Манастыршчына: мястэчка ў Расеі на этнічнай тэрыторыі беларусаў

Адміністрацыйны цэнтар Манастыршчанскага раёну Смаленскай вобласьці. Насельніцтва на 2016 год — 3701 чалавек. Знаходзіцца за 50 км на паўднёвы захад ад Смаленску, за 45 км на захад ад чыгуначнай станцыі Пачынак (лінія Смаленск — Рослаў).

Манастыршчына лац. Manastyrščyna
Прачысьценская царква
Першыя згадкі:	1390
Краіна:	Расея
Суб’ект фэдэрацыі:	Смаленская вобласьць
Муніцыпальны раён:	Манастыршчанскі
Насельніцтва:	3977 чал. (2009)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+7 48148
Паштовы індэкс:	216130
Нумарны знак:	67
Геаграфічныя каардынаты:	54°21′0″ пн. ш. 31°50′0″ у. д. / 54.35° пн. ш. 31.83333° у. д. / 54.35; 31.83333 31°50′0″ у. д. / 54.35° пн. ш. 31.83333° у. д. / 54.35; 31.83333
Манастыршчына на мапе Расеі Манастыршчына
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://monast.admin-smolensk.ru/

Манастыршчына — мястэчка гістарычнай Амсьціслаўшчыны, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Манастыршчына ўпамінаецца ў XIV ст. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў яна ўвайшла ў склад Амсьціслаўскага ваяводзтва.

У 1714 годзе Манастыршчына ўпершыню ўпамінаецца як мястэчка, уладаньне амсьціслаўскага чашніка Яна Якуба Галынскага. Згодна з разьлікам падаткаў у 1719 годзе мястэчка разам з воласьцю выплачвала чопавае ў памеры 400 злотых. У 1729 годзе Манастыршчынай валодаў амсьціслаўскі войскі Казімер Галынскі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Манастыршчына апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стала цэнтрам воласьці Амсьціслаўскага павету Магілёўскай губэрні. На 1783—1785 гады ў мястэчку было 32 дымы, дзейнічалі царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Сьвяты Пасад) і сынагога, працавалі 3 крамы.

На 1885 год у Манастыршчыне было 280 дамоў (46 хрысьціянскіх і 234 юдэйскія), дзейнічалі царква, капліца і 2 малітоўныя дамы, працавалі 66 крамаў, амбуляторыя вайсковага шпіталю, школа, аптэка. На мяжы XIX і XX стагодзьдзяў працавалі гарбарны завод і крупадзёрка.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Манастыршчына абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1920 годзе газэта Наша Ніва пісала, што ў ваколіцах Манастыршчыны дзее партызанскі аддзел, які змагаецца за незалежнасьць Беларусі.

У 1924 годзе Манастыршчыну не вярнулі БССР і перадалі ў Рослаўскі павет РСФСР. У 1938 годзе статус паселішча панізілі да сяла У Другую сусьветную вайну з 15 ліпеня 1941 да 25 красавіка 1943 году сяло знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.

У 1965 годзе Манастыршчына атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу.

• Мястэчка на старых здымках
•  
  Вуліца. М. Крукоўскі, 1898 г.
•  
  Вуліца, да 1918 г.
•  
  Валасная ўправа, да 1918 г.
•  
  Вуліца, 1939 г.

Дэмаграфія

• XVIII стагодзьдзе: 1783—1785 гады — 182 чал.
• XIX стагодзьдзе: 1885 год — 1599 чал., зь іх 364 праваслаўныя і 1235 юдэяў
• XX стагодзьдзе: 1970 год — 3555 чал.; 1979 год — 4760 чал.; 1989 год — 5166 чал.; 1998 год — 4,9 тыс. чал.
• XXI стагодзьдзе: 2002 год — 4622 чал.; 2007 год — 4066 чал.; 2009 год — 3977 чал.; 2012 год — 3944 чал.; 2013 год — 3824 чал.; 2014 год — 3770 чал.; 2015 год — 3755 чал.; 2016 год — 3701 чал.

Інфраструктура

У Манастыршчыне працуюць 3 дашкольныя ўстановы, сярэдняя і музычная школы, лякарня, паліклініка, 2 бібліятэкі, дом культуры, кінатэтар.

• Царква Прачыстай Багародзіцы (2-я палова XIX ст.; мураўёўка)

• Павал Шастакоў (1899—1937) — беларускі журналіст і пэдагог

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba. — Warszawa, 1885.
• Смоленская область: Энциклопедия в 2 т. / Редкол.: Г. С. Меркин (отв. ред.) и др. Т. 2: А—Я. — Смоленск: СПГУ, 2003. — 624 с.

• Манастыршчына, Radzima.org