1980 шеран XXII Аьхкенан Олимпийн ловзарш (официалан цӀе — XXII Олимпиа́дин ловзарш) дӀадаьхьира Москохахь, ССРС коьрта шахьрахь, 1980 шеран 19 июлера 3 август кхаччалц.
Уьш исторехь дуьххьарлера Олимпийн ловзарш дара Малхбален Европехь, кхин а социалистийн махкахь дӀадаьхьна дуьххьарлера Олимпийн ловзарш.
XXII аьхкенан Олимпийн ловзарш | |
---|---|
Шахьар-дӀахьуриг | Москох, ССРС |
Мехкаш-декъашхой | 80 |
Къовсу мидалш | 203 комплект 21 спортан тайпанехь |
ДӀайелларан церемони | 1980 шеран 19 июлехь |
ДӀакъовларан церемони | 1980 шеран 3 августехь |
Олимпийн цӀе | Белов Сергей |
Стадион | Йуккъера В. И. Ленинан цӀарах стадион |
← 1976 1984 → | |
Медиафайлаш Викилармехь |
Олимпиадин-1980 къийсамийн цхьа дакъа дӀадаьхьира Советийн Союзан кхечу шахьаршкахь, масала: гатанан регата хилира Таллинехь (ЭССР); хьалхара ловзарш а, футболан турниран чийрифиналаш хилира Киевхь (УССР), Ленинградехь (РСФСР), Минскехь (БССР); дӀандаргийн герз тохаран къийсамаш хилира герз тохар къовсаран меттигехь «Динамохь» Москохан бухарчу Мытищехь (РСФСР).
Ловзарш гӀарадевлла кхин а, 60 сов мехко Олимпиадин байкот йарна 1979 шарахь советийн эскар ОвхӀанан тӀелата бахьнехь. Ловзаршна бойкот йинчу мехкашкара цхьаболу спортхой Москоха баьхкира, дакъа а лецира Олимпийн байракх кӀелахь. Цул хьалхара бойкот йира 29 африкин мехко Монреалан Олимпиадин-76в, цул тӀаьхьара бойкот йира Советийн Союзо а, кхин 13 мехко а 1984 шеран Лос-Анджелесера аьхкенан Олимпийн ловзарш.
Дуьххьара Москохахь Олимпийн ловзарш даран ойла хӀоьттинера ССРС Спорткомитетан председателан Павлов Сергейн 1969 шеран апрелехь. Амма 1970 шеран 12 майхь 1976 шеран аьхкенан Олимпийн ловзарийн коьрта шахьран харжамашкахь, Амстердамехь, туьйлира канадин Монреаль.
Кхин а масех шо даьлча Павловс тешийра мехкан куьйгалла Москохан кандидатура кхин цкъа а хӀотто йезарх. 1980 шеран Олимпийн ловзарийн коьрта шахьар харжаран сацам Дуьненайукъара олимпийн комитето тӀеийцира 1974 шеран 23 октябрера 75-гӀа сессехь Венехь.
Павлов Сергейн дуьненайукъара спортан аренера лерам, советийн мехках а, цуьнан спортхойх а хаа лааран хьашт алсамдалар, кхин а ДОК декъашхошца йолу доттагӀаллин йукъаметтигаш бахьнехь, башха йукъаметтигаш барон Эдуард фон Фальц-Фейнца (Лихтенштейн) а, Вилли Даумеца (ФРГ), толам бисира Москохехь. Кхажтасаран тӀаьхьарчу муьрехь ДОК декъашхойн харжам бан бийзира Лос-Анджелесна а, Москохна а йукъахь, жамӀехь 39 кхаж 20 дуьхьала Москох туьйлира. Дуьххьара аьхкенан Олимпийн ловзарш хила дезара социалистийн махкахь.
1975 шеран мартехь кхоьллира Кхолкомитет «Олимпиада-80» куьйгаллехь Новиков Игнатий а волуш, цунна ССРС Олимпийн комитето дӀайелира Олимпийн ловзарш кечам баран а, дӀадахьаран а бакъонаш а, функцеш а. Олимпиадин штаб охьахиира Москохан йуккъехь — Горькийн урамера, № 22а цӀенна чохь. ДОК 79-гӀа сессис (1977 шеран июнехь, Прагехь) Москохара Олимпиадин XXII ловзарийн къийсамийн программа-раж чӀагӀйира.
Кхажтасаран жамӀаш | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Кандидаташ | Мохк | 1-ра раунд | ||||
Москох | ССРС | 39 | ||||
Лос-Анджелес | АЦШ | 20 |
Муьлхха олимпиадин сийлалла йу олимпийн цӀе. Ловзарш доладала бутт бисчи дӀайоьллу Европехь уггаре йоккха хьешан цӀийнан комплекс Измайлово — 4 отель а, йезаатлетийн манеж а. 1980 шеран 19 июнехь, Ловзарш доладала бутт бисчи, ламастехь олимпийн цӀе латийра желтойн Олимпехь. Эстафетин йукъара йохалла хилира 5000 км. Желтойчоьнан латан тӀехулара эстафетин муьран йохалла — 1170 км (чекхйалара Олимпехула, Патрашхула, Коринфехула, Афинехула, Фивашкахула, Ларисехула, Верехула, Салоникашкахула, Серехула). Болгарин махкахула цӀеро некъ бира 935 км (Благоевградехула, Софияхула, Пловдивехула, Шипкехуа, Велико-Тырновохула, Плевенехула, Русехула). Румынин муьран йохалла — 593 км (Джурджухула, Бухарестехула, Плоештехула, Бузэухула, Бакэухула, Романехула, Яссехула).
