جایزه نوبل فیزیک (به سوئدی: Nobelpriset i fysik) هر ساله توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد به دانشمندان در زمینههای مختلف فیزیک تعلق میگیرد.
این یکی از پنج جایزهٔ نوبل است که در سال ۱۸۹۵ توسط آلفرد نوبل برای مشارکتهای برجسته در زمینههای فیزیک، شیمی، ادبیات، اقتصاد٬ صلح و فیزیولوژی یا پزشکی اهدا میشود. این جایزه توسط بنیاد نوبل اداره میشود و توسط یک کمیته که متشکل از پنج عضو منتخب آکادمی علوم سلطنتی سوئد هستند به برندگان اعطا میشود. اولین جایزهٔ نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۱ به ویلهلم کنراد رونتگن از آلمان اهدا شد. هر جایزه شامل یک مدال، یک دیپلم افتخار و جایزهٔ نقدی است که در طول سالهای مختلف مقدار آن متفاوت بودهاست. در سال ۱۹۰۱، مقدار جایزهٔ رونتگن، ۱۵۰٬۷۸۲ کرون بود که در دسامبر ۲۰۰۷ برابر با ۷٬۷۳۱٬۰۰۴ کرون است. در سال ۲۰۰۸، این جایزه به ماکوتو کوبایاشی و شیهید ماسکاوا که مقدار آن ۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ کرون سوئد (اندکی بیش از € ۱ میلیون، یا ۱٫۴ میلیون دلار آمریکا) بود اهدا شد. این جایزه سالانه در استکهلم در تاریخ ۱۰ دسامبر برابر با سالگرد درگذشت آلفرد نوبل به برندگان اهدا میشود. جان باردین تا به حال دو بار در سال ۱۹۵۶ و ۱۹۷۲ برندهٔ این جایزه شدهاست. همچنین ماری کوری در فیزیک سال ۱۹۰۳ و شیمی در سال ۱۹۱۱ برندهٔ جایزهٔ نوبل شدهاست. ویلیام لورنس براگ جوانترین برندهٔ این جایزه است؛ او این جایزه را در سال ۱۹۱۵ در ۲۵سالگی بهدستآورد. ماری کوری، ماریا ژئوپرت مایر (سال ۱۹۶۳) و دانا استریکلند (سال ۲۰۱۸) تنها زنانی هستند که برنده این جایزه شدهاند. از سال ۱۹۰۱ تا سال ۲۰۱۶ این جایزه به ۲۰۳ نفر اهدا شدهاست. جایزهٔ نوبل فیزیک در سالهای ۱۹۱۶، ۱۹۳۱، ۱۹۳۴، ۱۹۴۰، و ۱۹۴۲ به هیچکس اعطا نشد.
۱۹۰۱–۱۹۲۰ · ۱۹۲۱–۱۹۴۰ · ۱۹۴۱–۱۹۶۰ · ۱۹۶۱–۱۹۸۰ · ۱۹۸۱–۲۰۰۰ · ۲۰۰۱–۲۰۲۰ · ۲۰۲۱–۲۰۳۰
سال | برندگان نوبل فیزیک[الف] | ملیت[ب] | بر اساس[پ] | |
---|---|---|---|---|
۱۹۰۱ | ویلهلم رونتگن | آلمان | کشف پرتوهای رونتگن پرتوهای ایکس | |
۱۹۰۲ | هندریک لورنتز | هلند | تأثیر مغناطیس بر تابش یا اثر زیمان | |
پیتر زیمان | هلند | |||
۱۹۰۳ | هانری بکرل | فرانسه | کشف پرتوزایی خودبهخودی، مطالعه پدیدههای تابشی در کشف رونگتن | |
پیر کوری | فرانسه | برای تحقیق مشترک دربارۀ پدیدۀ رادیو اکتیویته که توسط بکرل کشف شدهبود. | ||
ماری کوری | لهستان فرانسه | |||
۱۹۰۴ | لرد ریلی | بریتانیا | بررسی چگالی گازها و کشف آرگون | |
۱۹۰۵ | فیلیپ لنارت | آلمان | کار بر روی پرتوهای کاتدی | |
۱۹۰۶ | جوزف جان تامسون | بریتانیا | رسانش الکتریکی گازها | |
۱۹۰۷ | آلبرت آبراهام مایکلسون | ایالات متحده آمریکا | ساخت سنجش افزارهای دقیق اپتیکی و کاربردهای طیف نمایی و سنجه شناختی | |
