Juan Kruz Igerabide: Euskal idazlea

Sari garrantzitsuak jaso ditu, besteak beste, Haur eta Gazte Literaturako Euskadi Saria 1999an, eta Espainiako Kritika Saria birritan, 1994an eta 2003an.

Juan Kruz Igerabide
Irudi gehiago
Ahotsa
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Juan Cruz Iguerabide Sarasola
Jaiotza	Aduna, 1956ko martxoaren 24a (68 urte)
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, unibertsitateko irakaslea, itzultzailea, poeta eta Wiki Euskarafilologoa
Lantokia(k)	Euskal Autonomia Erkidegoa
Jasotako sariak	ikusi Euskadi saria - Euskarazko haur eta gazte literatura  (1999) : Jonas eta hozkailu beldurtia Beterriko Liburua Ohorezko Literatur Aipamena  (2005) : Hauts bihurtu zineten Kritika Saria euskarazko poesiari  (1994) : Sarean leiho Kritika Saria euskarazko poesiari  (2003) : Mailu isila Espainiako Haur eta Gazte Literaturaren Sari Nazionala  (2018) Lauaxeta Saria  (2016)
Kidetza	Euskaltzaindia

Magisteritza ikasketak egin eta Lehen eta Bigarren Hezkuntzan irakasle aritu zen zenbait urtetan; gerora, Euskal Filologian doktoregoa egin zuen, eta EHUn Euskara Teknikoko irakaslea da. Gaur egun, euskara teknikaria da EHUko Euskara Zerbitzuan. Azken urteotan, EHUko Mikel Laboa katedraren zuzendaria ere bada. 2003an euskaltzain urgazle izendatu zuten.

Idazle oparoa ez ezik, ikerlaria ere bada. Haur Literaturan ikerketak egin izan ditu, batez ere, poesia aztertuz. Aipatzekoa da 1993an osatutako ikerlana; ahozko tradizioaren alorra aztertzen duen Bularretik mintzora: haurra, ahozkotasuna eta literatura (Erein, 2000).

Ikerlan hori amandre ipuinetatik abiatzen da, ipuinen jatorria, funtzioak, erabilera, ideologia, eta abar landuz. Izan ere, haurraren eta literaturaren arteko harremana du aztergai, haur txikiei kontatzen zaizkien ipuinak, ipuin horien eragina haurrengan, psikoanalisiak zer dioen... baita egungo gizartean zer betebehar duten amandre ipuinek ere.

Heldu literatura

Haur eta gazte literaturako liburu askoren egilea den arren, heldu literaturan eman zituen bere lehen urratsak: Notre-Dameko oihartzunak (1984) poesia liburuarekin. Haren atzetik etorri ziren Bizitzarekin solasean (1989), Sarean leiho (1994) eta Mailu isila (2002) Espainiako Kritika Saria euskarazko poesiari. Eta horiekin tartekaturik, aforismo liburuak ekarri zituen egileak: Herrenaren arrastoan (1998) eta Egia hezur (2004). 2005ean Beterriko Liburua Ohorezko Literatur Aipamena lortu zuen Hauts bihurtu zineten nobelagatik. Ondoren bi eleberri agertu ziren: Elurra sutan (2009) eta Zangotraba (2014). Tarte baten ondoren, 2021ean, beste eleberri argitaratu zuen: Doneaneko alaba.

Haur eta gazte literatura

 

Haur narrazioari dagokionez, Igerabidek hogeitik gora ipuin idatzi ditu, tartean Grigor protagonista dutenak: Egunez parke batean (De día en un parque; Alberdania, 1993), Gauez zoo batean (De noche en un zoo; Alberdania, 1994), Denboraldi bat ospitalean (Una temporada en el hospital; Alberdania, 1995) eta Oporraldi bat baserrian (Vacaciones en el caserío; Alberdania, 1996). 1999an Euskadi Haur eta Gazte Literatura Saria irabazi zuen Jonas eta hozkailu beldurtia lanarekin. Jonas eta hozkailu beldurtiaren bidez aurkezturiko pertsonaia izango zen ondoren beste ipuin askoren protagonista.

Gazteentzako poesia ere idatzi du, Kartapazioko poemak (Karlos Linazasororekin batera; Ibaizabal, 1998), Hosto gorri, hosto berde/Hoja roja, hoja verde (Edizio elebiduna; Atenea, 2002) baita narratiba ere. Azken horri dagozkio Helena eta arrastiria (Elkar, 1999; Helena y el sol poniente, Editores Asociados, 2000), Hamabi galdera pianoari (Alberdania, 1999; Doce preguntas a un piano, Edebé, 2006), Begi argi horiek (Esos ojos claros; Aizkorri, 2000), Hiru ahizpa (Tres hermanas; Erein, 2003) eta Bosniara nahi (Aizkorri, 2003; Volver a Bosnia, Everest, 2005).

