Славяна-Баўгарская Гісторыя

У кнізе ён заклікаў да абуджэньня нацыянальнай самасьвядомасьці, да барацьбы за культурна-нацыянальнае адраджэньне, за дасягненьне царкоўнай самастойнасьці і за вызваленьне ад асманскага прыгнёту.

Славяна-баўгарская гісторыя
Историѧ славѣноболгарскаѧ
Першая старонка «славяна-баўгарскай гісторыі»
Аўтар:	Паісій Хілендарскі
Мова арыгіналу:	баўгарская
Публікацыя:	1762

Крыніцамі для «Славяна-баўгарская гісторыя» сталі «Кніга гістарыяграфія» Маўра Арбіні, «Дзеі царкоўныя і грамадзянскія» Цэзара Баронія, творы бізантыйскіх храністаў і грамат баўгарскіх цароў з атонскіх кнігасховішчаў.

• Уступленьне «Аб карысьці гісторыі»
• Прадмова «Да тых, якія хочуць прачытаць і пачуць»
• «Збор гістарычны аб баўгарскім народзе» - разглядае пэрыяд ад самых старажытных часоў да страты Баўгарыяй незалежнасьці ў канцы XIV ст.
• Пасьляслоўе.

«Гісторыя славяна-балгарская» разыходзілася ў рукапісах і кампіляцыях (каля 70 сьпісаў) па ўсёй краіне. Адыграла вялікую ролю ў абуджэньні і ўмацаваньні нацыянальнай самасьвядомасьці баўгарскага народу ў эпоху Адраджэньня. Значна паўплывала на наступнае разьвіцьцё баўгарскай гістарыяграфіі.

«Царственік» 1844 г., складзены Хрыстакі Паўлавічам зьяўляецца першым друкаваным выданьнем «Гісторыі славяна-боўгарскай» хоць Паісій не паказаны як аўтар.

Сёньня арыгінал «Гісторыя славяна-баўлгарская» захоўваецца ў Заграфскім манастыры на Атоне.

• «Паисий Хилендарски и неговата епоха», София, 1962; Никитин С. А.
• «Паисий Хилендарский и современная ему южнославянская историография», в сборнике: «Славянскае источниковедение», М., 1965; Конобеев В. Д.
• «Българското националноосвободително движение. Идеология, программа, развитие», София, 1972; Хрыстовы Хр.
• «Паисий Хилендарски», София, 1972. Е. П. Наумов.