Змаганьне за Македонію (па-грэцку: Μακεδονικός αγώνας — «македонскае змаганьне») — узброены канфлікт 1904—1908 гадоў паміж новымі незалежнымі балканскімі дзяржавамі: Баўгарыяй супраць Грэцыі і Сэрбіі — за буйную, этнічна пярэстую гістарычную вобласьць Македонію, якая яшчэ заставалася пад уладай аслабелай Асманскай імпэрыі.
Кожная з вышэйпералічаных дзяржаваў мела ў стратэгічназначнай Македоніі свае інтарэсы. За кожнай зь іх стаялі прадстаўнікі «вялікіх» дзяржаваў.
У Грэцыі існавала Вялікая ідэя энозісу ўсіх тэрыторыяў, у мінулым і сучаснасьці населеных грэкамі. Хоць за 5 стагодзьдзяў турэцкай улады большая частка шматнацыянальнага насельніцтва перайшла ў іслам, усё ж гістарычная памяць згуляла тут вельмі важную ролю ва ўзросьце грэцкага нацыяналізму і ўзмацненьня атрадаў грэцкіх баевікоў у рэгіёне, бо Салёнікі — сталіца Македоніі — зьяўлялася другім пасьля Канстантынопалю горадам Бізантыйскай імпэрыі — сярэднявечнай грэцкай імпэрыі. Важны сьлед пакінуў генацыд грэцкага насельніцтва Эгейскай Македоніі, у красавіку 1822 году, на загад Эміна-Пашы Салёнік. У тым ліку забойства ўсіх грэкаў гораду і графства Naoussa. На месца забітых туркамі грэкаў скіравалі славянскіх асаднікаў. Апроч таго, прайграўшы грэка-турэцкую вайну 1897 году, грэцкае грамадзтва прагнула рэваншу.
Сэрбы і баўгары імкнуліся атрымаць выйсьце да Эгейскага мора, туркі і асабліва младатуркі хацелі захаваць і пашырыць мусульманскую дзяржаву на Балканах. Баўгары жа пад кіраўніцтвам УМАРА змагаліся за аўтаномію Македоніі, за шыраньне баўгарскай мовы і культуры ў межах ужо дасягнутай імі царкоўнай аўтаноміі: Баўгарскага экзархату.
Як адзначалі расейскія вандроўнікі, злосьць грэкаў і баўгар адзін да аднаго ўзмацнілася ўжо ў другой палове ХIХ стагодзьдзя. На спрэчнай тэрыторыі ад Македоніі да Канстантынопалю асобна і непрыязна існавалі баўгарская і грэцкая праваслаўныя нацыянальныя цэрквы. Кожная зь іх у асобнасьці была адказная перад Султанам за збор падаткаў. Пад эгідай турэцкіх улад, у невялікіх мясцовасьцях хрысьціянаў змушалі прыналежаць да той царквы, якая ў дадзенай мясьцовасьці складала 2/3 вернікаў, сьвятары нават прымушалі вернікаў зьмяняць імёны і прозьвішчы з грэцкіх на славянскія ці са славянскіх на грэцкія.
З пачатку 1902 году ў гэты канфлікт уключылася УМАРА і інструктары, адмыслова дасланыя з Баўгарыі, а ў 1904 годзе зьявіліся афіцэры і добраахвотнікі, дасланыя з Грэцыі.
Міжэтнічныя сутыкненьні насілі вельмі бязьлітасны характар, прымаючы часам формы на грані генацыду. Так, па інфармацыі баўгарскіх крыніц, у вёсцы Загарычані, акруга Касторыя 25 сакавіка 1905 году грэкі забілі 78 баўгар, сярод якіх былі кабеты і дзяці. Па інфармацыі грэцкіх крыніц, грэцкія байцы дасылаліся з 1904 году з-за патрэбы арганізацыі грэцкай самаабароны ад шматразовых нападаў баўгарскіх атрадаў на мясцовасьці, населеныя грэкамі. Македонія апынулася ўцягнутай у бязьлітасную міжэтнічную вайну (1905—1908) гг усіх супраць усіх (у змаганьні за Македонію бралі ўдзел сэрбы, баўгары, грэкі, туркі, альбанцы, улахі).
Гвалт у рэгіёне спыніўся толькі ў выніку актыўнага ўмяшаньня турэцкага ўраду, але аднавіўся зноў з 1910 году, а таксама ў пэрыяд 1-ай і 2-ой Балканскіх войнаў, якія завяршыліся падзелам гістарычнай Македоніі паміж трыма дзяржавамі: Грэцыяй, Баўгарыяй і Сэрбіяй. Шэраг мясцовых этнічных груп (аромуны, мегленарумыны) сваіх тэрытарыяльных утварэньняў стварыць не змаглі.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Барацьба за Македонію, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.