Gafr Angora: Brid o eifr sy'n cynhyrchu gwlân moher
Mae'r Angora neu'r Ankara yn frid Twrcaidd o afr ddof.
Mae'n cynhyrchu'r ffibr llewyrchus o'r enw moher. Mae'n gyffredin mewn llawer o wledydd y byd. Mae llawer o fridiau yn deillio ohono, yn eu plith y Mohair Indiaidd, y Mohair Sofietaidd, Angora-Don Ffederasiwn Rwseg a'r Pygora yn yr Unol Daleithiau.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | goat breed  |
|---|---|
| Math | gafr |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Hanes
Ni wyddys tarddiad yr Angora.[5]: 73 Mae'n bosibl mai'r disgrifiad Gorllewinol cynharaf yw'r un a gyhoeddwyd ym 1555 gan Pierre Belon, a oedd, wrth deithio o Heraclea i Konya yn ne Twrci, wedi gweld geifr ag eira'n wyn arnynt. "... gwlan mor cain fel y byddai rhywun yn ei farnu'n finach na sidan ...".
Darluniwyd geifr Angora ar gefn arian papur 50 lira Twrcaidd 1938–1952.
Daethpwyd â'r geifr Angora cyntaf i Ewrop gan Siarl V, o'r Ymerodraeth Lan Rufeinig, tua 1554, ond, fel mewnforion diweddarach, nid oeddent yn llwyddiannus iawn.
Ym 1960 roedd dros 6 miliwn o eifr Angora yn Nhwrci; gostyngodd y boblogaeth yn sydyn wedi hynny.:357 Yn 2004 roedd cyfanswm poblogaeth geifr y wlad tua 7.2 miliwn; o'r rhain, roedd ychydig dros 5% o stoc Angora, a'r gweddill yn eifr blew. Sefydlwyd rhaglen gadwraeth ar gyfer yr Angora yn 2003.:357
Nodweddion
Gafr weddol fychan yw'r Angora, a saif tua 50–55 cm wrth y gwywo. Mae'n denau, yn gain ac â ffrâm ysgafn; mae'r pen yn fach, gyda chlustiau lled-lop. Fel arfer mae'n gorniog; mewn biliau mae'r cyrn yn aml yn troi, yn hir ac yn gryf. Ac eithrio'r wyneb a'r coesau, mae'r anifail wedi'i orchuddio'n gyfan gwbl â chôt o fodrwyau hir o mohair mân a llewyrchus. Nid blew gafr yw hwn fel y gwelir ar fridiau eraill, ond yr i lawr neu'r gôt isaf sydd, yn y brîd hwn yn unig, yn tyfu'n llawer hirach na'r cot gwallt allanol. Gwyn yw'r wyneb a'r gôt fel arfer, ond – yn arbennig yn ne Twrci – ceir anifeiliaid du, brown a llwyd hefyd.:357
Defnydd
Gelwir y cnu a gymerwyd o afr Angora yn mohair. Mae gafr sengl yn cynhyrchu rhwng pedwar a phum cilogram o wallt y flwyddyn. Mae Angoras yn cael ei gneifio ddwywaith y flwyddyn.
Twrci, yr Ariannin, yr Unol Daleithiau, a De Affrica yw prif gynhyrchwyr moher.
Bridio
Mae ffermydd geifr Angora fel arfer yn fach o ran maint ac nid ydynt yn fwy na 100 o bennau.. Mae gwlân yn cael ei gynaeafu trwy gneifio ddwywaith y flwyddyn, ac mae pob gafr yn cynhyrchu 5 kg o ffibr y flwyddyn ar gyfartaledd. Yn Ffrainc, gellir marchnata cynhyrchion mohair i'w gwerthu'n uniongyrchol ar y fferm, ac mae gan y sector hwn farc cydnabyddiaeth: "Ffermydd mohair Ffrainc". Mae'r brand hwn a fabwysiadwyd gan 80 o fridwyr y mae'n rhaid iddynt barchu siarter fanwl gywir yn sicrhau defnyddwyr o ansawdd ei gynhyrchion.
Cymru a Geifr Angora
Ceir 'Uned Geifr Angora' yn Sioe Frenhinol Cymru gyda sawl is-ddosbarth cystadlu.
Ceir clwb Welsh and West Angora Club ar gyfer pobl sy'n bridio a chadw geifr angora. Mae ein diddordebau yn cynnwys: hwsmonaeth gyffredinol a lles geifr, bridio a dangos, cynhyrchu cnu mohair, prosesu mohair a chrefft (gan gynnwys nyddu â llaw, gwehyddu a lliwio),a marchnata cigMae'r clwb yn rhannu syniadau, cefnogaeth a phrofiad i bobl yng Nghymru a gorllewin Lloegr sydd â diddordeb yn y maes.
Ceir hefyd rhai ffermydd sy'n magu geifr Angora. Yn ei plith mae fferm Dolau Isaf, Mynachlog-ddu, Sir Benfro sy'n magu'r geifr a gwerthu'r gwlân dan yr enw Teifi Angoras. Cynhyrchwyr eraill yw Elan Valley Angoras.
Cyfeiriadau
Dolenni allanol
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Gafr Angora, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.