ССРС махкахула цӀеро некъ бира 2302 км. 1980 шеран 5 июлехь цӀе Советийн Союзан дозанал сехьайелира Молдавин ССР Леушены поселкан кӀоштахь, цигаш чекхйаьлла иза хилира оцу республикин Кишинёвхь а, Бельцы а шахьаршкахь. Украинийн ССРехула маршрут йиллинера Черновцехула, Хмельницкехула, Винницехула, Житомирехула, Киевехула, Лубнехула, Полтавехула, Чутовохула, Харьковехула. РСФСРехулара эстафетин некъ боьдура Белгородехула, Курскехула, Кромехула, Орёлехула, Тулехула, Серпуховехула, Подольскехула. Подольск тӀаьххьара гӀала хилира хаьштиглелочеран новкъахь — 17 июлехь шахьрин урамашкахула ведира 500 стаг гергга, Ловзарийн хаьштиг зӀенца хӀора 2,5 км дӀа луш.
ПӀераска, 18 июль. ЦӀеран эстафетин чаккхенан мур. Москохахь, эстафетин некъ хилира 54 км гергга, хаьштиган дуьхьала баьхкира Минскан а, Можайскано шоссеш цхьаьнакхетачохь, цул тӀаьхьа цӀе йаьхьира Триумфан нартол чухула Кутузовн проспект тӀехула, Октябран 50 шо кхачаран майдане, цигахь хилира ДОК, спортан федерацийн, Москохан администрацин векалша дакъа лоцуш даздаран церемони. Ловзарш дӀаделла йисинчу буса цӀеро йаьккхира Горькийн урамера Москхеташонан гӀишлон чохь. Шот — 19 июлехь москохахошна а, коьрта шахьран хьешашна а довха деира — 22 градус йовхо, йекхна. ДӀайелларан официалан церемони йолайелира 16:00. ДӀайоьллучу дийнахь цӀе йаьхьира Марксан проспектехула, Волхонкехула, Метростройн урамехула, Комсомолан проспектехула, цул тӀаьхьа хаьштиглелориш 18:45 гӀоьртира Лужникашка. Лужникашкара йоккха аренера Олимпийн кад хаьштиган алунах латийра ССРС баскетболан чемпиона Белов Сергейс. Ловзарийн старт йелира нисса 19:00.
1975—1980 шерашкахь Олимпийн ловзаршна кечаман а, дӀадахьаран а гуран чохь Москох (кхин а Ленинград, Киев, Минск, Таллин) кхиоран инарлин планаца, йира, тойира 20 спортан а, кхин а гӀишло Олимпиада дӀайахьа. Царна йукъахь къасто мегар ду Машаран проспект тӀера спортан «Олимпийн» комплекс, В. И. Ленинан цӀарах Центран стадион (хӀинца — «Лужники»стадион), Олимпийн «Измайлово» комплекс, АСК-3 телецентр «Останкино», аэропорт Шереметьево-2 (хӀинца — Шереметьево аэропортан F терминал), Кировн цӀарах стадион Ленинградехь, Республикин стадион Киевхь, стадион «Динамо» Минскехь, Таллинан телебӀов, Таллинан гатанан кемин спортан Олимпийн центр. Таллинехь дӀабаьхьира 1980 шеран Ловзарийн гуран чуьра берриг гатанан кемин спортера олимпийн къийсамаш.
Ловзаршна лерина йерриг спортан объектех ах кийча йара 1979 шеран аьхка. Царна тӀехь дӀабаьхьира ССРС къаьмнийн VIII Спартакиадин финалан къийсамаш. Оццу хенахь зийра исбаьхьаллин фонан экран.
ДОК президента М.Килланина билгалдоккхура, Олимпиада-80 кечйечара чӀогӀа дика болх бо, шен хеннахь ладаме баланаш а луьстуш. Цунна чӀогӀа хазахетара церан къинхьегам, олимпиада чекхйаьлча керла йина олимпийн керла гӀишлош а, объекташ а максимум пайден гӀуллакхан коэффициентаца.
Йоккха харж йарна , Брежнев Леонид реза вацара и харж ССРС бюджето йарна. Къийсамаш дӀабахьа кхин тӀе ахча даккхархьама колларан комитето йира олимпий лотерейн тиражаш.
ДОК президента М.Килланина билгалдоккхура, Олимпиада-80 кечйечара чӀогӀа дика болх бо, шен хеннахь ладаме баланаш а луьстуш. Цунна чӀогӀа хазахетара церан къинхьегам, олимпиада чекхйаьлча керла йина олимпийн керла гӀишлош а, объекташ а максимум пайден гӀуллакхан коэффициентаца.
Йоккха харж йарна, Брежнев Леонид реза вацара и харж ССРС бюджето йарна. Къийсамаш дӀабахьа кхин тӀе ахча даккхархьама колларан комитето йира олимпий лотерейн тиражаш.
This article uses material from the Wikipedia Нохчийн article Аьхкенан Олимпийн ловзарш 1980, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Чулацам лело мега CC BY-SA 4.0 лицензица (кхениг билгалйина йацахь). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Нохчийн (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.