Ζάγκρεμπ: πρωτεύουσα της Κροατίας

Έχει πληθυσμό 973.589 κατοίκους (2005). Στην ευρύτερη περιοχή ζουν 1.088.841 κάτοικοι. Η πόλη αποτελείται από τρία τμήματα: τα δύο παλαιότερα τμήματα (Κάπτολ και Γκόρνι Γκραντ) που βρίσκονται στο ψηλότερο σημείο κι από την Ντόνι Γκραντ ("Κάτω Πόλη") με εκτεταμένες σύγχρονες συνοικίες και βιομηχανικές περιοχές.

Ζάγκρεμπ
Σημαία Έμβλημα
Ζάγκρεμπ
Χώρα	Κροατία
Διοικητική υπαγωγή	Κροατία
Ίδρυση	1094
Προστάτης	Παναγία
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Tomislav Tomašević (από 2021)
Έκταση	641,2 km²
Υψόμετρο	158 μέτρα
Πληθυσμός	767.131 (31  Αυγούστου 2021)
Ταχ. κωδ.	10000
Τηλ. κωδ.	01
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) θερινή ώρα Κεντρικής Ευρώπης (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο αρχαίος οικισμός κοντά στην σημερινή πόλη του Ζάγκρεμπ ονομαζόταν Ανταυτονία, ιδρύθηκε τους πρώτους αιώνες μ.Χ. (1ος-5ος αιώνας μ.Χ.). Στην πρώτη ιστορική της εμφάνιση (1094) η πόλη του Ζάγκρεμπ παρουσιάζεται σε δύο μεγάλα ιστορικά κέντρα : το ανατολικό Καπτόλ στο οποίο ζούσε ο κλήρος και βρισκόταν ο Καθεδρικός ναός του Ζάγκρεμπ και το μεγαλύτερο το δυτικό Γκράντεκ στο οποίο ζούσαν έμποροι και τεχνίτες. Τις δύο συνοικίες ένωσε ο Μπάνος Γιόσιπ Γέλασιτς που έδωσε το όνομα του στην κεντρική πλατεία του Ζάγκρεμπ. Την περίοδο της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας το Ζάγκρεμπ ήταν σημαντικό οικονομικό και εμπορικό κέντρο η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, όταν η Κροατία ανεξαρτητοποιήθηκε έγινε η πρωτεύουσα της. Η ιστορία του Ζάγκρεμπ ξεκινάει από την χρονιά που ο Λαδίσλαος Α΄ της Ουγγαρίας στην επιστροφή του από εκστρατεία στην Κροατία ίδρυσε επισκοπή. Ο οικισμός Κάπτολ δημιουργήθηκε βόρεια από την θέση που βρίσκεται ο Καθεδρικός Ναός του Ζάγκρεμπ, στον απέναντι λόφο δημιουργήθηκε ο οχυρωμένος οικισμός του Γκράντεκ, τους δύο οικισμούς χώριζε ένα ρυάκι. Η άνω πόλη του Γκράντεκ είναι σήμερα το πιο καλοδιατηρημένο αστικό κέντρο στην Κροατία. Οι δύο οικισμοί δέχτηκαν την επίθεση των Τατάρων (1242).

Ο Μπέλα Δ΄ της Ουγγαρίας σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης για την προστασία που το παρείχε το Γκράντεκ από τους Τατάρους του αφιέρωσε έναν χρυσό ταύρο, οι πολίτες του απέκτησαν αυτονομία και ανεξάρτητη Δικαστική εξουσία. Πολλές φορές αναφέρεται η σύνδεση ανάμεσα στην επισκοπή του Κάπτολ και στην ελεύθερη πόλη του Γκράντεκ αλλά δεν εμφανίζονται σαν εννιαία πόλη πριν γίνει το Ζάγκρεμπ το κύριο πολιτικό κέντρο της Κροατίας, της Σλοβενίας και της Δαλματίας. Το Ζάγκρεμπ έγινε η πρωτεύουσα της Κροατίας (1557) και η έδρα του Μπάνου της Κροατίας (1621). Με πρόσκληση της Κροατικής κυβέρνησης ήρθαν στο Ζάγκραμπ Ιησουίτες και ίδρυσαν, μοναστήρι, τον ναό της Αγίας Αικατερίνης, σχολή που δίδασκε φιλοσοφία, θεολογία και νομική, το μετέπειτα Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ. Τον 17ο και τον 18ο αιώνα καταστράφηκε από φωτιές και επιδημίες, όταν καταστράφηκε από φωτιά το Βάραζντιν (1776) ο Ιωσήφ Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μετέφερε την κεντρική κυβέρνηση στο Ζάγκρεμπ.[50] Τον 19ο αιώνα το Ζάγκρεμπ ήταν το κέντρο της Κροατικής αναγέννησης και οικοδομήθηκαν πολλά ιδρύματα, ενοποιήθηκε (1850) με πρώτο δήμαρχο τον Τζάνκο Καμάουφ. Φιλοξένησε την Πανεπιστημιάδα (Univerzijada) το 1987 και τον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Τραγουδιού Eurovision το 1990. Το Ζάγκρεμπ ήταν από το 1945 πρωτεύουσα της Γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας της Κροατίας και από το 1991 είναι πρωτεύουσα της ανεξάρτητης νέας Κροατίας.

