Мцхета-Мтианети (наггахь Мцхета-Мтианетия; гуьрж.
Коьрта а йойккха гӀала а — Мцхета.
Мохк (АД 1-гӀа тегӀа) | |
Мцхета-Мтианети | |
---|---|
მცხეთა-მთიანეთი | |
HGЯO | |
Пачхьалкх | Гуьржийчоь |
Адм. центр | Мцхета |
Губернатор | Гоча Зеикидзе |
Истори а, географи а | |
Кхоллар | 1995 |
Латта | 6785 км², факт. — 5774
|
Сахьтан аса | UTC+4:00[d] |
Бахархой | |
Бахархой | 93 897 стаг (2018)
|
Луьсталла | 14 стаг/км² |
Къаьмнийн хӀоттам | гуьржий 94,5 % азербайджанаш 2,4 % хӀирий 1,4 % |
Динан хӀоттам | керста 96,07 %, бусулба 2,43 % |
Официалан меттанаш | гуьржийн |
Идентификаторан терахьаш | |
Код ISO 3166-2 | GE-MM |
Официалан сайт | |
Медиафайлаш Викилармехь |
ДӀалоцу Гуьржийчоьнан масийтта историн мехкаш: Эрцо-Тианети, Мтиулети, Хеви, Пхейн-Мохк, Пшави, Чоьхьара Картли малхбалехьара дакъа а. Мехкан цхьадолу дакъа Къилба ХӀирийчоьно контроль еш ду.
Коьрта Кавказан дукъо мохк боькъу шена декъе, къелбаседа а, къилба а. И ши дакъа хотталуш ду ЖӀарин дукъ долччехь. Кавказан дукъан къилбаседа басахь ду Казбеган муниципалитетан дукха долу дакъа а, Душетин муниципалитетан жимах дакъа а.
1801 шарахь Россех дӀа кхетачу хенахь Мцхета-Мтианети мохк Картли-Кахетин пачхьалкхан йукъа богӀуш бара.
1840 шерахь хӀара мохк Гуьржийн-Имеретин губерни йукъа тоьхна, ткъа 1846 шерахь, и губерни дӀаяьккхиначул тӀехьа, Кутаиссин губернин йукъа. Оцу хенахь мехкан йукъахь яра Горин, Тушино-пшаво-пхьейн уездаш, цул совнах Горийн, Тифлисин уездийн дакъанаш а. ТӀехьо уездийн дозанаш хийцаделира.
Мцхета-Мтианети йукъахь ю 4 муниципалитет (2006 шо кхаччалц— кӀошташ). 2016 тӀера 2018 шш. къаччалц Мцхета гӀалина муниципалитет статус елира (мехкан муьтӀахь йолу гӀала яра).
Муниципалитет | майда, км² | бахархой ларар 2002, стаг | бахархой ларар 2014, стаг | бахархой ларар 2018, стаг | центр |
---|---|---|---|---|---|
Душетин муниципалитет | 2982 | 33 636 | 25 659 | 26 128 | Душети гӀ. |
Казбегин муниципалитет | 1082 | 5261 | 3795 | 3818 | Степанцминда гӀкэ |
Мцхетин муниципалитет | 806 | 64 829 | 55 651 | 53 944 | Мцхета гӀ. |
Тианетин муниципалитет | 906 | 14 014 | 9468 | 10 007 | Тианети гӀкэ |
ерриге | 5776 | 117 740 | 94 573 | 93 897 | Мцхета гӀ. |
Ахалгорин муниципалитет — Къилба ХӀирийчоьно дола деш ю Ленингорин кӀошт санна лоруш ю, Ахалгори (Ленингори) гӀкэ цани.
ГӀаланаш: Мцхета (7940 стаг, 2014 шарахь), Душети (6167 стаг).
ГӀалин кепара эвланаш: Тианети (2479 стаг, 2014 шарахь), Жинвали (1828 стаг), Степанцминда (1326 стаг.), Пасанаури (1148 стаг), Сиони (371 стаг).
