Баўгарская мова ва Ўкраі́не (укр.
болгарська мова в Україні) — адна з моваў нацыянальных меншасьцяў Украіны, у вялікай ступені распаўсюджаная сярод баўгараў краіны. Паводле перапісу насельніцтва 2001 году, баўгарскую мову назвалі роднай 64,2% украінскіх баўгараў (у Адэскай вобласьці — 77,8%, Запароскай — 31,8%).
Баўгарская мова належыць да паўднёваславянскай групы славянскай галіны індаэўрапейскай сям’і моваў. Яе фармаваньне адбывалася ўжо да прыбыцьця баўгарскіх перасяленцаў ва Ўкраіну й ішло на ўсходзе Балканскага паўвостраву. Баўгарская мова роднасная ўкраінскай у рамках славянскай групы.
Родная мова баўгараў паводле дадзеных перапісаў
1979 | 1989 | 2001 | |
---|---|---|---|
Баўгарская | 68,3% | 69,5% | 64,2% |
Расейская | 28,5% | 27,2% | 30,3% |
Украінская | 2,8% | 2,7% | 5,0% |
іншая | 0,3% | 0,6% | 0,5% |
Баўгарская мова ва Ўкраіне распаўсюджаная сярод большае часткі жыхароў Украіны баўгарскае нацыянальнасьці. Асноўныя арэалы баўгарскай мовы ва Ўкраіне супадаюць з расьсяленьнем украінскіх баўгараў і месьцяцца ў паўднёвай частцы Адэскай вобласьці (гістарычны рэгіён Буджак), а таксама ў асобных вёсках некаторых паўднёвых раёнаў Запароскае вобласьці (гл. мапу).
Носьбіты баўгарскае мовы ва Ўкраіне складаюць абсалютную большасьць ад насельніцтва ў Балградзкім раёне Адэскай вобласьці, дзе гэтая мова мае рэгіянальны статус; у іншых раёнах поўдня вобласьці баўгарскамоўныя жыхары складаюць заўважную частку ад насельніцтва. У Адэскай і Запароскай вобласьцях дзейнічаюць навучальныя ўстановы з адукацыяй на мове, ажыцьцяўляецца падрыхтоўка спэцыялістаў для наданьня адукацыі па-баўгарску. Апрача таго, у Адэскай і Запароскай вобласьцях, а таксама ў Крыме зьдзяйсьняецца трансьляцыя баўгарскамоўных радыё- і тэлеперадачаў, прысутнічаюць баўгарскамоўныя масавыя выданьні.
Зьяўленьне баўгарскае мовы ва Ўкраіне зьвязанае зь перасяленчымі працэсамі баўгараў ва Ўкраіну, якія пачаліся з XVIII ст. На поўдні сучаснай Адэскай вобласьці баўгары карысталіся пэўнай падтрымкай Расеі; была заснаваная баўгарская гімназія ў Балградзе, якая стала першай установай падобнага кшталту. Між іншым, пазьней гэтая дзейнасьць была згарнутая ў выніку палітыкі русіфікацыі.
У часы існаваньня СССР баўгарская грамада Ўкраіны мела ўласныя навучальныя ўстановы, спэцыялісты рыхтаваліся ў адпаведных нацыяльных сэкцыях розных навучальных установаў. Вялося друкаванае выданьне на баўгарскай мове. Тым ня менш, падобныя захады заняпалі прыкладна зь сярэдзіны 1930-х гадоў, вялікая частка баўгарскай украінскай інтэлігенцыі трапіла пад рэпрэсіі.
У незалежнай Украіне носьбіты баўгарскае мовы маюць мажлівасьць атрыманьня адукацыі на мове, вядзецца падрыхтоўка адпаведных спэцыялістаў у Адэскай і Запароскай вобласьцях; ажыцьцяўляецца праца друкаваных СМІ, радыё- і тэлеперадачаў. У 2012 годзе баўгарская мова трапіла ў пералік моваў паводле «Закону аб захадах дзяржаўнай моўнай палітыкі», у выніку чаго мова цяпер мае мажлівасьць атрыманьня афіцыйнага статусу пры выкананьні мясцовых паўнамоцтваў у любой адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінцы Ўкраіны, дзе баўгарскамоўныя жыхары складаюць ня менш як 10% ад насельніцтва. Вядуцца дасьледаваньні дыялектаў мясцовых баўгараў і сацыялінгвістычнае сытуацыі мовы ва Ўкраіне, ажыцьцяўляецца выданьне зборнікаў народнае творчасьці баўгарскай меншасьці.
Гэта — накід артыкула пра Ўкраіну. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Баўгарская мова ва Ўкраіне, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.