام می‌دادند، نقش ویژه‌ای داشت. در آن زمان، سپاه پاسداران عملیاتی به فرماندهی احمد کاظمی طراحی و اجرا کرد، که به مرکزیت این مجموعه حمله شد و حدود ۲۰۰ دستگاه خودرو اعم از توپ، نفربر، خمپاره‌اندازها و واحدهای پیاده، به مقر اصلی آن‌ها حمله کردند.

 

چند روز پس از نا آرامی‌های کوی دانشگاه تهران، روزنامه کیهان نامه محرمانه جمعی از فرماندهان سپاه به محمد خاتمی ریاست‌جمهوری اسلامی ایران را منتشر کرد. فرماندهان امضاءکننده نامه در پایان به خاتمی نوشته بودند که:

با کمال احترام و علاقه به حضرت‌عالی اعلام می‌داریم کاسهٔ صبرمان به پایان رسیده و تحمل بیش از آن را در صورت عدم رسیدگی، بر خود جایز نمی‌دانیم.

محمد باقری از جمله امضا کنندگان این نامهٔ تهدیدآمیز بود، که ۲۴ نفر از فرماندهان ارشد سپاه، پس از حوادث مربوط به حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸) به محمد خاتمی نوشته بودند. نامه فرماندهان به خاتمی بازتاب گسترده‌ای داشت و بسیاری ناظران، آن را تهدیدی علیه ریاست جمهوری اسلامی ایران دانستند.

محمد باقری از ۸ تیر ۱۳۹۵ با حکم سید علی خامنه‌ای جایگزین سید حسن فیروزآبادی؛ در جایگاه ریاست ستاد کل نیروهای مسلح شد. او پیش از این در سمت معاون اطلاعات و عملیات و معاون ارکان و امور مشترک ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت می‌کرد.

 

یکی از موضوعاتی که دربارهٔ باقری مطرح می‌شود، نظریه‌های استراتژیک وی مثل طرح توسعه سواحل مکران و حتی نگاه آینده نگرانه تا قطب جنوب است. وی در جایگاه معاونت ارکان و امور مشترک ستاد کل نیروهای مسلح، این ایده را در اختتامیه همایش توسعه ملی سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران که در چابهار برگزار شد، مطرح کرد:

ما از سواحل مکران، دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد و بدون وجود هیچ خشکی در سر راه، به قطب جنوب داریم و می‌توانیم طبق قوانین بین‌المللی در بخشی از قطب جنوب هم ادعای حاکمیت کنیم.

 

  در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۸ محمد باقری به همراه ۹ نفر دیگر از نظامیان عالی‌رتبه ایران، در فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفتند. این افراد بنا بر اعلام دولت آمریکا، در حملات تروریستی لبنان و آرژانتین دست داشتند.

بر اساس بیانیه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، محمدحسین باقری توسط سیّد علی خامنه‌ای به عنوان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران منصوب شده‌است. این ستاد عالی‌ترین نهاد نظامی در ایران است و مسئولیت اجرای سیاست‌ها و هماهنگی و نظارت بر فعالیت‌های نیروهای مسلح از جمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده دارد.

  در روز دوشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۱ دولت کانادا محمد حسین باقری را به دلیل نقض حقوق بشر در ایران و «بی‌توجهی آشکار به جان انسان‌ها» تحریم کرد و اموال و دارایی او را بلوکه خواهد کرد و به وی اجازه ورود به کانادا داده نخواهد شد.

  پنج‌شنبه ۲۸ مهر ۱۴۰۱ اتحادیه اروپا، صنایع هوایی شاهد سپاه پاسداران را همراه با محمدحسین باقری و دو مقام ارشد سپاه پاسداران به‌دلیل ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین تحریم کرد. این افراد اجازه ورود به اتحادیه اروپا را ندارند و در صورت داشتن اموال و دارایی در اتجادیه اروپا مسدود خواهد شد.

وی در واکنش به این تحریم، به اتحادیه اروپا کنایه زد و گفت:

اما یک پیشنهاد انسان‌دوستانه به اتحادیه اروپا دارم؛ از امروز به آن‌ها وکالت می‌دهم در اجرای تحریمی که تدارک دیده‌اند، مجازند همه اموال و دارایی‌های سرلشکر محمد حسین باقری در بانک‌های سراسر جهان را شناسایی و مصادره و صرف خرید ذغال‌سنگ برای شهروندان اروپایی کنند، زمستان سختی درپیش است.

  در آبان ۱۴۰۱ دولت سوئیس محمد حسین باقری را به همراه یک شرکت و دو مقام دیگر به خاطر حمایت ایران از جنگ روسیه و اوکراین تحریم کرد.

• بررسی و تحلیل ره‌نامه جنگ پیشگیرانه آمریکا در آسیای جنوب غربی
• تعیین عوامل مؤثر بر اصول ره‌نامه عملیاتی نیروهای زمینی جمهوری اسلامی ایران در نبرد همطراز و ناهمطراز
• راهبردهای نظامی مقابله با جنگ احتمالی آیندهٔ آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس
• کارکرد الگوی بازدارندگی طالبان در جنگ پیشگیرانه آمریکا علیه افغانستان در سال ۲۰۰۱ (با تأکید بر عوامل داخلی افغانستان)
• تبیین شاخص‌های مؤثر در مدیریت مرزها
• تهدیدهای ژئوپلیتیکی مؤثر بر تدوین راهبرد دفاعی ج.ا. ا در قبال ترکیه
• تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی شیعه بر توسعه نفوذ انقلاب اسلامی
• تعیین عوامل ژئوپلیتیک ترکیه مؤثر بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران
• امنیت پایدار در منطقه ژئوپولیتیکی خلیج فارس در پرتو ناپایداری نیروهای همگرا و واگرا ساز
• تبیین مرزهای فضای رایانه‌ای و راهبرد مدیریتی آنها
• ساختار نظام قدرت منطقه‌ای در خاورمیانه (با تأکید بر کشورهای برتر منطقه)
• الگوی نظری طراحی راهبرد دفاعی مبتنی بر عوامل ژئوپلیتیکی
• بررسی میزان مطابقت و تفاوت‌های قانون مناطق دریائی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان (۱۳۷۲) با کنوانسیون حقوق دریاها (۱۹۸۲)
• تحلیل ژئوپلیتیک قفقاز؛ بستری برای تدوین سیاست خارجی مناسبتر در منطقه
• تعیین عوامل ژئوپلیتیک ترکیه مؤثر بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران
• تبیین برآیند سیاسی واگذاری بهره‌برداری از سواحل مکران به سرمایه‌گذاری داخلی

این بخش شامل نشان‌ها و جایزه‌های رسمی محمد باقری است، که بر روی لباس همسان او نصب می‌شود، ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را در برنخواهد گرفت.

آرم‌های بازو

ستاد کل نیروهای مسلح

نوار نشان‌ها

نام نشان‌ها