Längua Emiglièna-Rumagnôla

L’emiliân-rumagnōl (in italiân emiliano-romagnolo) l’é un gróp ed léngui ed la famàéja ed léngui gallo-italica parlê int l’Êlta Itâlia. L’insèm de sté varietê, cgnusûda cme léngua emiliâna-rumagnōla, l’é arcgnusûda tr’al léngui pió céchi ed l’Europa fîn dal 1981.

La léngua emiliâna-rumagnōla l’é ‘na léngua regionêla cme la dîs la Carta europea delle lingue regionali o minoritarie, ch’ la cunfêrma che per: « … lingue regionali o minoritarie si intendono le lingue […] che non sono dialetti della lingua ufficiale dello stato ». La Carta europea delle lingue regionali o minoritarie l’é stêda cunfermêda al 25 ed zògn dal 1992 e l’é in vigōr dal 1 mêrz 1998. L’Itâlia l’à firmê sté chêrta al 27 ed zògn dal 2000 mó l’an ‘n’à mìa incòra apruvêda.

La léngua emiliâna-rumagnōla l’é stêda arcgnusûda fîn da i tèimp dal Biondelli* cme ‘na léngua gallo-italica, insèm al légor, al lumbêrd e al piemuntèiṣ. Al lèngui gallo-italichi fân pêrt dal léngui gallo-romanzi e dal gròp pió grând dal léngui romanzi ed sîra, secònd la distinsiòun ed von Wartburg*.

La léngua emiliâna-rumagnōla l’é parlêda int l’Emélia-Rumâgna, int la pêrt ed sōvra dal Mêrchi (pruvîncia ed Pêṣer) e in Tuscâna (pruvîncia ed Mâsa-Carēra). L’a ‘s divèd in dō pêrti: l’Emigliàn e al Rumagnōl. A’s pèinsa che la divisiòun tr’al dō sesiòun descréti sōvra la sia sucèsa a l’inési dal Medioēv, quând i Bizantèin gvernêven la Rumâgna e i Longobêrd l’Emélia.

Materiêl pr'andêregh in fònda

(manca)Lésta di léber e documèint impurtântLésta di lébber e documèint impurtantBibliografia ed opere di riferimento:

• B. Biondelli "Saggio sui dialetti Gallo-italici" , 1853.
• Walter von Wartburg, Die Ausgliederung der romanischen Sprachräume, 1950.

Colegamèint d'ed fōra

• (EN) Chêrta Europea dal Léngui Regionêli o dal minorânsi
• (IT) La variazione sociolinguistica: analisi degli usi linguistici a San Prospero (Modena) - Tesi di Laurea di Alice Cavallini
• (IT) "Dialetti Emiliano-romagnoli" ed Fabio Foresti per l’Enciclopedia dell'Italiano edl’Enciclopedia Treccani
• (IT) Un vocabolàri ed dialèt emiliân-rumagnōl in dla reda

St artéccol qué l é scrétt in bulgnaiṡ

Al emigliàn-rumagnôl (in itagliàn emiliano-romagnolo) l é un grópp ed dialétt dla famàjja ed länguv gâl-itâlica bacajè int l'Èlta Itâglia. Al insàmm ed ste varietè, cgnusó cme längua emiglièna-rumagnôla, l é arcgnussó stra äl länguv pió céṅni dl'Euròpa fén dal 1981.

La längua emiglièna-rumagnôla l é na längua regiunèla cme al dîṡ la Carta europea delle lingue regionali o minoritarie, ch’la cunfairma che par « … lingue regionali o minoritarie si intendono le lingue […] che non sono dialetti della lingua ufficiale dello stato ». La Carta europea delle lingue regionali o minoritarie l é stè cunfarmè al 25 ed żóggn dal 1992 e l é in vigåur dal prémm ed mèrz dal 1998. L’Itâglia l'à firmè sta chèrta al 27 ed żóggn dal 2000 mo 'l an brîṡa ancåura ratifichè.

La langua emiglièna-rumagnôla l é stè arcgnussó fén di ténp dal Biondelli* cme ‘na längua gâl-itâlica, insamm al léggur, al lunbèrd e al piemuntaiṡ. Äl länguv gâl-itâlichi fan pèrt däl länguv gâl-rumànżi e dal grópp pió grand ed länguv rumànżi ed sîra, secånnd la distinziån dal von Wartburg*.

La langua emiglièna-rumagnôla l é bacajè int l'Emégglia-Rumâgna, int la pèrt ed såura dal Mèrc (pruvénzia ed Pêṡer) e in Tuschèna (pruvénzia ed Mâsa-Carèra), in Lunbardî (pruvénzia ed Mantva, sud-est dla pruvénzia ed Carmåṅna) e Vênet (Transpadèna Fraraiṡa). La s divîd in dû troncón: l’emigliàn e al rumagnôl. As pänsa che la diviṡiån stra äl dåu sezión descrétti såura la sia capitè al cminzéppi dal Mediuêv, quand i Bizantén guvernèven la Rumâgna e i Lungubèrd l’Emégglia.

Riferimént

• Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, 1853.
• Walter von Wartburg, Die Ausgliederung der romanischen Sprachräume, 1950.

St’artéchel ché ’l é stê scret int la koinè Emijana.

Al emijan-rumagnaul (in itajan emiliano-romagnolo) l é un grop ed dialet dla famèja ed laingv gal-italga bacajê int l'Êita Itaja. Al insèm ed ste varietê, gnusû cum laingua emijana-rumagnaula, l é argnusû str’el lainguv pió ceini dl’Evrôpa fin dal 1981.

La laingua emijana-rumagnaula l’é na laingua regiunêla cum la dix la Carta europea delle lingue regionali o minoritarie, ch’la cunfairma che par « … lingue regionali o minoritarie si intendono le lingue […] che non sono dialetti della lingua ufficiale dello stato ». La Carta europea delle lingue regionali o minoritarie l’é stê cunfarmê al 25 ed zogn dal 1992 e l’é in vigour dal prem ed mêrç dal 1998. L’Itaja l’à firmê sta chêrta ché al 27 ed zogn dal 2000 mo ’l an mega incoara ratifichê.

La laingua emijana-rumagnaula l’é stê argnusû fin di teinp dal Biondelli* cum na laingua gal-italga, insèm a’l ligurein, a’l lunbêrd es a’l piemuntaix. El laingv gal-italghi fan pêrt del laingv gal-rumanzi e dal grop pió grand ed lainguv rumanzi ed sira, secound la distinsioun dal von Wartburg*.

La laingua emijana-rumagnaula l’é bacajê int l'Emeja-Rumagna, int la pêrt ed soura del Mêrch (pruveinsa d Peixer) e in Tuscana (pruveinsa dla Masa e Carêra), in Lunbardie (pruveinsa d Mantva, sud-est dla pruveinsa d Carmouna) e Vènet (Transpadana Fraraixa). La s partes in du truncon: ’l emijan e al rumagnaul. As painsa che la divixioun str’el dou seçioun dscreti soura la sepa capitê al cminsepi dal Mediueiv, quand i Bizantein guarnêven la Rumagna e i Lungubêrd l’Emeja.

Riferimeint

• Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, 1853.
• Walter von Wartburg, Die Ausgliederung der romanischen Sprachräume, 1950.