مجلس شورای اسلامی یکی از دو رکن قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران است. در فرمان مشروطیت از مجلس ایران هم به عنوان مجلس مقدس شورای ملی و هم مجلس شورای اسلامی نام برده شدهاست. در قانون اساسی مشروطه و قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش از بازنگری نام این نهاد مجلس شورای ملی بودهاست. هر چند که در ۳۱ تیر ۱۳۵۹ نمایندگان مجلس این نهاد را «مجلس شورای اسلامی» نامگذاری نمودند. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مجلس شورای اسلامی بدون شورای نگهبان جایگاه قانونی ندارد.
مجلس شورای اسلامیISLAMIC PARLIAMINT OF I.R.IRAN | |
---|---|
مجلس یازدهم | |
گونه | |
گونه | |
تاریخچه | |
بنیادگذاری | ۱۴ مهر ۱۲۸۵ (۱۱۷ سال پیش) (به عنوان مجلس شورای ملی) ۷ خرداد ۱۳۵۹ (۴۳ سال پیش) (شکل کنونی) |
پیشین | مجلس شورای ملی |
رهبری | |
نایبرئیس اول | |
نایبرئیس دوم | |
ساختار | |
کرسیها | ۲۹۰ |
گروههای سیاسی | |
مدت دوره | ۴ سال |
انتخابات | |
دومرحلهای | |
آخرین انتخابات۱ | ۹۹–۱۳۹۸ |
انتخابات آینده | ۰۳–۱۴۰۲ |
محل نشستها | |
ساختمان مجلسمجموعه بهارستانتهران | |
وبگاه | |
قانون اساسی | |
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران | |
پینوشت | |
شورای نگهبان قانون اساسی نهادی گمارشی و مسئول تأیید مصوبههای مجلس و تفسیر قانوناساسی است. |
مصوبات مجلس شورای اسلامی اگر مورد تأیید شورای نگهبان قرار گیرند، برای اجرا به قوه مجریه و قوه قضائیه ابلاغ میشوند. پایگاه دادههای مجلس در اوایل مهر ۱۴۰۱ هک شد.
بر طبق اصل ۶۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که بهطور مستقیم انتخاب میشوند، تشکیل میگردد. دورهٔ نمایندگی در این مجلس چهار سال است که انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود، بهطوریکه کشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد. عده نمایندگان مجلس ۲۷۰ نفر است و از تاریخ همهپرسی سال ۱۳۶۸ پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست نفر نماینده میتواند اضافه شود. زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب یک نماینده و شمال هم یک نماینده انتخاب میکنند. محدوده حوزههای انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین میکند.
پس از برگزاری انتخابات، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت مییابد و تصویب طرحها و لوایح طبق آییننامه مصوب داخلی انجام میگیرد مگر در مواردی که در قانون اساسی حدنصاب خاصی تعیین شده باشد. برای تصویب آییننامه داخلی موافقت دو سوم حاضران لازم است.
در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور به پیشنهاد رئیسجمهور و تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان و تأیید شورای نگهبان انتخابات نقاط اشغال شده یا تمامی مملکت برای مدت معینی متوقف میشود و در صورت عدم تشکیل مجلس جدید، مجلس سابق همچنان به کار خود ادامه خواهد داد.
مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. تنها در شرایط اضطراری و در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رئیسجمهور یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان، جلسه غیر علنی تشکیل میشود. مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی هر چهار سال یک بار و از طریق انتخابات تعیین میشوند. نامزدهای شرکت کنندهٔ در انتخابات مجلس شورای اسلامی باید مورد تأیید نهادهای مربوط قرار گیرند. این نهادها به دو گروه تقسیم میشوند. اول هیئتهای اجرایی که وابسته به دولت و وزارت کشور هستند و دوم شورای نگهبان.
هیئت اجرایی برای هر داوطلب ده شرط را مورد بررسی قرار میدهند و در صورت احراز تمامی این شروط از جانب داوطلب وی را برای تأیید صلاحیت به شورای نگهبان معرفی میکنند. شرایط دهگانه بهشرح زیر است:
تبصره ۱-داوطلبان نمایندگی اقلیتهای دینی مصرح در قانون اساسی از التزام عملی به اسلام، مذکور در بند (۱) مستثنی بوده و باید در دین خودثابتالعقیده باشند. تبصره ۲- هر دوره نمایندگی مجلس معادل یک مقطع تحصیلی فقط برای شرکت در انتخابات محسوب میشود.
