بی ئاڕ-١٥٨

یەکێکە لە درێژترین ڕێگا سەرەکییەکانی وڵاتەکە، ڕێگاکە بە درێژایی ٣٩٥٥٫٠ کیلۆمەتر (٢٤٥٧٫٥ میل) ئەلتامیرا، پارا بە سانتانا دوو لیڤرامنتۆ لە سنووری ئۆرۆگوای دەبەستێتەوە کە لەوێشەوە ڕێگای ٥ (ئۆرۆگوای) دەبەستێتەوە.

لە پلانی سەرەتایی وەزارەتی گواستنەوەدا، خاڵی دەستپێکردنی دەبێت لە نێوان ڕێگا سەرەکییەکانی بی ئاڕ-٢٣٠ و PA-415 لە شارەوانی ئەلتامیرا لە ویلایەتی پارا بێت. بەڵام ئەم پەیوەندییە لەگەڵ ئەلتامیرا ھەرگیز دروست نەبووە؛ بەم قسەیە خودی ڕێگای خێرا تەنھا لە ڕێدێنساو لە باشووری ویلایەتەکە دەست پێدەکات. سەرەڕای ئەوەی درێژە، ھەندێک بەش لە ڕێگا سەرەکییەکە بە ڕێڕەوی سەرەتایییەوە نابەسترێتەوە، لە چەند بەشێکدا «تێکەڵاوی» لەگەڵ ڕێگا سەرەکییەکانی دیکەی ویلایەت و فیدراڵیدا دەست پێ دەکات؛ بە لەبەرچاوگرتنی تەنھا ئەو بەشانەی کە بە فەرمی ھەن، درێژی ڕێگاکە ٢٧٧٣ کیلۆمەترە.

بە پێچەوانەی زۆربەی ڕێگا درێژخایەنەکانەوە، ھیچ پایتەختێکی بەرازیل نابڕێت. یەکێکە لە ڕێگا سەرەکییەکانی ناوەوەی بەرازیل لەگەڵ بی ئاڕ-١٦٣ و بی ئاڕ-٣٦٤

ئەم ڕێگایە زۆر گرنگە بۆ ویلایەتەکانی وەک ماتۆ گرۆسۆ کە گەورەترین بەرھەمھێنەری دانەوێڵەیە لە وڵاتەکەدا (ئەو ویلایەتە گەورەترین بەرھەمھێنەری فاسۆلیا، گەنمەشامی، پەتاتە، سێیەم گەورەترین بەرھەمھێنەری فاسۆلیا، و شەشەم گەورەترین بەرھەمھێنەری قەیسی شەکرە). لە وڵاتەکەدا)، جگە لەوەی کە گەورەترین ڕەوە ئاژەڵیان لە وڵاتەکەدا ھەیە، زیاتر لە ٣٠ ملیۆن سەر ئاژەڵیان ھەیە، کە تەنھا نزیکەی ١٤٪ی بەرھەمی نیشتمانی پێکدەھێنێت. قیرتاوکردن و چاککردنەوەی ڕێگای خێرا کە تا ئێستاش پارچە زەوییەکانی ھەیە، بە فاکتەرێکی گرنگی گەشەسەندنی ئابووری دادەنرێت، کە دەستوەردان لە تێچووی گواستنەوە و نرخی ئەو کاڵایانە دەکات کە دەگەنە بەکارھێنەری کۆتایی. دۆڵی ئاراگوایا کە ڕێگاکە تێیدا تێدەپەڕێت، جەمسەرێکی گرنگی گەشەسەندنی دەوڵەتە. لە ساڵی ٢٠٠٥دا، وەزیری پێشووی ژێرخانی بەڕازیل، لویس ئەنتۆنیۆ پاگۆت، باسی لەوە کرد کە «بی ئاڕ-١٥٨ میحوەرێکی پێکھاتەدار و فرە شێوازە کە ڕێگای خێرا لەگەڵ ڕێڕەوی ئاو و ھێڵی ئاسن تێکەڵ دەکات، ھەر بۆیەش گرنگییەکی زۆری ھەیە». ھەروەھا بە گوتەی ئەو، «تەواوکردنی کارەکانی قیرتاوکردن لەسەر بی ئاڕ-١٥٨ دەبێتە ھۆی کێبڕکێ نەک تەنھا بە بازرگانی کشتوکاڵی لە ویلایەتی ماتۆ گرۆسۆ، بەڵکو دەبێتە ھۆی ئەوەی بەندەری پۆنتا دا مادێرا ببێتە کۆریدۆرێکی ھەناردەکردن بۆ ئەوانی دیکە.». بەرھەمەکان کە دەتوانرێت یەکبخرێن ھەروەھا دەرفەت بۆ گەڕانەوەی بار لە باکووری ڕۆژھەڵاتەوە دروست دەکات ئەو کەشتیانەی لە دەرەوە دێن دەتوانن شتومەکی کشتوکاڵی و بەرھەمی تر بھێنن بی ئاڕ-١٥٨ بە دوو ھێڵی ئاسنی سەرەکی دەبەسترێتەوە: کاراجاس، کە لە کۆگاکانی کاراجاسەوە دەست پێ دەکات. (لە پارا)) بۆ تێرمی ناڵی پۆنتا دی مادێرا لە ساو لویس (مارانھاو)، و ھێڵی ئاسنی نۆرت-سول، کە لە ئێستادا دەکەوێتە شاری ئێستریتۆ، تۆکانتین، و تا ئێستا بەرەو ویلایەتی گۆیاس دابەزیوە