Інстытут Радыябіялёгіі

30.98167° у. д. / 52.47556; 30.98167

Інстытут радыябіялёгіі (наркам. Інстытут радыебіялогіі, анг. Institute of Radiobiology) — дасьледчая ўстанова Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (НАНБ), заснаваная ў 1987 годзе.

На 2018 год Інстытут знаходзіўся ў складзе Аддзяленьня мэдычных навук НАНБ і месьціўся ў Гомлі з 2003 году. Ажыцьцяўляўся набор у асьпірантуру па спэцыяльнасьці радыябіялёгія. Інстытут выпускаў сродкі вяртаньня тэхнагенна парушаных земляў у сельскагаспадарчы абарот, аказваў паслугі разьліку назапашваньня радыянуклідаў у лясных і сельскагаспадарчых вырабах, а таксама іх дозавых нагрузак на арганізм.

На 2018 год Інстытут радыябіялёгіі налічваў 6 лябараторыяў: 1) камбінаваных узьдзеяньняў, 2) мадэляваньня і мінімізацыі антрапагенных рызыкаў, 3) грамадзкага здароўя і інфармацыйнага забесьпячэньня насельніцтва, 4) радыяэкалёгіі, 5) экспэрымэнтальных біялягічных мадэляў, 6) эндакрыналёгіі і біяхіміі.

12 лютага 1987 году Прэзыдыюм Акадэміі навук БССР зацьвердзіў Пастанову № 17 аб стварэньні Інстытуту радыялёгіі ў Менску на аснове Сэктару геранталёгіі. Інстытуту радыялёгіі перадалі 4 лябараторыі са складу Інстытуту мікрабіялёгіі, 3 лябараторыі і 1 групу зь Інстытуту ядзернай энэргетыкі і 1 лябараторыю зь Інстытуту фізыка-арганічнай хіміі. 19 жніўня 1987 году Савет міністраў БССР ухваліў Пастанову № 273-20, паводле якой зацьвердзіў Інстытут у якасьці галоўнай у Беларусі ўстановы ў галіне распрацоўкі навуковых спосабаў пераадоленьня наступстваў Чарнобыльскай катастрофы. У інстытуце зьявілася асьпірантура. Інстытут радыялёгіі ўвайшоў у склад Аддзяленьня біялягічных навук АН БССР, якое ў 1995 годзе пераўтварылі ў Аддзяленьне мэдыка-біялягічных навук.

На 1998 год Інстытут улучаў 3 групы: 1) радыямэтрыі і дазымэтрыі, 2) таксыкалёгіі, 3) навуковага суправаджэньня Дзяржаўнай праграмы па ліквідацыі наступстваў Чарнобыльскай катастрофы. У склад Інстытуту ўваходзіла 9 лябараторыяў: 1) біяхіміі, 2) фізыялёгіі, 3) эндакрыналёгіі, 4) марфалёгіі і цытагенэтыкі, 5) радыябіялёгіі расьлінаў, 6) радыяхіміі глебы, 7) радыяэкалёгіі водных сыстэмаў, 8) радыяэкалёгіі паветранага асяродзьдзя, 9) маніторынгу. Асноўнымі кірункамі дасьледаваньняў былі: 1) узьдзеяньне малых дозаў зьнешняга і ўнутранага апрамяненьня і радыяцыйна-экалягічнага становішча на гарманальную рэгуляцыю; 2) абмен рэчываў і зьмяненьне будовы органаў і тканак пад уплывам генэтычных пашкоджаньняў; 3) разьмеркаваньне, назапашваньне і распрацоўка спосабаў паскарэньня вывядзеньня радыёнуклідаў з арганізма; 4) пошук радыяахоўных рэчываў і злучэньняў; 5) паводзіны, выгляд і перамяшчэньне радыёнуклідаў у вадзе, глебе, жывёлах, паветры і расьлінах. Інстытут вызначыў уплыў на жыцьцядзейнасьць радыяцыйнай абстаноўкі ў Беларусі і акрэсьліў небясьпечныя для жыцьця дозы радыяцыйнай нагрузкі. У Інстытуце стварылі спосабы нагляду за радыяцыйным становішчам у краіне і распрацавалі ахоўныя захады для чалавека, жывёльнага і расьліннага сьвету ад узьдзеяньня малых дозаў радыяцыі, а таксама для навакольнага асяродзьдзя ад іянізавальнага выпрамяненьня. Супрацоўнікамі інстытуту былі сябар-карэспандэнт Леанід Лабанок і 5 дактароў навук.

17 красавіка 2003 году Прэзыдыюм Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі зацьвердзіў Пастанову № 35, паводле якой Інстытут радыялёгіі перавялі ў Гомель. Яму перадалі будынак Спэцыяльнага канструктарска-тэхнічнага бюро «Мэталапалімэр» па вуліцы Фядзюнінскага, д. 4. Інстытут радыялёгіі таксама атрымаў лябараторыю радыяцыйна-таксыкалягічнай экалёгіі з складу Аб’яднанага інстытуту энэргетычных і ядзерных дасьледаваньняў «Сосны». 15 сакавіка 2019 году да Інстытуту радыёбіялёгіі далучылі УП «Інстытут радыялёгіі», які таксама быў разьмешчаны ў Гомлі.

Кіраўнікі

• Яўген Канапля (1987—2009)
• Аляксандар Навумаў (23 лістапада 2009—2015)
• Ігар Чэшык (з 1 ліпеня 2015 году)

• Кантакты (рас.) // Інстытут радыябіялёгіі, 2018 г. Праверана 5 сьнежня 2018 г.

Гэта — накід артыкула пра Беларусь. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.