Literatur proposamen desberdinak bilatzen ere saiatzen da eta horren emaitza dira Elena Odriozola ilustratzailearekin osatutako Eguberria (Nerea, 2012), Eguberriko tradizioa, mitoak, ahozko kultura eta literaturaren inguruan egin duen bilketa eta dokumentazio lanaren emaitza, eta Ur: euriaren liburua (Denonartean, 2014) jolasak, musika, liburua, eta irudi solteak biltzen dituen kartoizko kutxatxoa.

2018an Abezedario tititrijario (letren txotxongiloa) (Abecedario titiridario (el guiñol de las letras), Denonartean, 2017) lanagatik Espainiako Haur eta Gazte Literaturaren Sari Nazionala jaso zuen. Epaimahaiak "oihartzun sinbolisten aliterazioaz, nonsense umoreaz, absurdoaz, errodariar fantasiaz eta euskal ahozko tradizioaren oihartzunez elikatzen den hizkuntza poetikoaren erabileran maisutasunagatik" saritu du egilea.

 

Haren liburuen zerrenda oso luzea eta oparoa da: narrazioa, nobela, saiakera, poesia, haur eta gazte literatura... denetarik idatzi du. Hauek dira azken urteetan haur eta gazte literaturan idatzi dituenak:

• Gorputz osorako poemak (2005, Aizkorri)
• Ilargia ezpainetan (2006, Erein)
• Pipitaki (2006, Aizkorri)
• Adio Jonas (2007, Aizkorri)
• Sudurretik txintxilika (2007, Edebe-Giltza)
• Haizearen tunela (2009, Giltza)
• Misterioa argitu arte (2010, Elkar)
• Motoa (2012, Alberdania)
• Ur: euriaren liburua (2014, Denonartean)
• Satorra hegan (2015, Edebe-Giltza)
• Ez lemaio. Arrasateren erreketa (2017, Beta)
• Doneaneko alaba (2021, Alberdania)
• Motx-Motxean: aforimoak hasiberrientzat (2021, Denonartean) Koldobika Jauregiren irudiekin.

• Ura Saltoka (2023, Alberdania)

Poesia

• Notre-Dameko oihartzunak (1984, Elkar)
• Bizitzarekin solasean (1989, Elkar)
• Sarean leiho (1994, Alberdania)
• Mailu isila (2002, Alberdania)
• Aienatze-marra-Línea de fugacidad (2009, Centro de Lingüística Aplicada Atenea)
• Lainoa janez (2015, Erein)
• Maite poemak hasiberrientzat (2016, Denonartean)
  

• 1994: Kritika Saria, Sarean leiho lanarekin.
• 1997: Baporea Saria, Gau, gau, gau. Oi zein ituna lanarekin.
• 1999: Euskadi Saria, Jonas eta hozkailu beldurtia lanarekin.
• 2003: Kritika Saria, Mailu isila lanarekin.
• 2005: Beterriko Liburua Ohorezko Literatur Aipamena, Hauts bihurtu zineten lanagatik.
• 2006: Baporea Saria, Kakotxen k herrialdea lanarekin.
• 2018: Espainiako Haur eta Gazte Literaturaren Sari Nazionala, Abezedario titirijario lanarekin. (il. Elena Laura)

• Gipuzkoako idazleen zerrenda

• Juan Kruz Igerabide literaturaren zubitegian
• Juan Kruz Igerabideren hainbat poema basqueliterature.com webgunean
• Juan Kruz Igerabideren lanak Alberdania argitaletxean
• Juan Kruz Igerabideren ipuin bat landuta C1 mailarako: mintzamena
• Juan Kruz Igerabideri elkarrizketa
• Elkarrizketa Ikasbilen
• Lainoa janez liburuaren aurkezpena Berrian

Bideoak

• (Gaztelaniaz) CILIJ Fundazioaren elkarrizketa
• (Gaztelaniaz) haurrekin topaketa, CILIJ Fundazioak antolatua
• "Zangotraba" eleberriaz, Sautrela saioan
• Idazle eskola 2009
• Et incarnatus orkestra

• Idazlea itzultzaileen lantegian, 2013