Το ιστορικό τμήμα της πόλης βόρεια της Πλατείας Μπαν Γέλατσιτς αποτελείται από το Γκόρνι Κραντ και το Κάπτολ, μεσαιωνικό αστικό σύνολο εκκλησιών, ανακτόρων, μουσείων, πινακοθηκών και κυβερνητικών κτιρίων, που είναι δημοφιλή για τους τουρίστες στις περιηγήσεις. Η πρόσβαση στην ιστορική συνοικία μπορεί να γίνει είτε πεζή ξεκινώντας από την Πλατεία Γιέλασιτς, είτε από ένα τελεφερίκ στη γειτονική Οδό Τομίτσεβα.

Τα πολλά μουσεία του Ζάγκρεμπ εκφράζουν την ιστορία, την τέχνη και τον πολιτισμό όχι μόνο του Ζάγκρεμπ και της Κροατίας, αλλά επίσης της Ευρώπης και του κόσμου. Περίπου τριάντα συλλογές σε μουσεία και πινακοθήκες περιέχουν πάνω από 3,6 εκατομμύρια εκθέματα, πέραν των εκκλησιαστικών και ιδιωτικών συλλογών. Το Αρχαιολογικό Μουσείο περιλαμβάνει σχεδόν 400.000 ποικίλα έργα τέχνης και μνημεία, που έχουν συγκεντρωθεί επί χρόνια από πολλές διαφορετικές πηγές. Διασημότερα είναι η Αιγυπτιακή συλλογή, η μούμια του Ζάγκρεμπ και επίδεσμοι με την αρχαιότερη Ετρουσκική επιγραφή στον κόσμο (Liber Linteus Zagrabiensis) καθώς και η νομισματική συλλογή. Το Κροατικό Εθνικό Ιστορικό Μουσείο διαθέτει μια από τις σημαντικότερες παγκόσμια συλλογές λειψάνων Νεάντερταλ που έχουν βρεθεί σε μία θέση. Αυτά είναι λείψανα, πέτρινα όπλα και εργαλεία του προϊστορικού «ανθρώπου της Κράπινα». Το Μουσείο περιλαμβάνει πάνω από 250.000 αντικείμενα κατανεμημένα σε πολλές διαφορετικές συλλογές.

 

Υπάρχουν περίπου 20 μόνιμα ή εποχιακά θέατρα και σκηνές. Το Κροατικό Εθνικό Θέατρο του Ζάγκρεμπ χτίστηκε το 1895 και το εγκαινίασε ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ της Αυστρίας. Η πιο γνωστή αίθουσα συναυλιών λέγεται «Βάτροσλαβ Λιζίνσκι», από το συνθέτη της πρώτης Κροατικής όπερας και χτίστηκε το 1973. Στου κήπους στην πλατεία Δημοκρατίας, μπροστά από το Κροατικό Εθνικό Θέατρο στο Ζάγκρεμπ βρίσκεται το "Πηγάδι της Ζωής", έργο του Κροάτη γλύπτη και αρχιτέκτονα Ίβαν Μέστροβιτς. Κάθε έτος με ζυγό αριθμό λαμβάνει χώρα το Animafest, το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Ταινιών Κινουμένων Σχεδίων και κάθε έτος με μονό αριθμό η Μουσική Μπιενάλε, διεθνές φεστιβάλ πρωτοποριακής μουσικής. Φιλοξενεί επίσης το ετήσιο ZagrebDox, φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Ετήσιες εκδηλώσεις είναι το Φεστιβάλ της Φιλαρμονικής του Ζάγκρεμπ, η ανθοκομική έκθεση Floraart (τέλος Μαΐου ή αρχές Ιουνίου) και το Ράλυ Αντίκα. Το καλοκαίρι θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες, κυρίως στην Άνω Πόλη, οργανώνονται σε εσωτερικούς χώρους ή υπαίθρια. Η σκηνή στην Οπατόβινα φιλοξενεί θεατρικές εκδηλώσεις του Θεατρικού Καλοκαιριού του Ζάγκρεμπ. η πόλη φιλοξενεί επίσης το Zagrebfest, το παλιότερο Κροατικό φεστιβάλ ποπ μουσικής, καθώς επίσης αρκετές παραδοσιακές διεθνείς αθλητικές εκδηλώσεις και τουρνουά. Η Μέρα της Πόλης του Ζάγκρεμπ στις 16 Νοεμβρίου εορτάζεται κάθε χρόνο με ειδικές εκδηλώσεις στη λίμνη Γιάρουν κοντά στο νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης.

• Αρχαιολογικό Μουσείο Ζάγκρεμπ
• Κροατικό Μουσείο Φυσικών Επιστημών
• Μουσείο Μίμαρα
• Εθνικό Θέατρο
• Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη

• Χήνα με Μλίντσι (είδος ζυμαρικού)
• Σιρ ι βρχνιε, Τυρί με κρέμα

• Cresswell, Peterjon; Atkins, Ismay; Dunn, Lily (10 July 2006). Time Out Croatia (First ed.). London, Berkeley & Toronto: Time Out Group Ltd & Ebury Publishing, Random House Ltd. 20 Vauxhall Bridge Road, London SV1V 2SA.
• Frank Moore Colby, Talcott Williams Dodd, The New International Encyclopaedia, Volume 1, 1918
• Stone, Zofia (1 March 2017). Genghis Khan: A Biography