Мехкан къаьмнийн хӀоттам
(2014 шарахь)
стаг | % | |
---|---|---|
массо | 94 573 | 100,00 % |
Гуьржий | 89 343 | 94,47 % |
Азербайджанаш | 2316 | 2,45 % |
ХӀирий | 1327 | 1,40 % |
Ассирийхой | 709 | 0,75 % |
Эрмалой | 291 | 0,31 % |
Оьрсий | 252 | 0,27 % |
Украинаш | 80 | 0,08 % |
Езидаш | 61 | 0,06 % |
Желтой | 55 | 0,06 % |
кхиберш | 139 | 0,15 % |
|
2018 шеран 1 январехь ларарца махкахь 93 897 бахархой бу, 2014 шеран 1 январехь — 108 800 бахархой (Ахалгорин кӀошт ца лоруш (Къилба ХӀирийчоь Ленингорин кӀошт).
2014 шарахь ларарца махкахь бахархой 94 573 стаг.
2002 шарахь гуьржаш дола деш долу декъана бахархой ларарца, 125 443 стаг вара (пачхьалкхан бахархойх 2,9 %), Ахалгорин кӀошт цани (Къилба ХӀирийчоь Ленингорин кӀошт); йоцуш — 117 740 стаг. 2008 шеран 1 январехь ларарца — 118,1 эзар стаг (Ахалгорин кӀошт (Къилба ХӀирийчоь Ленингорин кӀошт ца лоруш) — 97,6 эзар стаг). 2009 шеран 1 январехь (Ахалгорин кӀошт ( Къилба ХӀирийчоь Ленингорин кӀошт ца лоруш) — 97,6 эзар стаг
Мцхета-Мтианети мехкан дукхахаболу бахархой гуьржий бу, цера массийта этнографин тобанаш ю. Къилбехьа бу картлийш, къилба-малхбалехьа бу — кахетиш, юккъерчу декъехь бехаш бу пшаваш, ломан кӀошташкахь — мохлой а, пхьей а.
ХӀирий бехаш бу Казбеган кӀоштан малхбузехьара декъехь — Трусов чӀаж Терк хина хьосташкахь. Казбеган кӀоштахь берриге хӀирий 89 я 1,7 % бу.
Мцхетан кӀоштахь хӀирийн йоккха диаспора ю (1464 стаг я 2,3 %), Тбилисин уллохь.
2008 шо кхачале Ахалгорин кӀоштан (мехкан 2008 ш. август кхаччалц Гуьржийчоьно дола деш дара) дукхахберш бара гуьржий (картлийш) (84,6 % я 6520 стаг), кӀезигахаберш бара — хӀирий (14,4 % я 1110 стаг).
Мцхета-Мтианети мехкан а, цуьна кӀоштийн а къаьмнийн хӀоттам (2014)
Мохк, кӀошт | массо | гуьр- жий | % | азер- байд- жанаш | % | хӀир- ий | % | асси- рий- хой | % | эрм- лой | % | оьр- сий | % | ук- раин- наш | % | ези- даш | % | жел- той | % | кхи. | % |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
мохк Ахалгори йоцуш | 94 573 | 89 343 | 94,47 % | 2316 | 2,45 % | 1327 | 1,40 % | 709 | 0,75 % | 291 | 0,31 % | 252 | 0,27 % | 80 | 0,08 % | 61 | 0,06 % | 55 | 0,06 % | 139 | 0,15 % |
Душетин | 25 659 | 24 946 | 97,22 % | 3 | 0,01 % | 609 | 2,37 % | 1 | 0,00 % | 18 | 0,07 % | 39 | 0,15 % | 17 | 0,06 % | 0 | 0,00 % | 10 | 0,04 % | 16 | 0,06 % |
Тианетин | 9468 | 9409 | 99,38 % | 1 | 0,01 % | 19 | 0,20 % | 0 | 0,00 % | 8 | 0,08 % | 14 | 0,15 % | 6 | 0,06 % | 1 | 0,01 % | 8 | 0,08 % | 2 | 0,02 % |
Мцхетан | 55 651 | 51 222 | 92,04 % | 2311 | 4,15 % | 686 | 1,23 % | 708 | 1,27 % | 262 | 0,47 % | 192 | 0,35 % | 56 | 0,10 % | 60 | 0,11 % | 37 | 0,07 % | 117 | 0,21 % |
Казбеган | 3795 | 3766 | 99,24 % | 1 | 0,03 % | 13 | 0,34 % | 0 | 0,00 % | 3 | 0,08 % | 7 | 0,18 % | 1 | 0,03 % | 0 | 0,00 % | 0 | 0,00 % | 4 | 0,11 % |
This article uses material from the Wikipedia Нохчийн article Мцхета-Мтианети, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Чулацам лело мега CC BY-SA 4.0 лицензица (кхениг билгалйина йацахь). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Нохчийн (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.