Aiako Harria: Euskal Herriko mendilerroa

Oiartzun, Irun eta Lesakaren (Nafarroa Garaia) artean dago. Mendi berezi-berezia da, ez delako sortu orogenia bidez, baizik eta granitozko intrusio batez.

Aiako harria
Datu orokorrak
Mendirik altuena	Erroilbide
Garaiera	837 m
Mota	mendilerro
Geografia
Koordenatuak	43°18′59″N 1°47′57″W / 43.31649°N 1.79909°W / 43.31649; -1.79909
Honen parte da	Bortzirietako mendigunea
Mendikatea	Pirinioak
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Gipuzkoa
Babestutako-eremua	Aiako Harriaren natura parkea
Geologia
Material nagusia	Granito

Bertan, bista izugarriez gozatzeko aukera dago eta horretarako natura parkea bihurtu zuten, Urdaburu mendiarekin batera. Honekin batera, bere faunaz gozatzeko aukera ere ematen du.

Mendigune hau hiru tontorrez osatuta dago, 4 kilometroko luzaera gorabeheratsuarekin, garaienak 837 metro neurtzen dituela: iparraldekoa Hirumugarrieta (Aiako Harria) (806 m), erdialdekoa Txurrumurru (821 m) eta hegoaldekoa Erroilbide (837 m).

1. Erroilbide, 832 m 43°16′54″N 1°47′07″W / 43.2816724°N 1.7853886°W / 43.2816724; -1.7853886 (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
2. Lizarretako gaina, 824 m 43°16′59″N 1°47′04″W / 43.2830495°N 1.7844861°W / 43.2830495; -1.7844861 (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
3. Txurrumurru, 821 m 43°17′07″N 1°47′00″W / 43.2852716°N 1.7834435°W / 43.2852716; -1.7834435 (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
4. Hirumugarrieta, 809 m 43°17′13″N 1°47′01″W / 43.2869198°N 1.7834846°W / 43.2869198; -1.7834846 (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
5. Arrisoro, 762 m 43°16′47″N 1°47′13″W / 43.2797528°N 1.7869304°W / 43.2797528; -1.7869304 (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
6. Muganix, 758 m 43°17′19″N 1°47′10″W / 43.2886405°N 1.7861005°W / 43.2886405; -1.7861005 (Gipuzkoa)
7. Errekarte Harria, 652 m 43°17′13″N 1°47′15″W / 43.2868364°N 1.7875046°W / 43.2868364; -1.7875046 (Gipuzkoa)
8. Irufagoeta, 534 m 43°17′41″N 1°46′33″W / 43.2947793°N 1.7757588°W / 43.2947793; -1.7757588 (Gipuzkoa)
9. Erlaitz, 497 m 43°18′20″N 1°45′31″W / 43.3055633°N 1.7587369°W / 43.3055633; -1.7587369 (Gipuzkoa)
10. Belitz, 484 m 43°18′01″N 1°48′11″W / 43.3003639°N 1.8031521°W / 43.3003639; -1.8031521 (Gipuzkoa)
11. Pagogaña, 482 m 43°18′11″N 1°45′04″W / 43.3031665°N 1.7511415°W / 43.3031665; -1.7511415 (Gipuzkoa)
12. Arburu, 476 m 43°18′20″N 1°47′00″W / 43.305629°N 1.7832842°W / 43.305629; -1.7832842 (Gipuzkoa)
13. Atseginarri, 391 m 43°18′56″N 1°45′26″W / 43.3155317°N 1.7572615°W / 43.3155317; -1.7572615 (Gipuzkoa)
14. Egieder 330 m 43°17′58″N 1°50′01″W / 43.2995488°N 1.8334841°W / 43.2995488; -1.8334841 (Gipuzkoa)
15. Arkaleko Arkaitzak 250 m 43°18′50″N 1°50′46″W / 43.3139666°N 1.8460539°W / 43.3139666; -1.8460539 (Gipuzkoa)
16. San Martzial, 249 m 43°19′41″N 1°45′41″W / 43.3281662°N 1.7613849°W / 43.3281662; -1.7613849 (Gipuzkoa)
17. Urkabe 234 m 43°18′15″N 1°51′30″W / 43.3041675°N 1.8582652°W / 43.3041675; -1.8582652 (Gipuzkoa)
18. Galbailurra 190 m 43°18′25″N 1°51′41″W / 43.3070336°N 1.8612579°W / 43.3070336; -1.8612579 (Gipuzkoa)
19. Trapada 186 m 43°18′42″N 1°51′50″W / 43.3117088°N 1.8638866°W / 43.3117088; -1.8638866 (Gipuzkoa)

Aiako harriaren natura parkeak 6.913 hektareako zabalera du. Gipuzkoako Bidasoaldea, Oiartzualdea, eta Donostialdea eskualdeak hartzen ditu barne, Irun, Errenteria, Oiartzun, Donostia eta Hernani udalerriek osatzen dutelarik. Ekialdean, Bortziriekin ( harria mendiguneaz beraz gain, beste tontor hauek osatzen dute parkea: Zaria (635m), Bunanagirre (781 m), Bianditz (797 m), Errenga (786 m), Irufagoeta (534 m), Erlaitz (498 m), Pagogaña (480 m), Urdaburu (599 m) eta Aldura (537 m).

•  
  Hirumugarrieta (Aiako Harria) mendiaren gailurra eta Irun, Hendaia eta Hondarribiaren ikuspegia.
•  
  Donostia, Pasaia, Errenteria eta Lezo udalerrien ikuspegia, Hirumugarrietako igoeran.
•  
  Txurrumurru eta Erroilbide mendiak, Hirumugarrietatik ikusita.
•  
  Aiako Harriak Xoldotik, BIriatutik

Aiako harriaren natura parkeko sarreretako batean dago Arditurri meatzegunea. Erabateko meatze paisaia eskaintzen du, oraindik ikusgai baitira zerura irekitako harrobiak, probetxuzko mearik ez zuten harri hondakinen zabortegiak, ustiapen garaiko eraikinak, eta garai batean minerala Pasaiako portura eramateko erabiltzen zen trenbide zaharraren bidea (gaur egun bidegorri bilakatua).

Interpretazio zentroa meategiko laborategia izan zen eraikinean dago, eta meazuloan barrena bisitaldi gidatua egiteko aukera ematen du.

• Euskal Herriko natura parkeak.
• Euskal Herriko mendilerroen zerrenda
• Nafarroako Pirinioa

• Aiako Harria euskal-herria.org web gunean
• (Gaztelaniaz) Aiako Harria Natura Parkearen aspektu geografikoak