Язэп Язэпавіч Янушкевіч

7 сакавіка 1959, в. Ракаў, Валожынскі раён, Мінская вобласць) — беларускі літаратуразнавец, археограф, пісьменнік. Лаўрэат прэміі імя Льва Сапегі (Варшава, 2007)

Язэп Язэпавіч Янушкевіч
Род дзейнасці	пісьменнік, літаратуразнавец, археограф, літаратар
Дата нараджэння	7 сакавіка 1959(1959-03-07) (65 гадоў)
Месца нараджэння	Ракаў, Ракаўскі сельсавет, Радашковіцкі раён, Маладзечанская вобласць, БССР, СССР
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Месца працы	Інстытут літаратуразнаўства НАНБ БелНДІДАС Беларускі кнігазбор Археаграфічная камісія Дэпартамента па архівах і справаводстве Міністэрства юстыцыі Беларусі[d]
Альма-матар	філалагічны факультэт БДУ (1981)
Партыя	Беларуская хрысціянска-дэмакратычная партыя
Член у	Саюз беларускіх пісьменнікаў
Узнагароды і прэміі	Прэмія імя Льва Сапегі[d] (2007)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Брат Валяр’яна Янушкевіча і Фелікса Янушкевіча.

Скончыў БДУ (1981). Кандыдат філалагічных навук (1987). З 1985 года навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры АН Беларусі, адначасова з 1996 загадчык аддзела археаграфіі Беларускага НДІ дакументазнаўства і архіўнай справы і з 1997 намеснік рэдактара выдавецтва «Беларускі кнігазбор». З 1999 года намеснік старшыні Археаграфічнай камісіі Камітэта па архівах і справаводстве пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь. Тройчы звольнены з працы (у БелНДІДАС і ў акадэмічным Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы НАНБ).

Даследуе гісторыю беларускай літаратуры і культуры ХІХ—ХХ ст., беларуска-польскія гісторыка-літаратурныя сувязі і культурныя ўзаемадзеянні ХІХ — пач. ХХ ст., жыццё і творчасць дзеячаў беларускай літаратуры і культуры. Адзін з аўтараў «Гісторыі беларускай літаратуры XX ст.» (т. 1, 1999).

Упершыню апублікаваў арыгінал «Пінскай шляхты» В. Дуніна-Марцінкевіча (1984), «Лісты з-пад шыбеніцы» К. Каліноўскага і дакументы пра нараджэнне і жыццё П. Багрыма (1988), дзённікі У. Караткевіча (1989) і мінскага архіяпіскапа Міхала Галубовіча (2003), мемуары П. Мядзёлкі (1993), «Тастамент» А. Кіркора (1998) і інш.

Складальнік з тэксталагічнай падрыхтоўкай, аўтар прадмоў і каментарыяў «Твораў» В. Дуніна-Марцінкевіча (1984) і Ф. Багушэвіча (1991), «Выбраных твораў» В. Ластоўскага (1997), зборніка «Шляхам гадоў» (1994).

Рэдактар, аўтар прадмовы і пасляслоўя, адзін са складальнікаў і аўтараў каментарыяў кніг А. Міцкевіча «Пан Тадэвуш, або Апошні наезд у Літве» (1998; пераклад Пятра Біталя) і Я. Коласа «Новая зямля» (2002, абедзве на беларускай, польскай і рускай мовах; пераклад на польскую мову Чэслава Сэнюха).

Пераклаў на беларускую мову раман Сяргея Пясецкага «Пяты этап», а таксама ліставанне Станіслава Манюшкі

• Беларускі Дудар: Прабл. славян. традыцый і ўплываў у творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча. Мн., 1991;
• У прадчуванні знаходак: З адной вандроўкі ў архівы Варшавы, Вроцлава, Кракава. Мн., 1994;
• Неадменны сакратар Адраджэння: Вацлаў Ластоўскі. Мн., 1995;
• Нацыянальная праграма выдання гістарычных крыніц: Аднаўленне Бел. Археагр. Камісіі (БАК). Мн., 1999;
• За архіўным парогам: Бел. літ. XIX—XX стст. у святле архіўных пошукаў. Мн., 2002;
• Дыярыюш з ХІХ стагоддзя. Дзённікі Міхала Галубовіча як гістарычная крыніца. Мн., 2003;
• Слов’янскі мотиви і ремінісцэнціі у творчості В.Дуніна-Марцінкевича // 13. Mednarodni slavistični kongres. Ljubljana, 15.-. Zbornik povzetkov. 2.del. Kniževnost. Kulturologija. Folkloristika. Zgodovina slavistike. Tematski bloki. Uredila France Novak i№ Andreja Žele (Tematski bloki). Ljubljana, 2003;
• Ластоўскі Вацлаў. Кароткая энцыклапедыя старасьвеччыны. / Уклад. Язэп Янушкевіч. Мінск: Выдавец В.Хурсік, 2003.
• Класіка // Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч. «Пінская шляхта» (аўтэнтык, беларуская, англійская, нямецкая, польская, руская мовы). Кастусь Вераніцын. «Тараса на Парнасе» (беларуская, англійская, балгарская, іспанская, нямецкая, польская, руская, украінская мовы) / Укладальнік Язэп Янушкевіч Мінск: Выдавец Віктар Хурсік, 2008.
• Зямля кенатафаў: Артыкулы, апавяданні эсэ. Менск, 2009. — 264 с.;
• Ars longa… PATRIA longa…: Адкрыццё кампазітара з Выганіч пад Ракавам Міхася Грушвіцкага (1828—1904) / Выд 1. Накладам аўтара. — Ракаў, 2011. — 24 с.;
• «А ў маскалях трудна жыці…»: Багрым-Крашын-Яцкоўскі — НЕЎМІРУЧАСЬЦЬ: да 200-годзьдзя Паўлюка Багрыма і 570-годзьдзя Крашына. Выд. 1-е. Ракаў, 2012 — 20 с.;
• Тварам да шыбеніцы [Veidu į kartuves]: Кастусь Каліноўскі  і Паўстаньне 1863—1864 гадоў у беларускай і летувіскай паэзіі / Анталогія . — Ракаў, 2013.
• Апостал Палесься: Сьвяты Андрэй Баболя ў паэмах Янкі Купалы. — Мінск «Про Хрысто», 2013. — 56 с.;
• «Партрэты Паўстаньня: 1863—1865» (3 выданьні: 1) на беларускай; 2) на беларускай і летувіскай; 3) на беларускай, літоўскай і польскай мовах; у суаўтарстве з Каміляй Янушкевічанкай) (2014—2015);
• КЛЁК: Прысьвячэньні. — Ракаў, 2016—140 с.;
• Сем шчасьлівых гадоў: Ракаўская парафія 1925—1931: Хрост. Шлюб. Сьмерць (Гісторыя, дакументы) / Siedem szczęśliwych lat: Parafja Rakowska 1925—1931: Chrzest. Ślub. Śmierć. — Ракаў, 2018. — 220 с.;
• Літоўскі Пеўнік, або Мой Манюшка // Jazep Januškievič. Kogut Litewski, czyli Mój MONIUSZKO / Гісторыка-літаратурныя матэрыялы пра Станіслава-Яна-Эдварда-Казіміра Манюшку, ягоны радавод, творчы шлях і эпоху. — Ракаў, Коштам Аўтара. 2019. — 167 стар.