۱۹۰۸ | گابریل لیپمن | فرانسه | روش بازآفرینی رنگ در عکاسی بر اساس پدیده تداخل | |
۱۹۰۹ | گولیلمو مارکونی | ایتالیا | توسعه ارتباط تلگرافی بیسیم | |
کارل فردیناند برون | آلمان | |||
۱۹۱۰ | یوهان دیدریک وان در والس | هلند | ارایه معادلات حالت گازها و مایعات | |
۱۹۱۱ | ویلهلم وین | آلمان | به خاطر کشف قوانین تابش گرما | |
۱۹۱۲ | گوستاف دالن | سوئد | به خاطر اختراع تنظیمکنندههای خودکار، که در فانوسهای دریایی و راهنماهای شناور به کار میرود، فانوس دریایی | |
۱۹۱۳ | هایک کامرلینگ اونس | هلند | پژوهش دربارهٔ فیزیک دماهای پایین و تولید هلیم مایع | |
۱۹۱۴ | ماکس فون لائو | آلمان | برای کشف تفرق پرتوهای ایکس توسط بلورها | |
۱۹۱۵ | ویلیام هنری براگ | بریتانیا | تحلیل ساختار بلوری توسط پرتوهای ایکس | |
ویلیام لورنس براگ | بریتانیا | |||
۱۹۱۶ | اعطا نشده | |||
۱۹۱۷ | چارلز گلوور بارکلا | بریتانیا | کشف پرتوی ایکس مشخصه عناصر | |
۱۹۱۸ | ماکس پلانک | آلمان | برای خدمات او به پیشرفت فیزیک با کشف کوانتای انرژی | |
۱۹۱۹ | یوهانس اشتارک | آلمان | کشف اثر دوپلر در پرتوهای کانالی و شکافته شدن خطوط طیفی تحت تأثیر میدان الکتریکی | |
۱۹۲۰ | شارل ادوارد گیوم | سوئیس | به خاطر کشف ناهنجاریهای آلیاژ فولاد-نیکل که برای ساخت ابزار اندازهگیری دقیق فیزیکی کاربرد دارد |
سال | برندگان نوبل فیزیک[الف] | ملیت[ب] | بر اساس[پ] | |
---|---|---|---|---|
۱۹۲۱ | آلبرت اینشتین | آلمان آمریکا | به خاطر خدماتش به فیزیک نظری و به خصوص به دلیل توضیحهایش در مورد اثرهای فوتوالکتریک | |
۱۹۲۲ | نیلز بور | دانمارک | به خاطر پژوهش بر ساختار اتمی و تابشهای اتمی | |
۱۹۲۳ | رابرت میلیکان | آمریکا | برای اندازهگیری بار الکتریکی بنیادی و پژوهش بر اثر فتو الکتریک | |
۱۹۲۴ | کارل مان گیورگ سیگبن | سوئد | کشف و پژوهشهای او دربارهٔ طیف نمایی پرتوی ایکس | |
۱۹۲۵ | جیمز فرانک | آلمان | کشف قوانین برخورد الکترونها به اتم | |
گوستاو هرتز | آلمان | |||
۱۹۲۶ | ژان باتیست پرن | فرانسه | پژوهش بر روی نا پیوستگی در ساختار ماده و به ویژه کشف تعادل رسوب گذاری | |
۱۹۲۷ | آرتور هالی کامپتون | آمریکا | کشف اثری که به نام او نامگذاری شد، اثر کامپتون | |
چارلز تامسون ریس ویلسون | بریتانیا | کشف روش آشکارسازی مسیر ذرات باردار در بخار متراکم | ||
۱۹۲۸ | اون ویلانز ریچاردسون | بریتانیا | کار بر روی پدیده ترمیونیک و به خصوص برای کشف قانونی که به نام او نامگذاری شد | |
۱۹۲۹ | لویی دوبروی | فرانسه | کشف طبیعت موجی الکترونها | |
۱۹۳۰ | سی وی رامان | هند | به خاطر کار بر روی تفرق نور و کشف اثری که به نام او نامگذاری شد، پراکندگی رامان | |
۱۹۳۱ | اعطا نشده | |||
