کِچوآ (Qhichwa, Qiĉwa, Quechua) نام خانوادهای از زبانهای بومی سرخپوستان آمریکای جنوبی است که بیشتر در رشتهکوههای آند رواج دارد.
کچوآ، پرگویشورترین زبان سرخپوستی در قاره آمریکا است و شمار گویشوران آن از ۶ تا ۱۳ میلیون نفر برآورد میشود.
کچوا | |
---|---|
Kechua / Runa Simi | |
اقوام: | کچوا |
پراکنش: | مرکز کوههای آند شامل آرژانتین، بولیوی، کلمبیا، اکوادور، پرو و شیلی. |
تبار: | یکی از خانوادههای زبانی جهان |
زیرگروهها: | کچوا ۱ کچوا ۲ |
ایزو ۱–۶۳۹ | qu |
ایزو ۵–۶۳۹ | qwe |
گلاتولوگ | quec1387 |
نقشه پراکندگی کنونی زبانهای کچوا |
برخی از کچوآ-زبانان به این گروه زبانی اصطلاحاً «رونا سمی» (زبان مردم) میگویند. زبانهای کچوآ از جنوب کلمبیا تا آرژانتین رواج دارند اما بیشتر گویشوران آن در پرو (۷/۷ میلیون نفر)، بولیوی (۲٫۹ میلیون) و اکوادور (۱٫۵ میلیون) هستند و کچوا در این سه کشور از وضعیت رسمی برخوردار است. تقریباً ۲۵٪ پروییها به یک زبان کچوآ صحبت میکنند.
کچوآ در سدههای ۱۵ و ۱۶ میلادی زبان اصلی امپراتوری اینکا بود و هماینک نیز زبان میانجی آند مرکزی بهشمار میآید. کچوآ با خط لاتین نوشته میشود. به خاطر نفوذ روزافزون زبانهای اسپانیایی و پرتغالی، همواره از گستره و کاربرد کچوآ کاسته شده و میشود.
نیاکچوا |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
فارسی | گویش آیاکوچو | گویش کوزکو | گویش جنوبی کجوآ |
---|---|---|---|
آشامیدن | upyay | uhyay | upyay |
سریع | utqa | usqha | utqha |
کار کردن | llamkay | llank'ay | llamk'ay |
ما | ñuqanchik | nuqanchis | ñuqanchik |
(پسوند افزاینده) | -chka- | -sha- | -chka- |
روز | punchaw | p'unchay | p'unchaw |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ زبانهای کچوا موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article زبانهای کچوا, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.