Mönchengladbach
Mönchengladbach Alemaniako Ipar Renania-Westfalia estatuan dagoen hiria da.
Düsseldorf barrutian kokatzen da eta 2010an 257.993 biztanle zituen.
| Mönchengladbach Mönchengladbach | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| hiri handia | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||||||||||||
| Estatu burujabe |  Alemania | ||||||||||||||||||||
| Alemaniako estatua |  Ipar Renania-Westfalia | ||||||||||||||||||||
| Eskualdea | Düsseldorf | ||||||||||||||||||||
| Alkatea | Felix Heinrichs (en)  | ||||||||||||||||||||
| Izen ofiziala | Mönchengladbach | ||||||||||||||||||||
| Jatorrizko izena | Mönchengladbach | ||||||||||||||||||||
| Posta kodea | 41061–41239 | ||||||||||||||||||||
| Udalerri kodea | 05116000 | ||||||||||||||||||||
| Geografia | |||||||||||||||||||||
| Koordenatuak | 51°12′N 6°26′E / 51.2°N 6.43°E | ||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Azalera | 170.47 km² | ||||||||||||||||||||
| Altuera | 70 m | ||||||||||||||||||||
| Mugakideak | Viersen (en) , Rhein-Kreis Neuss (en) , Heinsberg (en) , Erkelenz, Schwalmtal eta Korschenbroich | ||||||||||||||||||||
| Demografia | |||||||||||||||||||||
| Biztanleria | 268.465 (2022ko abenduaren 31) 7.464 (2021) | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Dentsitatea | 1.574,85 bizt/km² | ||||||||||||||||||||
| Informazio gehigarria | |||||||||||||||||||||
| Telefono aurrizkia | 02161, 02166 | ||||||||||||||||||||
| Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||||||||||||||||||||
| Hiri senidetuak | Bradford, Roubaix, Verviers, North Tyneside (en) , Thurrock (en) , Roermond eta Pavlodar | ||||||||||||||||||||
| Matrikula | MG | ||||||||||||||||||||
| moenchengladbach.de | |||||||||||||||||||||
Etimologia
Gaur egun lur azpitik doan Gladbach errekak ematen dio izena hiriari. Beste Gladbach bat ere badagoenez (Bergisch Gladbach), honengandik bereizteko 1888an München-Gladbach izena eman zitzaion. Ondoren gertatu zena izan zen jendeak Munich (München) hiriko auzoa zela pentsatzen zuela eta nahasmena ekiditeko Mönchengladbach izena ezarri zioten 1960an. Dena dela, bertakoek Gladbach izena erabiltzen jarraitzen dute.
Geografia
Rhin ibaitik 16 kilometro mendebaldera dago, Niers errekak sortzen duen lautadan hain zuzen ere. Hiriaren zatirik handiena beraz erabat laua da. Parke eta baso ugari daude hirian.
Barruti eta auzoak
- Nord: Am Wasserturm, Dahl, Eicken, Gladbach, Hardt‑Mitte, Hardter Wald, Ohler, Venn, Waldhausen, Westend, Windberg
- Ost: Bettrath‑Hoven, Bungt, Flughafen, Giesenkirchen‑Mitte, Giesenkirchen‑Nord, Hardterbroich‑Pesch, Lürrip, Neuwerk‑Mitte, Schelsen, Uedding
- Süd: Bonnenbroich‑Geneicken, Geistenbeck, Grenzland‑Stadion, Heyden, Hockstein, Mülfort, Odenkirchen‑Mitte, Odenkirchen‑West, Pongs, Rheydt, Sasserath, Schloss Rheydt, Schmölderpark, Schrievers
- West: Hauptquartier, Hehn, Holt, Rheindahlen‑Land, Rheindahlen‑Mitte, Wanlo, Wickrath‑Mitte, Wickrath‑West, Wickrathberg
Historia
Lehenengo asentamenduak duela 300 edo 400.000 urtetakoak dira, bertan Homo erectus eta Neanderthalgo gizakiaren aztarnak aurkitu baitira. Neolito eta Brontze Aroko harri pilak ere aurkitu dira.
Mönchengaldbachen sorrera 974an fundaturiko Gladbach Monasterioari lotuta dago. XII mendean monjeek merkatua eratu zuten monasterioaren iparraldean eta bertan artisauak kokatuz joan ziren. 1364-66 urte inguruan Gladbach herri bihurtu zen. oraindik harrizko harresiaren aztarnaren bat gelditzen da. Julichko Dukerriaren barruan gelditu zen Gladbach.
1794ean Napoleonen tropek herria hartu zuten eta erlijioaren aurkako legeak aplikatuz 1802ean Monasterioa itxi arazi zuten. Monasterioko liburutegi erraldoia suntsitua gelditu zen gainera. 1815ean Prusiaren esku gelditu zen eta honek Landkreis Gladbach barrutiaren buru izendatu zuen. Bigarren Mundu Gerraren ondoren Ipar Renania-Westfalia estatuan sarturik gelditu zen.
Ondasun nabarmenak
- Rheydt jauregia (Schloss Rheydt): Pizkundeko jauregi ederra. 1180an jadanik aipatzen bada ere, XVI mendean berriztua izan zen. Gaur egun museoa da.
- Abteiberg Museum: Arte garaikidearen museoa.
Kirola
Borussia Mönchengladbach da hiriko futbol taldea. Bundesliga bost aldiz irabazteaz gain UEFA Kopa bi ere baditu.
1 Formulako bi gidari ere bertan jaioak dira, Heinz-Harald Frentzen eta Nick Heidfeld.
Hiri senidetuak
Mönchengladbach ondorengo hiriekin senidetuta dago:
North Tyneside (Erresuma Batua)
Roubaix (Frantzia)- Thurrock (Erresuma Batua)
Verviers (Belgika)
Roermond (Herbehereak)- Bradford (Erresuma Batua)
Hiritar ezagunak
- Hans Jonas, (1903-1993), filosofoa.
- Joseph Goebbels, (1997-1945), propaganda ministrari nazia.
- Joseph Hubertus Pilates, (1883-1967), Pilates metodoaren sortzailea.
- Jupp Heynckes, (1945-), futbolari-ohia eta trebatzailea.
- Marcell Jansen, (1985-), futbolaria.
Iruditegia
-
Abteiberg museoa -
Borussia Park futbol zelaia -
Tren geltoki nagusia
Kanpo estekak
- Mönchengladbach hiriko webgunea (Alemanez)
Datuak: Q2758
Multimedia: Mönchengladbach / Q2758
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Mönchengladbach, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.