زبان‌های هند

مهم‌ترین و اصلی‌ترین آنها زبان‌های هندوآریایی هستند که توسط ۷۸٫۰۵٪از مردم هند صحبت می‌شود. همچنین زبان‌های دراویدی توسط ۱۹٫۶۴٪ هندی‌ها استفاده می‌شود. زبانهای باقیمانده که توسط ۲٫۳۱٪ از جمعیت هند صحبت می‌شود شامل زبان‌های آستروآسیایی، چینی-تبتی، کرا-دای و چند زبان مشابه و زبان تک‌خانواده هستند. هند با ۷۸۰ زبان دومین کشور از لحاظ تعداد زبان در دنیا بعد از پاپوآ گینه نو با ۸۳۹ زبان می‌باشد.

زبان‌های هند
خانواده‌های زبانی هند
رسمی	زبان آسامی زبان بنگالی زبان بودو زبان دوگری زبان انگلیسی زبان گجراتی زبان هندی زبان کانارا زبان کشمیری زبان کونکانی زبان میتهیلی زبان مالایالم زبان مرآتی زبان مانیپوری زبان نپالی زبان اوریه زبان پنجابی زبان سانسکریت زبان سانتالی زبان سندی زبان تامیلی زبان تلوگو زبان اردو (کل: ۲۳, شامل ۲۲ زبان و زبان‌های رسمی، انگلیسی)
خارجی	زبان انگلیسی – ۲۵۹٬۶۷۸ (زبان مادری+زبان دوم) گویشور زبان پرتغالی زبان فرانسوی

با توجه به سرشماری هند در سال ۲۰۰۱، هند ۱۲۲ زبان اصلی و مهم و ۱۵۹۹ زبان‌های دیگر دارد، اما منابع دیگر، آمارهای متفاوتی را نشان می‌دهد که این مسئله مربوط به تفاوت‌های تعاریف زبان و گویش است. در سرشماری ۲۰۰۱ گزارش شده حدود ۳۰ زبان توسط بیش از یک میلیون بومی استفاده شده و ۱۲۲ زبان دیگر توسط بیش از ۱۰۰۰۰ نفر از مردم صحبت می‌شود. دو زبان میانجی مهم‌ترین نقش را در تاریخ زبانی هند بازی می‌کنند: فارسی و انگلیسی. فارسی‌زبان رسمی در دادگاه‌ها در دوران امپراتوری گورکانی هند بوده‌است. این زبان مدت زیادی به عنوان زبان اداری و رسمی بوده و برای قرن‌ها نقش مهمی ایفا می‌کرده تا زمانی که استعمار انگلیس بر هند تسلط می‌یابد و زبان انگلیسی تبدیل به مهم‌ترین زبان در هند می‌شود. این زبان در تحصیلات عالیه در بسیاری نواحی دولتی هند بکار گرفته می‌شود، البته زبان هندی متداول‌ترین زبان مورد استفاده در هند امروزی می‌باشد؛ و نقش زبان میانجی بین شمال و نواحی مرکزی هند را ایفا می‌کند. تحرکات ضد هندی در جنوب هند بخصوص در ایالت تامیل نادو و کارناتاکا، بنگال غربی، آسام، پنجاب، و سایر نواحی غیر هندی وجود داشته که البته شروع به توجه به زبان هندی در این نواحی نیز آغاز شده‌است.

زبانهای جنوب هند از زبان‌های دراویدی سرچشمه گرفته‌اند. زبان دراویدی بسیار قدیمی است و به چهار گروه تقسیم می‌شود: شمال، مرکز، جنوب مرکزی و جنوب دراویدی.

آمار سال ۲۰۰۱ از زبان‌ها و گویش‌های دیگری که بیش از یک میلیون گویشور داشته و بیشتر آنها در زیرمجموعه زبان هندی طبقه‌بندی می‌شود:

• زبان‌های رسمی هند
• زبان فارسی در هند
• سرایندگان ایرانی در شبه‌قاره هند
• نقش پارسی بر احجار هند
• زبان‌های پاکستان
• برنامه هشتم قانون اساسی هند