۱۹۳۲ | ورنر کارل هایزنبرگ | آلمان | به خاطر ابداع مکانیک کوانتمی که کاربردهای آن علاوه بر چیزهای دیگر به کشف فرمهای الوتروپیک هیدروژن انجامید، مکانیک کوانتوم | |
۱۹۳۳ | آروین شرودینگر | اتریش | کشف مدلهای جدید پرباری در نظریه اتمی | |
پل دیراک | بریتانیا آمریکا | |||
۱۹۳۴ | اعطا نشده | |||
۱۹۳۵ | جیمز چدویک | بریتانیا | کشف نوترون | |
۱۹۳۶ | ویکتور فرانتس هس | اتریش آمریکا | کشف تابش کیهانی، پرتو کیهانی | |
کارل دیوید اندرسون | آمریکا | کشف پوزیترون | ||
۱۹۳۷ | کلینتون دیویسون | آمریکا | کشف آزمایشگاهی تفرق الکترونها توسط بلورها | |
جرج پاجت تامسون | بریتانیا | |||
۱۹۳۸ | انریکو فرمی | ایتالیا آمریکا | آزمایش وجود عناصر جدید رادیو اکتیو تولید شده توسط تابش نوترونی و به خاطر کشف واکنش هستهای توسط نوترونهای کند. | |
۱۹۳۹ | ارنست ارلاندو لارنس | آمریکا | ابداع و تکامل سیکلوترون و نتایج به دست آمده توسط آن به خصوص شناسایی عناصر رادیو اکتیو مصنوعی، شتابدهنده حلقوی | |
۱۹۴۰ | اعطا نشده |
سال | برندگان نوبل فیزیک[الف] | ملیت[ب] | بر اساس[پ] | |
---|---|---|---|---|
۱۹۴۱ | اعطا نشده | |||
۱۹۴۲ | اعطا نشده | |||
۱۹۴۳ | اتو اشترن | آمریکا | کمک به پیشرفت روش باریکه ملوکولی، کشف گشتاور مغناطیسی | |
۱۹۴۴ | ایزیدور ایزاک رابی | آمریکا | ابداع روش تشدید برای ثبت خواص مغناطیسی هستههای اتمها | |
۱۹۴۵ | ولفگانگ پاولی | اتریش | کشف اصل طرد پاولی | |
۱۹۴۶ | پرسی ویلیام بریجمن | آمریکا | اختراع وسیلهای برای تولید فشارهای فوقالعاده زیاد و کشفهایی که از این طریف در زمینه فیزیک فشارهای بالا داشتهاست، فیزیک فشاربالا | |
۱۹۴۷ | ادوارد ویکتور اپلتون | بریتانیا | پژوهشهایش در مورد فیزیک جو بالایی، به خصوص به خاطر کشف لایه معروف به اپلتون | |
۱۹۴۸ | پاتریک بلاکت | بریتانیا | تکمیل روش اتاقک ابری ویلسون، و واقعیتهایی که به وسیله این روش در زمینههای فیزیک هستهای و تابش کیهانی کشف کرد. | |
۱۹۴۹ | هیدکی یوکاوا | ژاپن | اثبات وجود مزونها بر پایه تحقیقات نظریش دربارهٔ نیروهای هستهای. | |
۱۹۵۰ | سیسل فرانک پاول | بریتانیا | برای تکمیل و گسترش روش نور نگاشتی فرایندهای هستهای و کشفهایش در مورد مزونها. | |
۱۹۵۱ | جان داگلاس کاکرافت | بریتانیا | در مورد استحاله هستههای اتمی به وسیله ذرات اتمی دارای شتاب. | |
ارنست والتون | ایرلند | |||
۱۹۵۲ | فلیکس بلوخ | سوئیس آمریکا | به خاطر روشهای جدید دربارهٔ اکتشافها و آزمایشهای تشدید مغناطیسی هسته | |
ادوارد میلز پورسل | آمریکا | |||
۱۹۵۳ | فریتز زرنیکه | هلند | برای اختراع میکروسکوپ تباین فاز و روشهای مریوط به آن | |
۱۹۵۴ | ماکس برن | بریتانیا | به خاطر تحقیقات بنیادیاش در مکانیک کوانتمی به خصوص برای تعبیر احتمالاتی او از تابع موج. | |
