Әлиүиҙәр (төр. Aleviler, курд.
Әлиүиҙәр | |
Штаб-фатирҙың урынлашыуы | Мавзолей Хаджи Бекташа-и Вели[d] |
---|---|
Әлиүиҙәр Викимилектә |
Ҡайһы бер европа сығанаҡтары әлиүиҙәр Төркиә халҡының 5 процентын тәшкил итә тип раҫлай.
Әлиүиҙәрҙең дини ғибәҙәт ҡылыу урыны — йорт (жәмәүи, төр. cemevi), ә мәсет түгел. Ғибәҙәттәре (әйини-жәм — төр. âyîn-i cem, йәки жәм генә, төр. cem) музыканан һәм бейеүҙәрҙән (семах, төр. semah) ғибәрәт, таҙарыныуҙы һәм Аллаһ менән берләшеүҙе символлаштыра. Ирҙәр һәм ҡатын-ҡыҙҙар тиң хоҡуҡлы һәм бергә доға ҡыла.
Әлиүиҙәрҙең төп принциптары үҙ эсенә ошоларҙы ала:
Әлиүилек үҙ эсенә йәһүдилек, манихей, ислам һәм ғәрәп мәжүсилеге һыҙаттарын ала.
Төп версия буйынса, «Әлиүи» һүҙе Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең ике туған ҡустыһы, кейәүе һәм сәхәбәһе Али ибн Әбү Талип исеменән килеп сыҡҡан. Һүҙмә-һүҙ "Алиҙың тарафдары"тип тәржемә ителә. Был мәғәнәлә атама ғәрәпсә ғәләүиҙәргә тап килә (علوي).
«Әлиүиҙәр» атамаһының килеп сығышы тураһында альтернатив (һәм нигеҙһеҙ) версия буйынса, ул alev (костер) тигән төрөк һүҙенән килеп сыҡҡан . Әлиүиҙәрҙе ҡайһы берҙә «ҡыҙылбаштар» тип атайҙар, ҡайһы берҙә хатта был атаманы хатта әр һүҙе булараҡ ҡулланалар (уларҙың Төркиәгә түгел, Иранға тоғролоғон күҙаллап). . Болгар ҡыҙылбаштары легендаһы буйынса, ҡасандыр улар, башҡа мосолмандарҙан айырылып тороу өсөн, имам Али бойороғо буйынса баштарына ҡыҙыл яулыҡ бәйләгән, һәм ҡыҙылбаштар исеме лә шунан килеп сыҡҡан.
Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Әлиүиҙәр, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.