Камітэт Дзяржаўнай Бяспекі Ссср

Назва арганізацыі з цягам часу неаднаразова мянялася. 20 снежня 1917 года бальшавіцкі ўрад Расіі ўтварыў Усерасійскую надзвычайную камісію (УНК — па-рас. ВЧК). Першы старшыня — Фелікс Дзяржынскі. Агульнапрынятая назва супрацоўнікаў — чэкісты.

6 лютага 1922 года Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт (УЦВК) прыняў пастанову аб скасаванні УНК і ўтварэнні Дзяржаўнай палітычнай управы (ДПУ) РСФСР. 2 лістапада 1923 года прэзідыум ЦВК СССР стварыў Аб’яднаную ДПУ пры ўрадзе СССР.

10 ліпеня 1934 года пастановай ЦВК СССР быў створаны Народны камісарыят унутраных спраў СССР, у склад якога ўвайшло АДПУ СССР, ператворанае ў Галоўнае ўпраўленне дзяржаўнай бяспекі (ГУДБ) НКУС СССР.

1 сакавіка 1941 года НКУС СССР быў падзелены на два самастойныя органы: НКУС СССР і Народны камісарыят дзяржаўнай бяспекі (НКДБ) СССР. У ліпені 1941 года НКДБ СССР і НКУС СССР ізноў былі злітыя ў адзіны наркамат — НКУС СССР. У красавіку 1943 года быў зноў утвораны Наркамат дзяржаўнай бяспекі СССР.

15 сакавіка 1946 года НКДБ ператварылі ў Міністэрства (МДБ). 7 сакавіка 1953 года МДБ было аб’яднана з Міністэрствам ўнутраных спраў (МУС) СССР.

13 сакавіка 1954 года з МУС СССР выдзелены органы дзяржаўнай бяспекі і створаны Камітэт дзяржаўнай бяспекі (КДБ) пры Савеце Міністраў СССР (з 1978 года — КДБ СССР).

22 кастрычніка 1991 года шляхам падзелу КДБ СССР была створана Міжрэспубліканская служба бяспекі (МСБ) асноўнай функцыяй якой з’яўлялася каардынацыя работы рэспубліканскіх службаў бяспекі і правядзення ўзгодненай з імі контрвыведніцкай дзейнасці.

Устанаўлівалася, што МСБ з’яўляецца асноўным правапераемнікам КДБ СССР на матэрыяльна-тэхнічную базу і маёмасць. З паўнамоцтваў КДБ у падпарадкаванні МСБ заставаліся: контрвыведка (у тым ліку і ваенная), аператыўна-вышуковая праца, выраб апертэхнікі, інфармацыйна-аналітычная праца, падрыхтоўка кадраў. Аднак, большая частка паўнамоцтваў КДБ СССР адышла да службаў бяспекі саюзных рэспублік, МСБ паступова заставалася толькі каардынатарам дзейнасці рэспубліканскіх спецслужбаў.

19 снежня 1991 года Міжрэспубліканская служба бяспекі была скасавана.

Старшыні КДБ СССР

• Іван Сяроў (13 сакавіка 1954 — 8 снежня 1958), генерал-палкоўнік, з 8 жніўня 1955 года — генерал арміі
• Аляксандр Шалепін (25 снежня 1958 — 13 лістапада 1961)
• Уладзімір Сямічасны (13 лістапада 1961 — 18 мая 196]), з 9 снежня 1963 года — генерал-палкоўнік
• Юрый Андропаў (18 мая 1967 — 26 мая 1982), з 17 снежня 1973 — генерал-палкоўнік, з 10 верасня 1976 — генерал арміі
• Віталь Федарчук (26 мая — 17 снежня 1982), генерал-палкоўнік
• Віктар Міхайлавіч Чэбрыкаў (17 снежня 1982 — 1 кастрычніка 1988), генерал-палкоўнік, з 4 лістапада 1983 — генерал арміі
• Уладзімір Аляксандравіч Кручкоў (1 кастрычніка 1988 — 21 жніўня 1991), генерал арміі
• Вадзім Бакацін (23 жніўня — 22 кастрычніка 1991), генерал-лейтэнант