والتر بوث | آلمان | برای ارائه روش تطابق و کشفهایش با بکارگیری این روش | ||
۱۹۵۵ | ویلیس اوژن لمب | آمریکا | پیدا کردن ساختار ریز طیف هیدروژن | |
پولیکارپ کوش | آمریکا | به منظور محاسبه دقیق گشتاور مغناطیستی الکترون | ||
۱۹۵۶ | جان باردین | آمریکا | برای مطالعه و تحقیق در مورد نیمرسانها و پیدا کردن اثر ترانریستور | |
والتر هاوسر براتین | آمریکا | |||
ویلیام شاکلی | آمریکا | |||
۱۹۵۷ | تسونگ-دائو لی | تایوان آمریکا | به منظور تحقیق دربارهٔ قوانین پاریته که در نهایت منجر به کشفهای مهمی در مورد ذرات بنیادی شد | |
چن نینگ یانگ | تایوان آمریکا | |||
۱۹۵۸ | پاول چرنکوف | روسیه | به خاطر کشف و تعبیر اثر چرنکوف، تابش چرنکوف | |
لیا فرانک | روسیه | |||
ایگور یوگنیویچ تام | روسیه | |||
۱۹۵۹ | اوون چمبرلین | آمریکا | برای کشف پادپروتون | |
امیلیو گینو سگر | ایتالیا آمریکا | |||
۱۹۶۰ | دونالد آرتور گلایزر | آمریکا | به منظور ساخت و اختراع اتاقک حباب |
سال | برندگان نوبل فیزیک[الف] | ملیت[ب] | بر اساس[پ] | |
---|---|---|---|---|
۱۹۶۱ | رابرت هافستاتر | آمریکا | «به خاطر مطالعات بدیع اش در مورد پراکنش الکترون در هستههای اتمی و کشفهایش در مورد ساختار نوکلئونها» | |
رودولف لودویگ موسباور | آلمان | «برای تحقیف دربارهٔ جذب تشدیدی پرتوهای گاما و کشف اثری که به نام خود او میباشد.» | ||
۱۹۶۲ | لو لانداو | روسیه | «به خاطر نظریه بدیع اش دربارهٔ ماده چگال، به خصوص در مورد هلیوم مایع.» | |
۱۹۶۳ | یوجین ویگنر | آمریکا | «به خاطر کشف و کاربرد اصول بنیادی تقارن و تدوین نظریه هسته اتم.» | |
ماریا ژئوپرت مایر | آمریکا | «به منظور تحقیق بر روی ساختار پوستهای هسته» | ||
جی. هانس دی. جنسن | آلمان | |||
۱۹۶۴ | نیکولای باسوف | روسیه | «به خاطر کارهای اساسی اش در زمینه الکنرونیک کوانتومی، که منجر به ساخت نوسانگرها و تقویتکنندهها بر پایه اصل میزر-لیزر شد.» | |
الکساندر میخایلوویچ پروخورف | روسیه | |||
چارلز هارد تاونز | آمریکا | |||
۱۹۶۵ | ریچارد فاینمن | آمریکا | «به مننظور مطالعه در مورد الکترودینامیک کوانتومی که اثرات مهمی در فیزیک ذرات بنیادی دارد.» | |
جولیان شوینگر | آمریکا | |||
سینایترو تومونوجا | ژاپن | |||
۱۹۶۶ | آلفرد کاستلر | فرانسه | «برای گسترش راهکارهای اپتیکی برای تحقیق در مورد تشدید هرتزی در اتمها» | |
۱۹۶۷ | هانس بته | آمریکا | به خاطر کارهای ارزشمند او در زمینه واکنشهای هستهای و به خصوص کشفیات او دربارهٔ تولید انرژی در ستارگان. | |
۱۹۶۸ | لوئیس والتر آلوارز | آمریکا | «به منظور گسترش و ارتقاء فیزیک ذرات بنیادی، به خصوص دربارهٔ حالتهای تشدیدی.» | |
۱۹۶۹ | موری گل-مان | آمریکا | «به خاطر مشارکتش در طبقهبندی ذرات بنیادی، و برهم کنش آنها و کشفهایش در این مورد» | |