پس از هیئتهای اجرایی نوبت به شورای نگهبان میرسد که به تأیید صلاحیت داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس بپردازد. در صورتی که شورای نگهبان نیز صلاحیت داوطلبی را تأیید کرد وی میتواند در انتخابات شرکت کند. میزان مشارکت مردم در انتخابات
پراکنش ۲۹۰ کرسی مجلس شورای اسلامی در استانهای ایران
استان | تعداد کرسی |
---|---|
آذربایجان شرقی | ۱۹ |
ایلام | ۳ |
خراسان رضوی | ۱۸ |
سیستان و بلوچستان | ۸ |
کرمان | ۱۰ |
لرستان | ۹ |
یزد | ۴ |
آذربایجان غربی | ۱۲ |
بوشهر | ۴ |
خراسان شمالی | ۴ |
فارس | ۱۸ |
کرمانشاه | ۸ |
مازندران | ۱۲ |
اردبیل | ۷ |
تهران | ۳۵ |
خوزستان | ۱۸ |
قزوین | ۴ |
کهگیلویه و بویراحمد | ۳ |
مرکزی | ۷ |
البرز | ۳ |
خراسان جنوبی | ۴ |
سمنان | ۴ |
کردستان | ۶ |
گیلان | ۱۳ |
همدان | ۹ |
اصفهان | ۱۹ |
چهارمحال و بختیاری | ۴ |
زنجان | ۵ |
قم | ۳ |
گلستان | ۷ |
هرمزگان | ۵ |
پس از انقلاب مشروطه با تشکیل مجلس شورای ملی در قانون اساسی مشروطه برای اقلیتهای دینی هم نمایندگانی در نظر گرفته شد. این موضوع پس از انقلاب ۱۳۵۷ هم در قانون اساسی باقی ماند. هماکنون در مجلس شورای اسلامی، زرتشتیان و کلیمیان، هر کدام یک نماینده، مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده دارند.
بسماللهالرحمنالرحیم
من در برابر قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد میکنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد مینمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، ودیعهای را که ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفتهها و نوشتهها و اظهارنظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشم.
نمایندگان اقلیتهای مذهبی نیز همین سوگند را ذکر میکنند و تنها به جای قرآن نام کتاب مقدس خود —اوستا، انجیل یا تورات— را بر زبان میآورند.
در ایران حقوق دقیق نمایندگان به صورت شفاف اعلام نمیشود اما در ۱۶ تیرماه ۱۳۹۹، حسین جلالی یکی از نمایندگان دوره یازدهم مجلس گفت در ماه اول حضورش در مجلس، ۲۳۱ میلیون تومان به حساب او واریز شدهاست؛ که از این مبلغ ۱۱ میلیون تومان مربوط به حقوق نمایندگی است و ۲۰۰ میلیون تومان بابت حق مسکن و ۲۰ میلیون تومان هم بابت «سایر هزینهها» به حساب او واریز شده ولی اشارهای به جزئیات این هزینهها نکردهاست.
در حال حاضر کمیسیونهای مجلس شورای اسلامی در دو دسته کمیسیونهای خاص و کمیسیونهای تخصصی بر اساس مفاد آییننامه داخلی تشکیل شده و به فعالیت میپردازند. نام و جزئیات مربوط به این کمیسیونها، در جدولهایی در ذیل آورده شدهاست.
رئیس مجلس شورای اسلامی به وسیلهٔ رأی مستقیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای یک دوره یکساله انتخاب میشود و با توجه به آئیننامه داخلی مجلس شورای اسلامی تکرار دوره ریاست مجلس منع قانونی ندارد.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دیوان محاسبات کشور، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی و کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ۴ نهاد زیرمجموعه مجلس شورای اسلامی است. در حال حاضر بابک نگاهداری، احمدرضا دستغیب، عطاءالله رفیعی آتانی و غلامرضا قاسمیان مسئولیت این ۴ نهاد وابسته به مجلس را برعهده دارند.
علاوه بر این، مجلس دارای ۳ معاونت نظارت، قوانین و اجرایی است. در حال حاضر پژمان پشمچیزاده، بهزاد پورسید و علیرضا شریفی برزگر به ترتیب به عنوان معاون نظارت، معاون قوانین و معاون اجرایی مجلس شورای اسلامی مشغول به فعالیت هستند.
اگرچه وظیفه نظارت طبق قانون اساسی، بر عهده نمایندگان مجلس گذاشته شده، اما به دلیل حجم اشتغال وقت نمایندگان از قبیل پیگیری مسائل متعدد حوزههای انتخابیه و حل مشکلات مردم، ملاقاتهای مردمی، دیدار با مسؤلان و حضور الزامی در صحن و کمیسیونهای تخصصی موجب میشود تا فرصت کمتری برای پرداختن تخصصی به مقوله نظارت برای نمایندگان فراهم بیاید. با این استدلال مجلس دارای معاونت نظارت است تا مسائل را به صورت تخصصیتر پیگیری کند.
فرایند قانون گذاری در مجلس شورای اسلامی با ارائه طرح و لایحه در صحن علنی مجلس آغاز شده و با انتشار قوانین ابلاغی به دولت در روزنامه رسمی خاتمه مییابد. سلسله اقداماتی که در این فرایند وجود دارد، در معاونت نظارت انجام میگیرد. این معاونت دارای ۳ اداره کل به نامهای ادارهکل تدوین قوانین، ادارهکل کمیسیونها، صحن و مشاوران، و اداره کل اسناد و تنقیح قوانین است.
فعالیتهای اداری مجلس زیر نظر این معاونت قرار دارد و مسئولیت آن در حال حاضر بر عهده علیمحمد قلیها است.
