شورای همکاری خلیج فارس: بلوک تجاری منطقه‌ای در خاورمیانه

شورای همکاری خلیج فارس در ۲۵ مهٔ ۱۹۸۱ میلادی و با هدف یکپارچگی اقتصادی و نظامی تشکیل شد که از جمله اهداف کشورهای عضو، رسیدن به واحد پولی مشترک تا سال ۲۰۱۰ بود. مقر اصلی این شورا هم‌اکنون در ریاض پایتخت عربستان قرار دارد. در جریان بهار عربی در سال ۲۰۱۲ عربستان سعودی برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه و اعتراضات، پیشنهاد تبدیل شدن شورای همکاری خلیج فارس به «اتحادیه خلیج» با تعامل نظامی و سیاسی و اقتصادی بیشتر بین کشورها را مطرح کرد. شورای همکاری خلیج فارس همچنین دارای یک شورای برنامه‌ریزی دفاعی است که همکاری نظامی بین کشورهای عضو را هماهنگ می‌کند. بالاترین نهاد تصمیم‌گیری شورای همکاری خلیج فارس، شورای عالی است که به صورت سالانه تشکیل جلسه می‌دهد و از سران کشورهای عضو تشکیل می‌شود.

شورای همکاری خلیج فارس مجلس التعاون الخلیجی
پرچم نشان
اعضای شورای همکاری خلیج فارس
مرکز فرماندهی	کویت (شهر)، کویت
زبان(های) رسمی	عربی
نوع	بلوک تجاری
عضویت	بحرین  کویت  عمان  قطر  عربستان سعودی  امارات متحدهٔ عربی
حاکمان
• دبیرکل	جاسم محمد بدیوی
• ریاست شورای عالی	امارات متحده عربی
بنیان‌گذاری	۲۵ مه ۱۹۸۱؛ ۴۲ سال پیش (۱۹۸۱-25}})
مساحت
• کل	۲٬۶۷۳٬۱۰۸ کیلومتر مربع (۱٬۰۳۲٬۰۹۳ مایل مربع)
• آبها (٪)	۰٫۶٪
جمعیت
• برآورد سال ۲۰۲۱	۶۵٬۵۰۶٬۹۵۸ (25th)
• تراکم	۲۰٫۹۰ بر کیلومتر مربع (۵۴٫۱ بر مایل مربع)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)	برآورد ۲۰۱۹
• کل	$3.656 trillion (7th)
• سرانه	$۷۱٬۳۱۷ (7th)
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)	برآورد ۲۰۱۹
• کل	$1.646 trillion (10th)
• سرانه	$۳۴٬۵۳۲ (25th)
شاخص جینی (2012)	28.7 low
شاخص توسعه انسانی (2018)	0.840 45th
واحد پول	۶ پول رایج (ایزو ۴۲۱۷ in brackets) (BHD) دینار بحرین (KWD) دینار کویت (OMR) ریال عمان (QAR) ریال قطر (SAR) ریال سعودی (AED) درهم امارات
وبگاه رسمی	http://www.gcc-sg.org
Sum of component states' populations.

در حال حاضر شش کشور زیر عضو این شورای همکاری هستند:

•  عربستان سعودی
•  بحرین
•  امارات متحده عربی
•  قطر
•  عمان
•  کویت

شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند. این کشورها دارای بیش از ۳٬۰۰۰ کیلومتر مرز دریایی هستند و در مجموع ۴۰ درصد منابع نفتی و یک‌چهارم منابع گازی سراسر جهان را به خود اختصاص داده‌اند. این کشورها در مجموع ۵۰ میلیون جمعیت دارند. همگی اعضای کنونی شورا کشورهای پادشاهی هستند. قطر، بحرین و کویت پادشاهی مشروطه و عربستان سعودی و عمان پادشاهی مطلقه و امارات متحده عربی نیز سلطنت فدرال است. در ۱۵ دسامبر سال ۲۰۰۹ دولت‌های بحرین، کویت، قطر و عربستان سعودی تشکیل شورای پول برای وحدت پولی بین اعضای شورا را اعلام کردند. محمد صباح الصباح وزیر وقت امورخارجه کویت، در هشتم دسامبر سال ۲۰۰۹ گفت برای ایجاد وحدت پولی بین اعضای شورا ممکن است تا ده سال طول بکشد. عمان و امارات بعدها خروج خود را از این طرح اعلام کردند.

نیروی سپر جزیره (به عربی دِرْعُ الجَزیرَة) بازوی نظامی این شورا است که در سال ۱۹۸۴ ایجاد شد. در دسامبر ۲۰۰۷، شیخ احمد فهد الاحمد الصباح، رئیس شورای امنیت ملی کویت اعلام کرد که شورای همکاری خلیج فارس قصد دارد جایگزینی برای نیروهای سپر شبه جزیره ایجاد کند.

همچنین قرار است نیروی دریایی مشترک شورای تعاونی ملل خلیج فارس که نامش «گروه امنیتی ۸۱» است، در سال ۲۰۱۴ تشکیل شود. هنوز بررسی این طرح ادامه دارد و نمایندگان این کشورها دربارهٔ جزئیات طرح با یکدیگر مذاکره می‌کنند. این نیروی دریایی باید از مناطق آبی عربستان سعودی، بحرین، امارات متحدهٔ عربی، کویت، عمان، و قطر محافظت کند. مقر اصلی نیروی دریایی مشترکی که قرار است تشکیل شود بحرین خواهد بود. بحرین هم‌اینک محل استقرار ناوگان پنجم ایالات متحدهٔ آمریکا است همچنین در دسامبر ۲۰۱۴ اعلام شد که بریتانیا نیز سرگرم تأسیس یک پایگاه دریایی ۲۳ میلیون دلاری و دائمی در بحرین است که میزبان رزم‌ناوها و ناوهای هواپیمابر بریتانیایی خواهد بود. آسوشیتدپرس نوشت: «نیروی دریایی خلیج» قرار است به عنوان عامل بازدارنده‌ای علیه ایران عمل کند.

کشورهای عضو در مورد تشکیل یک نیروی مشترک پلیس به نام «پلیس تعاونی خلیج» (GCC-POL) نیز توافق کردند. نیرویی که وزیر خارجهٔ قطر آن را «مشابه با پلیس بین‌الملل (اینترپل)، اما در محدوده کشورهای عضو این شورا» توصیف کرد. این نیروی پلیس قرار است همکاری کشورهای عرب خلیج فارس علیه تروریسم را بهبود بخشیده، با قاچاق مواد مخدر، پول‌شویی و جرم‌های سایبری نیز مقابله کند.

در دسامبر ۲۰۱۸، امیر قطر اجلاس سالانه شورای همکاری خلیج فارس را نادیده گرفت و به جای آن یک نماینده فرستاد، اما در سال ۲۰۱۹ برای کاهش تنش‌ها بین اعضای شورا، امیر قطر نخست‌وزیر خود را به نمایندگی از دولت قطر به جلسه سالانه شورا اعزام کرد.

• وبگاه رسمی