۱۹۷۰ | هانس اولوف گوستا آلفون | سوئد | «به منظور تحقیقاتش در مورد مغناطوهیدرودینامیک، و استفاده آن در فیزیک پلاسما» | |
لوئی نل | فرانسه | «برای تحقیق درباره پادفرومغناطیس و فری مغناطیس، در فیزیک حالت جامد» | ||
۱۹۷۱ | دنیس گابور | بریتانیا | «به منظور پیدا کردن مبانی تمامنگاری» | |
۱۹۷۲ | جان باردین | آمریکا | «برای ارائهٔ نظریهای در بارهٔ ابررسانایی، نظریهٔ بیسیاس» | |
لئون نیل کوپر | آمریکا | |||
جان رابرت شریفر | آمریکا | |||
۱۹۷۳ | لئو ایساکی | ژاپن | «کشف پدیدهٔ تونل زنی در نیمه رساناها و ابر رساناها» | |
ایوار جیاور | آمریکا نروژ | |||
بریان دیوید جوزفسون | بریتانیا | «به منظور تحقیقاتش دربارهٔ خصوصیات عبور ابر جریان از سد تونلی.» | ||
۱۹۷۴ | مارتین رایل | بریتانیا | «به خاطر کشف تپ اخترهاو کارهای انجام گرفته در زمینهٔ نجوم رادیویی» | |
آنتونی هویش | بریتانیا | |||
۱۹۷۵ | آگه بوهر | دانمارک | «به منظور پیدا کردن ارتباط میان حرکت جمعی و حرکت ذره، و ایجاد نظریهای دربارهٔ ساختار هستهٔ اتم» | |
بن روی ماتلسن | دانمارک | |||
لئو جیمز رینواتر | آمریکا | |||
۱۹۷۶ | برتون ریکتر | آمریکا | «برای کشف یک ذره بنیادی مهم.» | |
ساموئل چائو چونگ تینگ | آمریکا | |||
۱۹۷۷ | فیلیپ وارن اندرسن | آمریکا | «به منظور کارهای انجام گرفته در زمینهٔ سیستمهای مغناطیستی و سیستمهای نامنظم.» | |
نویل فرانسیس مات | بریتانیا | |||
جان هاسبورک وان ولک | آمریکا | |||
۱۹۷۸ | پیوتر کاپیتسا | روسیه | «به خاطر کارهایش روی فیزیک دماهای پایین.» | |
آرنو آلان پنزیاس | آمریکا | «به خاطر کشف تابش میکروموجی زمینهٔ کیهانی، تابش زمینهٔ کیهانی» | ||
رابرت وودرو ویلسون | آمریکا | |||
۱۹۷۹ | شلدون لی گلاشو | آمریکا | «به منظور تحقیق در مورد مدل وحدتیافتهٔ نیروهای ضعیف و الکترومغناطیس و به خاطر پیشبینی در مورد جریانهای بیاثر (خنثی).» | |
عبدالسلام | پاکستان | |||
استیون واینبرگ | آمریکا | |||
۱۹۸۰ | جیمز کرونین | آمریکا | «به خاطر کشف موارد نقض اصول تقارن بنیادی در واپاشی مزونهای کائون خنثی.» | |
وال لوگسدون فیچ | آمریکا |
سال | برندگان نوبل فیزیک[الف] | ملیت[ب] | بر اساس[پ] | |
---|---|---|---|---|
۱۹۸۱ | نیکولاس بلومبرگر | آمریکا | برای مشارکت در مورد طیف نمایی لیزری | |
آرتور لئونارد شالو | آمریکا | |||
کای سیگبان | سوئد | برای تحقیقاتش درباره پیشبرد طیف نمایی الکترونی با تفکیک زیاد. | ||
۱۹۸۲ | کنت ویلسن | آمریکا | برای ارائه روشی در مورد تحلیل پدیدههای بحرانی | |
۱۹۸۳ | سابراهمانین چاندراسکار | هند آمریکا | به پاس کارهایش در مورد ساختار و تحول ستارهها. | |
ویلیام آلفرد فاولر | آمریکا | به منظور بررسی درباره تشکیل عناصر شیمیایی در عالم. | ||
۱۹۸۴ | کارلو روبیا | ایتالیا | به خاطر سهم تعیینکننده اش در پروژه بزرگ که به کشف ذرات میانی W و Z منجر شد. | |