روابط عمومی مجلس شورای اسلامی برای نمایندگان مردم سرویس وبلاگدهی ایجاد کردهاست (وبلاگ پارلیران) تا نمایندگان بتوانند از طریق وبلاگ با موکلان خود در تماس باشند.
باتوجه به گستره فعالیتهای دیپلماتیک قوه مقننه و پیگیری مباحث مرتبط با دیپلماسی پارلمانی، ادارهکل بینالملل مجلس تشکیل شده و در حال حاضر کاظم شافعی مسئولیت آن را برعهده دارد.
پارلمان مجازی ایران سامانهای است که در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۹ با هدف کلی ایجاد راهارتباطی بین نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مردم با حضور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس رونمایی شد. از اهداف اصلی ایجاد این سامانه میتوان به حذف مراجعه فیزیکی مردم به دفاتر نمایندگان و نظردهی مردم دربارهٔ جزئیات طرحها و لوایح مجلس اشاره کرد.
در تاریخ ۱۷ خرداد ماه سال ۱۳۹۶ مجلس شورای اسلامی در خیابان بهارستان تحت حمله تروریستی داعش قرار گرفت؛ که اولین حمله ترویستی داعش است که طبق گزارشهای اولیه در حدود ساعت یازده صبح فردی در پوشش مراجعهکننده، وارد راهروی ورودی مجلس شورای اسلامی ایران شده و با تیراندازی به یکی از محافظین، وی را از ناحیه پا مجروح کرده و سپس همراه سه نفر دیگر قصد حمله به صحن علنی مجلس را داشتند که اما با مقاومت نیروهای امنیتی و سردرگم شدن مهاجمان در ساختمان مراجعات زمین گیر شده و بی هدف به سمت افراد داخل و خارج ساختمان شلیک نمودند. در نهایت پس از حدود ۴ ساعت درگیری هر چهار تروریست به هلاکت رسیدند. در این حملات مجموعاً ۱۲ نفر کشته و بیش از ۴۲ نفر مصدوم شدند. گروهک داعش با پخش اطلاعیهای مسئولیت این حملات را بر عهده گرفت. این حوادث محکومیت عملیاتهای تروریستی را از سرتاسر جهان در پی داشت.
دوره | افتتاح | اختتام | کل نمایندگان | نمایندگان زن | نمایندگان روحانی | نمایندگان دوره قبل | درصد مشارکت مردم |
---|---|---|---|---|---|---|---|
اول | ۷ خرداد ۱۳۵۹ | ۶ خرداد ۱۳۶۳ | ۳۲۷ | ۴ | ۱۶۵ | - | ۵۲/۱۴ |
دوم | ۷ خرداد ۱۳۶۳ | ۶ خرداد ۱۳۶۷ | ۲۷۸ | ۴ | ۱۵۴ | ۱۰۶ | ۶۴/۶۴ |
سوم | ۷ خرداد ۱۳۶۷ | ۶ خرداد ۱۳۷۱ | ۲۷۸ | ۴ | ۸۵ | ۱۰۳ | ۵۹/۷۲ |
چهارم | ۷ خرداد ۱۳۷۱ | ۶ خرداد ۱۳۷۵ | ۲۷۴ | ۹ | ۶۷ | ۸۷ | ۵۷/۸۱ |
پنجم | ۱۲ خرداد ۱۳۷۵ | ۶ خرداد ۱۳۷۹ | ۲۷۴ | ۱۴ | ۵۴ | ۱۰۴ | ۷۱/۱۰ |
ششم | ۷ خرداد ۱۳۷۹ | ۶ خرداد ۱۳۸۳ | ۲۹۷ | ۱۳ | ۳۵ | ۷۰ | ۶۹ |
هفتم | ۷ خرداد ۱۳۸۳ | ۶ خرداد ۱۳۸۷ | ۲۹۵ | ۱۳ | ۴۴ | ۷۰ | ۵۹/۵ |
هشتم | ۷ خرداد ۱۳۸۷ | ۶ خرداد ۱۳۹۱ | ۲۹۱ | ۸ | ۴۴ | ۱۰۷ | ۵۵/۴۰ |
نهم | ۷ خرداد ۱۳۹۱ | ۶ خرداد ۱۳۹۵ | ۲۹۰ | ۹ | ۳۴ | ۱۰۱ | ۶۴/۰۲ |
دهم | ۸ خرداد ۱۳۹۵ | ۶ خرداد ۱۳۹۹ | ۲۸۷ | ۱۷ | ۱۶ | ۷۳ | ۶۱/۸۳ |
یازدهم اعضای کنونی مجلس | ۷ خرداد ۱۳۹۹ | ۶ خرداد ۱۴۰۳ | ۲۸۸ | ۱۶ | ۳۲ | ۴۲/۵۷ |
تعداد کل نمایندگان، با در نظر گرفتن استعفاها، درگذشتها، و جابهجاییها شمارش شدهاست.
متن مربوطه در ویکینبشته: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ مجلس شورای اسلامی موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article مجلس شورای اسلامی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.