Ёіціра Намбу

南部 阳 一郎; 18 студзеня 1921, Токіа - 5 ліпеня 2015, Таёнака, прэфектура Осака, Японія) — японскі і амерыканскі фізік-тэарэтык, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (2008) за адкрыццё механізму спантаннага парушэння сіметрыі ў субатамнай фізіцы. З’яўляўся членам Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1973), Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук.

Ёіціра Намбу
яп.: 南部 陽一郎
Дата нараджэння	18 студзеня 1921(1921-01-18)[…]
Месца нараджэння	Токіа[d], Токіа, Японія
Дата смерці	5 ліпеня 2015(2015-07-05)[…] (94 гады)
Месца смерці	Таёнака, прэфектура Осака, Японія
Грамадзянства	ЗША  Японія
Род дзейнасці	фізік-тэарэтык, прафесар, фізік, даследчык
Навуковая сфера	фізіка
Месца працы	Чыкагскі ўніверсітэт Гарадскі ўніверсітэт Осакі[d] Універсітэт Рыцумэйкан[d] Такійскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар навук[d] (1952)
Альма-матар	Такійскі ўніверсітэт (1952) Прынстанскі ўніверсітэт Fukui Prefectural Fujishima High School[d]
Вядомыя вучні	Bindu A. Bambah[d]
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Амерыканскае фізічнае таварыства
Узнагароды	грант Гугенхайма медаль Бенджаміна Франкліна[d] (2005) медаль Оскара Клейна[d] (2005) медаль імя Макса Планка[d] (1985) прэмія Вольфа па фізіцы (1994) заслужаны дзеяч культуры[d] (1978) прэмія памяці Роберта Опенгеймера[d] (1976) прэмія Дэні Хайнемана ў галіне матэматычнай фізікі[d] (1970) Прэмія Сакураі[d] (1994) Прэмія імя І. Я. Памеранчука[d] (2007) медаль Дзірака (ICTP)[d] (1986)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нарадзіўся 18 студзеня 1921 года ў Токіа.

У 1942 годзе скончыў Такійскі ўніверсітэт, дзе працаваў у перыяд 1945—1949. З 1949 па 1971 займаў пасаду прафесара Осакскага ўніверсітэта, а з 1971 года — у Інстытуце ядзерных даследаванняў імя Э. Фермі Чыкагскага ўніверсітэта.

Памёр 5 ліпеня 2015 года.

Навуковыя працы Намбу прысвечаны пытанням квантавай электрадынамікі, фізікі элементарных часціц, квантавай тэорыі поля, тэорыі рассейвання, статыстыкі крышталёў, тэорыі звышправоднасці. У 1951 годзе незалежна ад іншых навукоўцаў ён прапанаваў ідэю асацыятыўнага нараджэння дзіўных часціц. У 1957 ён прадказаў існаванне вектарнага амега-мезона і атрымаў суадносіны, названыя «кросінг-сіметрыяй». У 1960 годзе ім была вылучана ідэя спантаннага парушэння сіметрыі, а таксама гіпотэза частковага захавання слабога аксіяльна току адронаў. Праз год Намбу прыклаў канцэпцыю спарвання да задачы вызначэння спектру мас элементарных часціц. У 1964 годзе ён даў агульны матэматычны доказ тэарэмы Голдстоўна, а таксама ўвёў у фізіку новы квантавы лік, які атрымаў назву «колер». У наступным годзе разам з М. Ханам яму ўдалося стварыць схему моцных узаемадзеянняў, заснаваную на трох трыплетах кваркаў з цэлалікавымі зарадамі (так званая мадэль Хана — Намбу). На аснове гэтай мадэлі Намбу увёў каляровае ўзаемадзеянне, тым самым заклаўшы асновы квантавай хромадынамікі.