سیمون ون درمیر | هلند | |||
۱۹۸۵ | کلاوس فون کلیتسینگ | آلمان | به منظور پیدا کردن اثر کوانتومی هال | |
۱۹۸۶ | ارنست روسکا | آلمان | برای ساختن میکروسکوپ الکترونی | |
گرد بینینگ | آلمان | به خاطر ساخت میکروسکوپ الکترونی تونلی روبشی، میکروسکوپ تونلی روبشی | ||
هاینریش روهرر | سوئیس | |||
۱۹۸۷ | یوهانس جرج بدنورز | آلمان | برای کشف ابر رسانایی گرم. | |
کارل الکساندر مولر | سوئیس | |||
۱۹۸۸ | لیان لدرمن | آمریکا | به خاطر آزمایشهایشان با باریکه نوترینو و کشف نوترینوی موئون. | |
ملوین شوارتز | آمریکا | |||
جک اشتینبرگر | آمریکا | |||
۱۹۸۹ | نورمن فاستر رمزی | آمریکا | به خاطر کشفهایش در زمینه طیف نمایی تشدید اتمی، که به ساخت میرز هیدروژن و ساعت اتمی منجر شد. | |
هانس جرج دهملت | آمریکا | برای ارائه روشی به منظور دام اندازی اتمهای منفرد. | ||
ولفگانگ پل | آلمان | |||
۱۹۹۰ | جروم ایزاک فریدمان | آمریکا | به مظور پژوهشهایشان در مورد پراکنش الکترونها از هستهها، که بیانکننده کوارک در نوکلئونهاست. | |
هنری وی کندال | آمریکا | |||
ریچارد ادوارد تایلور | کانادا آمریکا | |||
۱۹۹۱ | پیر-ژیل دوژن | فرانسه | به منظور پیدا کردن آرایش مولکولها در موادی مثل بلورهای مایع، ابر رسانها، پولیمرها. | |
۱۹۹۲ | جورج چرپک | فرانسه | به منظور مشارکتش در ذرهسنج و کارهایشان در رابطه با آشکارسازی الکترونی سریع برای ذرات پر انرژی. | |
۱۹۹۳ | راسل هالس | آمریکا | به منظور کشف نوع جدیدی از تپاختر، که این کشف امکانات تازهای برای مطالعهٔ جاذبه به وجود آورد. | |
جوزف تیلور | آمریکا | |||
۱۹۹۴ | برترام برکهاوس | کانادا | برای توسعه طیفسنجی نوترونی و برای مشارکتهای پیشگام به توسعه تکنیکهای پراکندگی نوترون برای مطالعات فیزیک ماده چگال | |
کلیفورد گلنوود شال | آمریکا | برای توسعه روش پراش نوترون و برای کمک به توسعهٔ تکنیکهای پراکندگی نوترونی برای مطالعات فیزیک ماده چگال | ||
۱۹۹۵ | مارتین لویز پرل | آمریکا | برای کشف لپتون تاو و برای مشارکتهای پیشگام تجربی به فیزیک لپتون | |
فردریک رینز | آمریکا | برای شناسایی نوترینو و برای مشارکتهای پیشگام در فیزیک لپتون | ||
۱۹۹۶ | دیوید موریس لی | آمریکا | برای کشف ابرشاره هلیوم | |
داگلاس دین اشرفت | آمریکا | |||
رابرت کلمن ریچاردسون | آمریکا | |||
۱۹۹۷ | استیون چو | آمریکا | برای توسعه دادن روشهای سرد کردن و به دام انداختن اتمها با نور لیزری | |
کلود کوهن تانوژی | فرانسه | |||
ویلیام دانیل فیلیپ | آمریکا | |||
۱۹۹۸ | رابرت لافلین | آمریکا | برای کشف جدید از یک فرم مایع کوانتومی | |
هورست لودویگ اشتورمر | آلمان آمریکا | |||
دانیل چی تسوئی | آمریکا | |||
