Friedrich Schiller

Johann Christoph Friedrich von Schiller (Marbach am Neckar, 10 ed novèmber 1759 - Weimar, 9 ed màǵ 1805) 'l è stê un puvéta, filòśuf, scritōr e stòric tudèsc.

In dal 1780 al Schiller al dvèinta dutōr di suldê a Stuchèrda. In dal 1781 al dà al stampi I maśnadiēr in manéra anònima. In dal 1783, mèinter ch'l è andê a lavurèr cuma bibliotechêr, al sòtascrìv un cuntrât ed du an cuma puvéta 'd teàter a Mannheim. I an ch' i seguìsen, al Schiller al gh'la chèva 'd viaśèr, c'm'a Leipzig, a Dresda e a Weimar e 'l incòuntra per la prìma volta al Goethe in dal 1788. Sèimper in dal 1788 al gh'la chèva ed dvintèr profesōr ed storia e filuśufìa a Jena; al scrìv dagli ōvri 'd storia e al cgnùs 'l Humbolt.

In dal 1790, al Schiller al spóśa la Charlotte von Lengefeld.

In dal 1799 al Goethe 'l al persuêd a scrìver di èter pês ed teàter. Al tōś, insèm a lò, la diresiòun dal teàter edla Córt grànduchèla ch'al dvèinta présti al méj dal teàter tedèsc e 'l permèt 'l arnàser 'dal gener dramàtic.

In dal 1802 i gh'dàn al tìtul nobiliêr e 'l so cugnòm al dvèinta "von Schiller". Al mōr a 45 an ed tuberculōś.

I só drama

• Die Räuber, (I maśnadiēr) (1781)
• Die Verschwörung des Fiesco zu Genua (1784)
• Kabale und Liebe. Ein Bürgerliches Trauerspiel (1783)
• Dom Karlos, Infant von Spanien (1787/88)
• Wallenstein (1799), trilugìa cumpòsta da
  • Wallensteins Lager (Al camp ed Wallenstein) (1796)
  • Die Piccolomini (Ai Piccolomini), (1798)
  • Wallensteins Tod (La mort ed Wallenstein) (1799)
• Maria Stuart (La Marìa Stuàrda) (1800)
• Die Jungfrau von Orléans (La ragasóla 'd Orleàn) (1801)
• Die Braut von Messina (La spóśa 'd Mesèina) ((1803)
• Wilhelm Tell (1803/04)
• Demetrius (mìa finî, 1805)

Èter progêt

• Wikisource contiene opere originali di o su Friedrich Schiller
• Wikiquote contiene citazioni di o su Friedrich Schiller
• Wiki Commons contiene file multimediali su Friedrich Schiller

Colegamèint estèren

• (IT) La só schéda in sìm'a la Treccani.

Noti e referèinsi