واجگاه (مخرج حروف) یا جایگاه تولید (به انگلیسی: place of articulation) یکی از معیارهای اساسی در دستهبندی آواهای گفتار است.
در آواشناسی تولیدی، جایگاه تولید به نقطهای اشاره دارد که در آن اندامهای گفتار انواع مختلف آواهای همخوان را ایجاد میکنند. آواشناسی امروزی ۱۱ نقطه مجزا را در اندام گفتار شناسایی میکند: دولبی، لبیدندانی، دندانی، لثوی، برگشته، لثویکامی، کامی، نرمکامی، ملازی، حلقی و چاکنایی. چنین تقسیمبندیای معیار افقی را برای تقسیمبندی جایگاههای تولید به کار میبرد که خود به نوعی مشکلساز است. برای نمونه با چنین ملاکی نمیتوان تقسیمبندی صحیحی از آواهایی که تنها یک طرف زبان در ایجاد بست درگیر هستند، ارائه کرد. مطالعات جدید با ادغام تقسیمبندیهای سنتی نوع دیگری از تقسیمبندی را پیشنهاد میکند که بر اساس اندامهای تولیدی فعال است: لب پائین (لبی)، تیغه زبان (پیشین)، تنه زبان (پس زبانی)، ریشه زبان (ریشهای) و تارآواها (چاکنایی).
لدیفوگد و مدیسون تعداد جایگاه تولید را ۱۷ مورد میدانند: دولبی، لبیدندانی، زبانیلبی، دروندندانی، نوکدندانی، دندانیلثوی، نوکلثوی، لثوی، نوکبرگشتی، لثویکامی، برگشتی، کامی، نرمکامی، ملازی، حلقی، برونچاکنایی و چاکنایی.
دو دسته بندی دیگر هم از واکهها شده است که بر پایه آواهای شنیداری است. در دسته بندی نخست از بخشبندی آواهای برآمده از پیش و پس دهان و اندام های آواساز، دو دسته پیشین و پسین، برگرفته اند. در دومی بر پایه اندازه برخاستگی یا بلندای زبان در ساخت واکه ها سه گروه باز(افتاده) ، میانه (نیم افراشته) و بسته (افراشته) به دست میآید. با این حال، در نبود همبستگیهای کالبدشناختی مشخص، بررسی واکهها بر پایه واجگاه، کمتر رایج است.
ثمره ۸ واجگاه را در زبان فارسی شناسایی کردهاست:
This article uses material from the Wikipedia فارسی article جایگاه تولید, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.