۱۹۹۹ | خرارد توفت | هلند | برای مشخص کردن ساختار کوانتومی از فعل و انفعالات الکتروضعیف در فیزیک | |
مارتینیوس ولتمن | هلند | |||
۲۰۰۰ | ژورس آلفروف | روسیه | برای توسعه نیمه رسانا هترواستراکچرز مورد استفاده در سرعت بالا واوپتو الکترونیک | |
هربرت کرومر | آلمان آمریکا | |||
جک کیلبی | آمریکا | برای مشارکت در اختراع تراشه |
سال | برندگان نوبل فیزیک[الف] | ملیت[ب] | بر اساس[پ] | |
---|---|---|---|---|
۲۰۰۱ | اریک آلن کرنل | آمریکا | برای دستیابی به چگالش بوز-اینشتین در رقیق کردن گازها از اتمهای قلیایی، و برای مطالعات اولیه اساسی خواص میعانات | |
کارل ادوین ویمن | آمریکا | |||
ولفانگ کترله | آلمان | |||
۲۰۰۲ | ریموند دیویس پسر | آمریکا | برای سهم پیشگام دراخترفیزیک، به ویژه برای تشخیص نوترینوهای کیهانی | |
ماساتوشی کوشیبا | ژاپن | |||
ریکاردو جیاکونی | آمریکا | برای کمکهای پیشگام به فیزیک نجومی، که منجر به کشف منابع اشعه کیهانی شد. | ||
۲۰۰۳ | آلکسی آلکسیویچ آبریکوسوف | روسیه آمریکا | برای کمکهای پیشگام به تئوری ابررسانایی و ابرشاره | |
ویتالی لازاریویچ گینزبرگ | روسیه | |||
آنتونی جیمز لگت | بریتانیا آمریکا | |||
۲۰۰۴ | دیوید گراس | آمریکا | برای کشف آزادی مجانبی در نظریه نیروی هستهای قوی | |
دیوید پولیتزر | آمریکا | |||
فرانک ویلچک | آمریکا | |||
۲۰۰۵ | روی جی. گلوبر | آمریکا | برای همکاری در نظریه کوانتومی انسجام نوری | |
جان هال | آمریکا | برای مقالات خود جهت توسعه مبتنی بر لیزر، دقت طیفبینی، روش شانه بسامد نوری | ||
تئودور هانش | آلمان | |||
۲۰۰۶ | جان ماتر | آمریکا | برای کشف شکل مربوط به تابش جسم سیاه و ناهمسانگردی در تابش زمینه کیهانی | |
جرج اسموت | آمریکا | |||
۲۰۰۷ | آلبر فر | فرانسه | کشف مقاومت مغناطیسی بزرگ | |
پتر گرونبرگ | آلمان | |||
۲۰۰۸ | ماکوتو کوبایاشی | ژاپن | کشف منشأ تقارن شکسته و اثبات وجود حداقل سه دسته از کوارکها در طبیعت | |
شیهید ماسکاوا | ژاپن | |||
یوایچیرو نامبو | آمریکا | کشف مکانیسم شکست خود به خود تقارن در ذرات زیراتمی | ||
۲۰۰۹ | چارلز کائو | هنگ کنگ بریتانیا آمریکا | پژوهش منجر به اختراع فیبر نوری برای مخابرات نوری | |
ویلارد بویل | کانادا | اختراع سی سی دی یا ردیاب نور، دستگاه بارجفتشده | ||
جرج ئی. اسمیت | آمریکا | |||
۲۰۱۰ | آندره گایم | روسیه هلند | برای آزمایشهای پیشگامانه در رابطه با مواد دوبعدی گرافین | |
کنستانتین نووسلف | روسیه بریتانیا | |||
۲۰۱۱ | آدم ریس | آمریکا | برای کشف انبساط شتابان جهان از طریق ابرنواخترهای دوردست. | |
سال پرلموتر | آمریکا | |||
برایان اشمیت | آمریکا استرالیا | |||
۲۰۱۲ | سرژ هاروش | فرانسه | برای پیداکردن روشهای آزمایش تکسیستمهای کوانتمی | |
دیوید واینلند | آمریکا | |||
۲۰۱۳ | پیتر هیگز | بریتانیا | برای کشف بوزون هیگز | |
فرانسوا انگلرت | بلژیک | |||
۲۰۱۴ | ایسامو آکاساکی | ژاپن | برای ابداع دیودهای کارآمد منتشرکنندهٔ نور آبی (الایدی) | |
هیروشی آمانو | ژاپن | |||
شوجی ناکامورا | ژاپن آمریکا | |||
۲۰۱۵ | تاکاکی کاجیتا | ژاپن | برای کشف نوسان نوترینو که نشان داد نوترینو دارای جرم است. | |
آرتور بی مکدانلد | کانادا | |||
۲۰۱۶ | دیوید جی تاولس | بریتانیا آمریکا | برای کشف نظری تغییر حالتهای توپولوژیکی و حالتهای توپولوژیکی ماده. | |
دانکن هالدین | بریتانیا آمریکا | |||
جان مایکل کوسترلیتز | بریتانیا آمریکا | |||
۲۰۱۷ | راینر وایس | آلمان آمریکا | برای آشکارسازی خیزابههای گرانشی و رصدخانه موج گرانشی تداخل لیزری (آشکارساز لایگو). | |
کیپ تورن | آمریکا | |||
بری بریش | آمریکا | |||
۲۰۱۸ | آرتور اشکین | آمریکا | برای نوآوری در زمینه «فیزیک لیزر»، به ویژه انبرک نوری و کاربرد آن در سیستمهای بیولوژیکی. | |
ژرار مورو | فرانسه | برای نوآوریهای نوآورانه در زمینه «فیزیک لیزر»، به ویژه روش منحصربهفرد تولید «پالسهای نوری نازک با شدت بالا». | ||
دانا استریکلند | کانادا | |||
۲۰۱۹ | جیم پیبلس | کانادا ایالات متحده آمریکا | «کشفیات نظری در زمینه کیهان شناسی فیزیکی» | |
میشل مایور | سوئیس | «کشف سیاره فراخورشیدی پگاسی۵۱ در اطراف ستارهای شبیه خورشید» | ||
دیدیه کلاز | سوئیس | |||
۲۰۲۰ | راجر پنروز | بریتانیا | «کشف ارتباط تشکیل سیاهچاله و نظریه نسبیت عام» | |
راینهارد گنتزل | آلمان | «کشف شیء فشرده با جرم بسیار بالا در مرکز کهکشان راه شیری» | ||
آندرهآ ام. گز | ایالات متحده آمریکا |
سال | برندگان نوبل فیزیک[الف] | ملیت[ب] | بر اساس[پ] | منبع | |
---|---|---|---|---|---|
۲۰۲۱ | سیوکورو مانابه | ژاپن ایالات متحده آمریکا | «برای مدلسازیهای مرتبط با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین» | ||
کلاوس هسلمان | آلمان | ||||
جیورجیو پاریسی | ایتالیا | «برای کشف اثر متقابل پدیدههای بههنجار و نامنظم و نوسانات در سامانههای فیزیکی از مقیاس اتمی تا سیاره ای» | |||
۲۰۲۲ | آلن اسپکت | فرانسه | «برای آزمایشهای تجربی بر روی فوتونهای درهمتنیده، اثبات شکست نامساویهای بل و پیشگامی برای علم اطلاعات کوانتمی» | ||
جان کلاوسر | ایالات متحده آمریکا | ||||
آنتون زیلینگر | اتریش | ||||
۲۰۲۳ | آن لوییلیه | سوئد | «برای روشهای تجربی که پالسهای اتوثانیهای نور را برای مطالعه دینامیک الکترون در ماده تولید میکنند» | ||
فرنتس کراوس | آلمان | ||||
پییر آگوستینی | فرانسه |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ فهرست برندگان جایزه نوبل فیزیک موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article فهرست برندگان جایزه نوبل فیزیک, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.